NaSpiszu_54.pdf

„Na Spiszu” nr 4 (54) 2004 r.

G AZETA Z WI¥ZKU P OL SKIE GO S PI SZA

• Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka •

• £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz •

Nr 4 (54) ROK 2004 ISSN 1234-2262 Cena: 3,50 z³

Góralskie porozumienie

Świêto Niepodleg³ości

Polskie Towarzystwo Historyczne - Oddział w No-

wym Targu, Towarzystwo Przyjaciół Orawy, Związek

Podhalan i Związek Polskiego Spisza podpisały Dekla-

rację Współpracy.

W tym roku przypadło 100 – lecie pobytu Józefa

Piłsudskiego w Bukowinie Tatrzańskiej. W związku

z tą rocznicą postanowiono, że gminne uroczystości od-

będą się w dniu 11 Listopada 2004 roku.

Relacja na str. 4

Relacja na str. 3 i 36

Otwarcie nowego budynku Szkoły

Podstawowej w Białce Tatrzańskiej

Prezentacja wsi Krempachy, s.11

Pan poseł w otoczeniu góralek z Krempach

Od 1 września 2004 roku Szkoła Podstawowa

w Białce Tatrzańskiej rozpoczęła naukę w nowym bu-

dynku, który stanowi północno-wschodnie skrzydło

obecnej szkoły.

Relacja z wycieczki uczniów krempaskiego gimna-

zjum do Warszawy na str. 9

Relacja z uroczystości na str. 15

„Na Spiszu” nr 4 (54) 2004 r.

KONKURS WIEDZY O SPISZU

5 listopada 2004 roku odbył się

w Szkole Podstawowej w Dursztynie kolej-

ny ponad gminny Konkurs wiedzy o Spiszu.

Jego celem jest popularyzowanie wiedzy

o Spiszu.

Organizatorzy - zarząd nowotarskiego

oddziału PTTK i Zarząd Główny Związku

Polskiego Spisza, zaprosili do udziału szko-

ły podstawowe z całego Spisza i nie tylko.

Organizatorów reprezentowali: Celina Sor-

dyl, Jagoda Jurkowska i Jan Strycharski

z PTTK oraz Julian Kowalczyk z ZPS.

Oto drużyny, które wzięły udział w te-

gorocznej edycji konkursu, wraz z opieku-

nami:

1. S. P. Trybsz - opiekun Maria Kaczmarczyk

2. S.P. Niedzica - Elżbieta Łukuś

3. S.P. Leśnica - Mariola Ziemianek

4. S.P. Dursztyn - Ewa Michalik

5. S.P. Łapsze Wyżne - Beata Kwak

6. S.P. Łapsze Niżne - Julian Kowalczyk

7. S.P. Krempachy - Anna Chmielowiec

8. S.P. Nowa Biała - Jadwiga Sokołowska

9. S.P. nr 1 Czarna Góra - Marian Kikla

10. S.P. nr 2 Czarna Góra - Bogumiła Złahoda

11. S.P. Frydman - Andrzej Młynarczyk

12. S.P. Kacwin - Maria Wnęk

Pierwszym zadaniem do wykonania

było rozwiązanie testu przez trzy osobo-

we drużyny reprezentujące każdą ze szkół.

Pytania dotyczyły historii i współczesności

Spisza, jego zabytków, topograﬁi,przyrody,

życia i działalności wybitnych postaci zwią-

zanych z tą ziemią.

Laureaci konkursu

Dzieci szkolne z Dursztyna



Uczestnicy wycieczki pod kasztelem frydmańskim

Na scynście, na zdrowie, na to Boze Narodziynie,

Na tyn Nowy Rok, na te wielgie Świynta,

Winsujym Wom syćkiego nojlepsego,

Zebyście mieli w kozdym kontku po dziesiątku w kumorze i w oborze,

Zebyście mieli telo wołkók kielo w płocie kołkók,

Zebyście mieli telo cielicek, kielo w lesie jedlicek,

Zebyście mieli telo owiecek, kielo w mrowisku mrówecek,

Cobyście na wiesne orali śtyroma pługami, jak nie śtyroma to trzoma,

Jak nie trzoma to dwoma, a jak nie dwoma to jednym, ale cogodnym,

Cobyście sie docekali scynśliwie drugiego takiego Bozego Narodzynio,

Przy mniyjsyk grzychak, więksyk radościak, w Boskik miyłościak

Cego dej Boze.

Winsuje Wom Redakcjo

„Na Spiszu” nr 4 (54) 2004 r.

Najwyższy poziom wiadomości

zaprezentowała drużyna ze Szkoły

Podstawowej nr 2 z Czarnej Góry,

zajmując I miejsce. II miejsce zajęła

S. P. z Niedzicy, III - S. P. z Trybsza.

Największą ilość punktów w testach

indywidualnie osiągnęli ex-aequo:

Magdalena Górnik z Czarnej Góry

i Daniel Miśkowicz z Nowej Białej,

następne miejsce w kolejności zajęła

Ewa Moś z Frydmana.

W części recytatorskiej, w któ-

rej wzięli udział reprezentanci ośmiu

szkół, usłyszeliśmy recytowane gwa-

rą prozę i poezję, autorów ze Spisza -

m. in. Walentego Plucińskiego, Jana

Plucińskiego, Marii Wnęk i innych.

Najlepiej recytowały: ex-aequo:

Aneta Wilczek z Nowej Białej i Ka-

rolina Bizub z Dursztyna, II miejsce

zajęły Monika Szram i Katarzyna

Masaj z Kacwina, III - Karolina

Górska z Łapsz Wyżnych.

Wszyscy uczestnicy konkursu

zostali obdarowani nagrodami rze-

czowymi oraz książkami ufundowa-

nymi przez PTTK i ZPS. Atrakcją

dla młodzieży była wizyta u sióstr

Niepokalanek pod Czerwoną Skał-

ką, gdzie siostra Antonilla opowie-

działa o życiu i działalności pani

Mieczysławy Faryniak. Oprowadzi-

ła także po kaplicy Świętego Ducha

oraz miejscach, gdzie żyła i działała

"Pani ze Skałki".

W sobotę, 6 listopada na wy-

cieczce wokół Spisza, która była

nagrodą dla uczestników konkursu,

dzieci oglądały piękne spiskie kra-

jobrazy, zwiedzały spiskie miejsco-

wości, najciekawsze zabytki nasze-

go regionu: kościół Św. Bartłomieja

w Niedzicy, Zamek Niedzicki, ko-

ściół i kasztel we Frydmanie oraz

frydmańskie piwnice. Nad całością

konkursu i wycieczką czuwała pani

Celina Sordyl, od lat „dusza” Kon-

kursu wiedzy o Spiszu.

tekst i foto Ewa Michalik

Świêto Niepodleg³ości

W tym roku przypadło 100 – lecie pobytu Józefa Piłsudskiego w Bu-

kowinie Tatrzańskiej. W związku z tą rocznicą postanowiono, że gminne

uroczystości odbędą się w dniu 11 Listopada 2004 roku.

Wcześniej Komitet Organizacyjny Święta Narodowego zaprosił miesz-

kańców gminy Bukowina Tatrzańska do udziału w tej uroczystej chwili.

O godz. 10,00 na miejscowym cmentarzu złożono kwiaty i zapalono

znicze na grobach czterech oﬁcerówpolskichrozstrzelanychprzezGestapo

oraz na grobie bukowian poległych podczas I i II wojny światowej.

Następnie delegacje złożyły kwiaty pod tablicą upamiętniającą pobyt

Józefa Piłsudskiego w Bukowinie Tatrzańskiej, gdzie w czasie ożywionej

dyskusji w głowie przyszłego Marszałka Polski zrodziła się historyczna

i brzemienna w skutkach myśl, że bez własnej armii Polska nie jest w stanie

odrodzić się oraz uwolnić z niewoli zaborców.

O godz. 11,00 miała miejsce msza święta w kościele paraﬁalnymwBu-

kowinie Tatrzańskiej w intencji Ojczyzny, którą odprawił i homilię wygłosił

ks. prof. Piotr Natanek z Papieskiej Akademii Teologicznej, a koncelebrowali

mu księża Marianie z Rzepisk, ks. proboszcz Ludwik Becker i ks. Tadeusz

Kwiecień.

Wygłoszona w tym dniu homilia pozostanie w pamięci obecnych bardzo

długo. Wielu z nas nabrało wiary w patriotyzm i sens świętowania. Okazuje się

bowiem, że wiara w Boga, praca, świętowanie i miłość do swojego regionu,

do swojej małej Ojczyzny są nierozerwalnie ze sobą związane. W kościele

panowała podniosła atmosfera, bowiem w tym dniu odśpiewano hymn pań-

stwowy przy akompaniamencie orkiestry dętej z Jurgowa.

Po mszy odbył się uroczysty przemarsz pocztów sztandarowych i uczest-

ników uroczystości do Domu Ludowego. Sala wypełniła się mieszkańcami

oraz przedstawicielami władz samorządowych i organizacji regionalnych.

Tutaj w obecności gości i zebranej publiczności okolicznościowy program

historyczny przedstawiła młodzież z Zespołu Szkół w Bukowinie Tatrzańskiej.

Przedstawienie zostało wysoko ocenione z uwagi na formę i zaangażowanie

młodzieży. Dlatego oklaskami okazano im szczerą życzliwość. Słowa uznania

padły też z ust ks. profesora Piotra Natanka. St. Budzyński

Sala Domu Ludowego w Bukowinie Tatrzańskiej, 11.11.2004 r.

Od lewej: Franciszek Chowaniec, Julian Kowalczyk, ks. Tadeusz Kwiecień, Edward Tybor,

Jan Hamerski, Józef Milan Modła, ks. prof. Piotr Natanek. Fot. J. Budz

„Na Spiszu” nr 4 (54) 2004 r.

Góralskie porozumienie

Władysław Motyka a także zaproszeni goście, m. in. bur-

mistrz Nowego Targu - Marek Fryźlewicz oraz miasta

Zakopane – Piotr Bąk, który uhonorował twórców do-

kumentu: Roberta Kowalskiego i Marka Skawińskiego.

Do zebranych zwrócili się również: wiceprezes Towa-

rzystwa Przyjaciół Orawy Józef Szperlak, członek ZG

TPO dr Jerzy M. Roszkowski z Muzeum Tatrzańskiego,

wiceprezes Związku Podhalan i wicestarosta tatrzański

Andrzej Skupień oraz wpółautor, obchodzącej X-lecie,

Karty Regionalizmu Polskiego, członek honorowy ZP

Józef Staszel. Następnie siedmioosobowy Zespół Koor-

dynacyjny w imieniu organizacji-sygnatariuszy podpisał

dokument sporządzony w siedmiu oryginalnych egzem-

plarzach opatrzony pieczęciami czterech organizacji.

W dniu 5 grudnia 2004 roku o godz. 10 00 w Miejskim

Ośrodku Kultury w Nowym Targu, w Izbie Regionalnej

im. ks. prof. Józefa Tischnera odbyła się uroczystość

podpisania Deklaracji Współpracy Polskiego Towarzy-

stwa Historycznego - Oddział w Nowym Targu, Towa-

rzystwa Przyjaciół Orawy, Związku Podhalan, Związku

Polskiego Spisza.

Fot. J. Kowalczyk

Przypadające w bieżącym roku stulecie Góralskie-

go Ruchu Regionalnego stanowi odpowiedni i właściwy

czas, aby współdziałaniu trwającemu już od szeregu lat,

a prowadzonemu dla dobra Polski na jej południowych

Kresach, nadać instytucjonalną postać. Deklaracja wska-

zuje i formułuje zatem wspólne cele oraz kierunek, me-

tody i zasady tej współpracy.

Inicjatywę podpisania Deklaracji Współpracy wysu-

nęło Polskie Towarzystwo Historyczne - Oddział w No-

wym Targu, któremu podczas Nadzwyczajnego Zjazdu

Podhalan i roboczego spotkania przedstawicieli poszcze-

gólnych organizacji powierzono jej opracowanie. Auto-

rami Deklaracji są: Marek Skawiński i Robert Kowal-

ski. Została ona przyjęta na Walnym Zjeździe Oddziału,

a następnie z wnioskiem o przystąpienie przekazana

Towarzystwu Przyjaciół Orawy, Związkowi Podhalan

i Związkowi Polskiego Spisza. W myśl uchwał odpo-

wiednich władz Towarzystwo Przyjaciół Orawy, Zwią-

zek Podhalan i Związek Polskiego Spisza zaakceptowały

jej brzmienie i stały się sygnatariuszami Deklaracji.

Podpisaniu Deklaracji nadano uroczystą oprawę,

zebrani w nowotarskiej Izbie Regionalnej pojawili się

w strojach regionalnych różnych grup górali polskich.

Głos zabrali prezesi organizacji-sygnatariuszy, odpo-

wiednio: Robert Kowalski, Magdalena Kostrzewa-Smre-

czak, Jan Hamerski (starosta nowotarski), Jan Budz, oraz

Fot. Jan Budz

Tego samego dnia po południu poświęcono Deklara-

cji Współpracy cykliczną audycję Związku Podhalan na

falach zakopiańskiego Radia „Alex”. Po krótkich wystą-

pieniach gości w studio, Marek Skawiński odczytał peł-

ny tekst tego dokumentu bez wątpienia o historycznym

znaczeniu, a następnie przeprowadzona została na kan-

wie jego treści dyskusja nad sprawami Polaków na Sło-

wacji, Podhala i całej Góralszczyzny Polskiej. W dysku-

sji udział wzięli: p. Piotr Sambor – prezes zarządu „Alex

Media” Sp. z o.o., Robert Kowalski – prezes i Marek

Skawiński – pełnomocnik prezesa Oddziału Nowy Targ

Polskiego Towarzystwa Historycznego, Jan Hamerski

– starosta nowotarski oraz prezes i Maciej Motor-Gre-

lok – pełnomocnik prezesa Związku Podhalan, Jan Budz

– prezes Związku Polskiego Spisza, dr Jerzy M. Rosz-

kowski z Muzeum Tatrzańskiego – członek ZG Towa-

rzystwa Przyjaciół Orawy, Julian Kowalczyk – członek

Prezydium ZG ZP oraz redaktor naczelny „Podhalanina”

i „Na Spiszu”, Elżbieta Geryszewska z Zarządu O/NT

PTH. Audycję prowadzili – Stanisława Gorkiewicz oraz

Maciej Motor-Grelok (zapis audycji www.watra.pl).

Marek Skawiński

„Na Spiszu” nr 4 (54) 2004 r.

Deklaracja Współpracy

Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Nowym Targu,

Towarzystwa Przyjaciół Orawy,

Związku Podhalan,

Związku Polskiego Spisza

W roku jubileuszu stu lat Góralskiego Ru-

chu Regionalnego, w poczuciu odpowiedzialności

za poznanie, ochronę i rozwój tożsamości narodowej

i regionalnej na Kresach Południowych Rzeczypospo-

litej, my: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział

w Nowym Targu, Towarzystwo Przyjaciół Orawy, Zwią-

zek Podhalan, Związek Polskiego Spisza, z woli wspól-

nego działania ogłaszamy Deklarację Współpracy.

ogólnego i szczególnego, określonych niniejszą

Deklaracją. W odniesieniu do Zaolzia za właści-

wą i potrzebną uznaje się współpracę z Polskim

Związkiem Kulturalno-Oświatowym.

2. Spisz, Orawa i Czadeckie to ziemie naszego dziedzictwa.

Celem szczególnym jest poznanie, ochrona i rozwój toż-

samości narodowej tychże grup Górali Polskich, które

w niewielkiej części znalazły się w granicach Państwa

Polskiego, a w większej są od niego oderwane. Ten

cel mieści się w zakresie pracy Polskiego Towarzy-

stwa Historycznego Oddział w Nowym Targu (PTH

O/NT) i Związku Podhalan (ZP), natomiast realizo-

wany jest w szczególności przez Związek Polskiego

Spisza (ZPS), Towarzystwo Przyjaciół Orawy (TPO)

oraz Oddziały: Górali Żywieckich i Górali Czadec-

kich Związku Podhalan (OGŻ ZP, OGCz ZP).

3. Obszarem współdziałania jest całe terytorium Rzeczy-

pospolitej Polskiej, a o ile jest to wskazane dla wła-

ściwej realizacji celów, także obszary poza granicami

RP.

Art. I

1. Organizacje nasze, swą dotychczasową działalnością

służą realizacji wspólnych celów na wspólnym ob-

szarze zainteresowania, który stanowi Góralszczyzna

Polska.

Zarazem doświadczenie i dorobek oraz metody

i środki działania mogą służyć wzajemnej pomocy

przy realizacji celów własnych sygnatariuszy.

2. Dlatego, działając w oparciu o §7 pkt. 9 w zw. z §6

i §7 pkt. 1-8 Regulaminu Polskiego Towarzystwa

Historycznego Oddział w Nowym Targu, §9 pkt. e

w zw. z §8 i §9 pkt. a-d Statutu Towarzystwa Przy-

jaciół Orawy, §6 pkt. g w zw. z §5 i §6 pkt. a-f, h

Statutu Związku Podhalan oraz §15 pkt 2 w zw. z §8,

§9 ust. 2 pkt. 2, 6, 9, 10, §11, §12 ust. 1, §13 ust. 1

Statutu Związku Polskiego Spisza, organizacje nasze

oświadczyły jak na wstępie.

Art. III

Deklaracja niniejsza stanowi podstawę do

współdziałania w pełnym zakresie działalności organi-

zacji-sygnatariuszy. W szczególności uważamy jednak

za pożądaną, wspólną realizację celów poprzez:

1. Działalność badawczą polegającą na gromadzeniu

materiałów źródłowych i prowadzeniu badań tere-

nowych, opracowaniu ich wyników, pochodną dzia-

łalność z zakresu informacji naukowej, a następnie

prezentację i popularyzację wiedzy z zakresu życia

społecznego w przeszłości i obecnie, historii poli-

tycznej, kultury, w tym kultury ludowej materialnej

i duchowej oraz innych nauk społecznych.

Formą utrwalania tego dorobku, będącego wynikiem

pracy organizacji-sygnatariuszy będą wspólne konfe-

rencje, seminaria i sympozja, ponadto wystawy, po-

siady, audycje, prezentacje multimedialne oraz publi-

kacje o charakterze naukowym i popularnym.

2. Wspólne skoordynowane działania na rzecz ochrony

polskiego charakteru odpowiednich części Spisza,

Orawy i Czadeckiego, innych fragmentów b. Gór-

nych Węgier oraz ludności stamtąd pochodzącej.

W działaniach tych czerpać będziemy z dotychczaso-

wego doświadczenia naszych organizacji, starając się

je rozwijać w kierunku:

- określenia polskiego stanu posiadania;

Art. II

1. a) Zasadnicza część Góralszczyzny Polskiej stanowi

już obecnie obszar działalności naukowej Polskie-

go Towarzystwa Historycznego Oddział w No-

wym Targu oraz pracy społecznej Związku Podha-

lan i jego struktur terenowych. Poznanie, ochrona

i rozwój tożsamości regionalnej Góralszczyzny

Polskiej na tym obszarze, stosownie do metod

pracy właściwych dla danych środowisk, na grun-

cie wartości jaką stanowi Góralszczyzna dla Pol-

ski jest ogólnym celem współdziałania Polskiego

Towarzystwa Historycznego Oddział w Nowym

Targu, Towarzystwa Przyjaciół Orawy, Związku

Podhalan oraz Związku Polskiego Spisza.

b) Związek Podhalan dążyć będzie do stopniowego

rozwoju swych struktur na pozostałym obszarze

Góralszczyzny Polskiej. Natomiast Polskie To-

warzystwo Historyczne Oddział w Nowym Tar-

gu dążyć będzie do ścisłego współdziałania ze

strukturami PTH tamże, na gruncie realizacji celu



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: