zoologia kręgowce [notatki z wykładów -schematyczne].pdf

Plan budowy strunowca:

1) struna grzbietowa ( chorda dorsalis), przyjmująca postać elastycznego pręta i

stanowiąca szkielet osiowy organizmu

2) układ narządów osiowych, na który składają się:

- cewka nerwowa czyli centralna część systemu nerwowego ( leży ona pod

struną grzbietową, w dorsalnej części ciała)

- przewód pokarmowy położony pod struną grzbietową

- aparat krążenia leżący po stronie wentralnej organizmu, poniżej układu

pokarmowego

3) elementy układu oddechowego utworzonego z przedniej części przewodu

pokarmowego

PODTYP: Osłonice- Tunicata

GROMADA: Ogonice

Żachwy

Sprzągle

Łapce

-niewielkie zwierzęta- do kilku cm

-mają 2 cechy wspólne:

- brak układu wydalniczego

- ciało pokryte tuniką- płaszczem (wydzielina naskórka, zawiera tunicynę- podobna do

celulozy)

cecha apomorficzna- cecha nowa w danej grupie

cecha plezmomorficzna- cecha stara, znana już u przodków

autoapomorfia- cechy wyróżniające daną grupę od innych

Ogonice:

-ciało podzielone na tułów i ogon

-obojnaki (z wyjątkiem jednego gatunku), rozmnażają się wyłącznie płciowo, zapłodnienie

zewnętrzne

-struna grzbietowa zachowana przez całe życie

-układ krwionośny otwarty

Żachwy:

-struna grzbietowa tylko w postaci larwalnej ( podobnie jak cewka nerwowa)

-szczeliny skrzelowe otwarte do przestrzeni okołoskrzelowej ( u pozostałych bezpośrednio na

zewnątrz)

-u form dojrzałych brak narządów zmysłu

-narządy wewnętrzne położone w pierwotnej jamie ciała, celoma ograniczona do światła

gonad i woreczka osierdziowego

-formy hermafrodytyczne

Sprzągle:

-blastocel dobrze rozwinięty

-narządy wewnętrzne skupione w tylnej części ciała

-silny rozwój worka skrzelowego

-otwór wpustowy i odpływowy, umieszczone na przeciwległych końcach ciała

-rozmnażanie płciowe i wegetatywne (kolonie)

-pelagiczne zwierzęta morskie

PODTYP: Bezczaszkowce

-całkowita segmentacja ciała

-brak serca, mózgu, dobrze rozwiniętych narządów zmysłu

-obecność metamerycznego układu nefridialnego i płciowego

-obecność jamy okołoskrzelowej

-przedłużenie struny grzbietowej za przedni koniec odcinka mózgowego

-brak wyodrębnionej głowy

-jako układ wydalniczy funkcjonują protonefrydia

PODTYP: Czaszkowce

-strunowce zaliczane do tego podtypu charakteryzują 2 podstawowe cechy:

- mają czaszkę (cranium)

- szkielet osiowy stanowią mniej lub bardziej rozwinięte utwory szkieletowe- kręgi

( vertoebrae)

Kręgouste: Cyclostomata

-przynajmniej częściowo pasożytniczy tryb życia

-narządy oddechowe wykształcone w postaci 5-15 par worków skrzelowych o pochodzeniu

entodermalnym

-szkielet wiscelarny wykształcony w postaci ażurowego sita, nie podzielony na oddzielne,

członowane łuki

-pojedynczy otwór nosowy ( nieparzysty) co jest konsekwencją połączenia narządów

węchowych w 1 woreczek nosowo- przysadkowy

-brak kończyn parzystych

-lejek przedgębowy uzbrojony w ząbki rogowe

-brak zębów właściwych

-naga skóra z licznymi gruczołami śluzowymi

-brak właściwych szczęk

-jama gębowa nie komunikuje się bezpośrednio ze środowiskiem zewnętrznym lecz mieści

się na dnie lejka przedgębowego podpartego

Bezowodniowce- Anamnia ( ryby, płazy)

-ciało osobników dorosłych pokryte jest śluzowatą skórą przystosowaną do życia w wodzie

lub przynajmniej w wilgotnej atmosferze ( jeżeli występują łuski to są one pochodzenia

łącznotkankowego)

-stadium larwalne w rozwoju jet szeroko rozpowszechnione

-późniejszy okres życia zarodkowego: organizm rozrywa osłonki jajowe i rozwija się w

wodzie odżywiając się żółtkiem z jaja i oddychając za pomacą skrzel

-organizmy pierwotnie wodne, w mniejszym stopniu lub większym związane z wodą, w

której spędzają albo wczesne stadia rozwojowe albo całe życie

Typy płetw ogonowych:

- heterocerkiczna ( u jesiotrowatych)

- symetryczna ( zarodki ryb, mureny, węgorze)

- homocerkiczna ( pseudocentryczna- ku grzbietowi)

Typy łusek pokrywających:

-mają pochodzenie skórne ( ze skóry właściwej)

- plakoidalne (chrzęstnoszkieletowe)

- ganoidalne

- cykloidalne

GROMADA: Ryby kościste

-pęcherz pławny u niektórych gatunków pełni funkcje płuc

-występuje kostna pokrywa skrzelowa zasłaniająca szczeliny skrzelowe

-płetwy podparte promieniami kostnymi ( za wyjątkiem dwudysznych)

-stopniowe kostnienie początkowo chrzęstnego szkieletu

-struna grzbietowa zwykle zastępowana przez kręgosłup ( jedynie u form prymitywnych

zachowana)

-ciało nagie, pokryte łuskami ganoidalnymi lub kostnymi

współcześnie:

NARDZĄD: Ganoidy chrzęstne

-szkielet przeważnie chrzęstny

-stożek tętniczy dobrze rozwinięty

-w jelicie występuje fałd spiralny

-płetwa ogonowa heterocerkiczna

-obecność struny grzbietowej

-kręgi bez trzonów

NADRZĄD: Ganoidy kostne

-zachowany stożek tętniczy z licznymi zastawkami

-szczątkowa zastawka spiralna w jelicie

-występuje pęcherz pławny

-brak kości potylicznej górnaj

-ogon heterocerkiczny skrócony

NADRZĄD: Kostnoszkieletowe

-całkowicie skostniały szkielet

-redukcja stożka tętniczego

-brak fałdu spiralnego w jelicie

-łuska kostna

-płetwa ogonowa homocerkiczna

PODGROMADA: Dwudyszne

-chrzęstna puszka mózgowa ( otoczona kośćmi pokrywowymi i zastępczymi), czaszka

autostylna

-brak szczęk wtórnych

-zęby zlane w płytki, osadzone na płytkach podniebiennych

-struna grzbietowa jako szkielet osiowy ( jedynie chrzęstne łuki górne i dolne oraz żebra )

-płetwy w postaci osadzonych na członowanej osi promieni

-brak wyodrębnionej płetwy grzbietowej i ogonowej ( zlane)

-skrzela uwstecznione (łuki skrzelowe chrzęstne)

-pęcherz pławny funkcjonuje

PODGROMADA: Trzonopłetwe

-ciało pokryte dużymi łuskami

-płetwy parzyste umieszczone na umięśnionych trzonach

-szkielet pasa barkowego zróżnicowany na kość kruczą, łopatek i obojczyk

-nozdrza ukryte, otwierające się do jamy gębowej

-w jelicie występuje zastawka spiralna

-1 gatunek:

- Latimeria ohananume

PODGROMADA: Wielopłetwce

-ciało pokryte łuską ganoidalną

-płetwa ogonowa homocerkiczna

-szkielet całkowicie kostny ( za wyjątkiem kilku miejsc w czaszce i płetwach parzystych)

-szkielet osiowy o kręgach dwuwklęsłych

-struna grzbietowa zredukowana

-czaszka stawowo połączona z pierwszym kręgiem

-gąbczasty pęcherz pławny ( obok skrzeli ) funkcjonuje jako narząd oddechowy, leży po

stronie brzusznej i otwiera się do przełyku ( tzw. brzuszny pęcherz pławny)

-zastawka spiralna w jelicie

PODGROMADA: Kostnopromienne

-promienie płetw i szkielet- zazwyczaj kostne

-otwór gębowy położony na spodzie głowy

-narząd węchu zawsze na wierzchu głowy

-brak kloaki

-płetwa ogonowa heterocerkiczna

-łuski ganoidalne u form starszych, elastyczne u filogenetycznie młodszych

GROMADA: Chrzęstnoszkieletowe

-zapłodnienie wewnętrzne

-u samców obecny swoisty narząd kopulacyjny powstający z przekształcenia płetw

brzusznych

-mózg o silnie rozwiniętym przedmózgowiu

-brak pęcherza pławnego i płuc

-szerokie przegrody międzyskrzelowe

-płetwy nieparzyste i dystalne, części płetw parzystych wsparte na elementach elastycznych

(„promieniach rogowych”)

-szkielet wyłącznie chrzęstny (niekiedy wysycony solami wapnia)

-szczeliny skrzelowe otwierają się bezpośrednio na zewn. ( u chimer występują błony skórne

zakrywające szczeliny)

-skóra pokryta łuskami plakoidalnymi (niekiedy naga- część chimer i płaszczek)

-wysoko rozwinięte układ nerwowy , narządy zmysłów i biologia rozmnażania)

PODGROMADA: Spodouste

-występuje kloaka

-brak pęcherza pławnego

-w jelicie środkowym występuje fałd spiralny

-pierwsze promienie płetw- rogowe; puszka mózgowa wyciągnięta w dziób, otwór gębowy

oraz narządy węchuumieszczone na spodzie głowy

-część płetwy brzusznej samców zmieniona w narząd kopulacyjny

-płetwa ogonowa heterocerkiczna

-łuski plakoidalne

-pierwsza szczelina skrzelowa przekształcona w tryskawkę lub całkowicie zrośnięta

-szpary skrzelowe w liczbie 5-7 par, brak wieczka skrzelowego

-szkielet osiowy chrzęstny, u niektórych zwapniały- jedynie trzony kręgów

-serce ma charakter żylny

PODGROMADA: Zrosłogłowe

-czaszka autostyliczna (chrząstka podniebienno- kwadratowa zrośnięta z puszką mózgową)

-szczeliny skrzelowe pokryte fałdem skórnym

-brak kloaki (wyodrębnione otwory moczoey i płciowy)

-zęby wykształcone w postaci grubych płytek

-dobrze wykształcona struna grzbietowa otoczona jedynie pierścieniowatymi trzonami

kręgów

PODGROMADA: FAŁDOPŁETWE

-pęcherz pławny funkcjonuje jako płuca

-skrzela uwstecznione( łuki skrzelowe chrzęstne)

-brak wyodrębnionej płetwy grzbietowej i ogonowej ( zlane)

-płetwy w postaci osadzonych na członowanej osi promieni

-struna grzbietowa jako szkielet osiowy ( jedynie chrzęstne łuki górne i dolne oraz żebra)

-zęby zlane w płytki, osadzone na płytkach podniebiennych

-brak szczęk wtórnych

-chrzęstna puszka mózgowa (otoczona kośćmi zastępczymi, czaszka autostylna)

PŁAZY:

-skóra naga z licznymi gruczołami, przepuszczalna dla wody

-narząd oddechowy- płuca, skóra, śluzówka jamy gębowo-gardzielowej, skrzela

-serce zbudowane z 1 komory i 2 przedsionków, postępująca redukcja stożka tętniczego i

zatoki żylnej

-rodzaje gruczołów( podział na ilość komórek i sposobu uwalniania subatancji)

-szkielet skostniały z szeregiem elementów chrzęstnych

-czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą 2 kłykci potylicznych

-odcinek szyjny kręgosłupa zbudowany z jednego kręgu

-kość podniebienno-kwadratowa zrośnięta z czaszką ( autostylia)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: