Koweziu_blok_4_tydzien_8_Specyfika pracy indywidualnej.pdf
(
376 KB
)
Pobierz
Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym
Blok 4
Tydzień 8
Specyfika pracy indywidualnej
1. Zacznij od zapoznania się z dokumentem:
Doradca
zawodowy
w
kontakcie
indywidualnym
z
klientem
z
innej
kultury.
2. Następnie przeanalizuj dokument:
Prowadzenie
rozmowy
doradczej
z
klientem odmiennym kulturowo.
3. Na zakończenie tej części zapraszamy
Cię do przeanalizowania przypadku
Nigeryjczyka, który zgłosił się o poradę do doradcy zawodowego. Następnie
odpowiedź na zamieszczone na końcu case study pytania. Odpowiedzi wyślij do
osób prowadzących kurs.
Zachęcamy też do przedyskutowania opisanego przypadku z pozostałymi
uczestnikami kursu na waszym forum – odnieście się do zadanych pytań.
Powodzenia!
Załączniki:
1. Doradca zawodowy w kontakcie z klientem z innej kultury.
2. Prowadzenie rozmowy doradczej z klientem odmiennym kulturowo.
3. Case: Mamadu szuka pracy
Zuzanna Rejmer & Marta Piegat-Kaczmarczyk
Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym
Blok 4
Tydzień 8
1. Doradca zawodowy w kontakcie indywidualnym z klientem z innej kultury
Niewątpliwie spotkanie doradcy zawodowego z klientem pochodzącym z innej kultury jest w
pewnym sensie spotkaniem dwóch grup – dwóch różnych światów. Ważne więc, by doradca
miał świadomość tego jak towarzyszące takiemu spotkaniu procesy mogą wpływać na
percepcję klienta i pracę z nim.
O czym zatem doradca zawodowy pewien pamiętać pracując z klientem pochodzącym z
innej kultury:
Doradca zawodowy tak jak wszyscy ludzie podlega procesom grupowym
Przyglądając się relacjom między różnymi grupami
zauważono, że mamy tendencję do postrzegania
obcych grup jako bardziej jednorodnych.
Zakładamy, że ci, którzy należą do grupy obcej są
bardziej podobni, niż to ma miejsce w
rzeczywistości. Wewnątrz własnej grupy widzimy
natomiast dużą różnorodność (Aronson E, Wilson
T.D., Akert R. M. 1997).
Jakie to ma konsekwencje dla procesu
doradczego? Skoro postrzegamy przedstawicieli
innych grup jako bardzo podobnych do siebie i
mało różnorodnych, to łatwiej jest nam wytwarzać
różnego rodzaju błędne, niepełne wyobrażenia na
ich temat oraz posługiwać się stereotypami. To
wszystko z kolei może zakłócać proces doradczy –
prowadzić do błędnego interpretowania zachowań i
wypowiedzi klienta. Warto o tym pamiętać pracując
z klientem/klientami
Doradca powinien być świadomy, że jego styl pracy, jak również oczekiwania klienta, co do
sposobu prowadzenia konsultacji, są uwarunkowane kulturowo.
Według najbardziej w Polsce rozpowszechnionej klasyfikacji stylów doradczych
zaproponowanej przez Alicję Kargulową (1986) istnieją trzy typy poradnictwa: liberalne,
dyrektywne oraz dialogowe.
Doradztwo liberalne
opiera się na założeniach psychologii humanistycznej. Zgodnie z tą
koncepcją pomagania to klient wie najlepiej, czego chce. Doradca i klient są równorzędnymi
partnerami. Rolą doradcy jest jedynie pomóc klientowi w samodzielnym uświadomieniu sobie
swoich potrzeb i własnego potencjału, wytyczeniu własnej drogi życiowej i określeniu celów,
jakie chce osiągnąć.
Poradnictwo dyrektywne
zakłada, że aby zaszła zmiana w kliencie niezbędne jest
dyrektywne nim pokierowane. To doradca obejmuje całość problemu, ocenia, planuje,
perswaduje i daje klientowi gotowe przepisy skutecznego działania.
Natomiast
poradnictwo dialogowe
„nie jest poradnictwem ani zdecydowanie kierującym,
ani otwierającym, ale godząc oba rodzaje”, (Kargulowa 1986, s. 24). Doradca i klient są
partnerami, którzy współdziałają w podejmowaniu decyzji. Doradca sugeruje różne sposoby
działania, konsultuje je z klientem.
Żadne z opisanych powyżej koncepcji doradzanie nie jest nie lepsza ani gorsza od
pozostałych. Jednak każda z nich może skazać się nieskuteczna, jeśli styl pracy doradcy
Zuzanna Rejmer & Marta Piegat-Kaczmarczyk
Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym
Blok 4
Tydzień 8
będzie rozbieżny z oczekiwaniami klienta, co od sposobu udzielania pomocy przez doradcę.
Pracując z klientem z innej kultury doradca powinien zatem zastanowić się na jakiej
koncepcji poradnictwa buduje swój indywidualny styl pomagania.
Dla polskiego doradcy jest to tym bardziej istotne, że w Polsce istnieje coraz większa
tendencja do stosowania dialogowego, a nawet liberalnego modelu pracy. Tymczasem wielu
klientów pochodzących z kultur opisanych we wcześniejszych blokach niniejszego kursu
może mieć skrajnie odmienne oczekiwania, co do rodzaju pomocy udzielanej przez doradcę
zawodowego.
Przede wszystkim klienci pochodzący z kultur mocno hierarchicznych (o dużym dystansie
władzy) będą preferowali dyrektywny sposób prowadzenia konsultacji. Będą oczekiwali od
doradcy wiedzy eksperckiej, a co za tym idzie będą spodziewali się gotowych recept
działania od doradcy, który jako autorytet w swojej dziedzinie wie lepiej, co jest dla klienta
właściwe.
Jak zatem doradca powinien pracować klientem wychowanym w innej kulturze?
Niewątpliwie dla osoby, której przyszło żyć w świecie kultury indywidualistycznej (jaką w
porównaniu z kulturami bardziej tradycyjnymi jest kultura polska) umiejętność podejmowani
samodzielnych decyzji zawodowych może być cenna. Wartościowe więc może być
angażowane klienta w pracę bardziej dialogową, gdzie zwiększa się jego udział w
podejmowaniu decyzji dotyczących swojego życia zawodowego. Jednocześnie
zaproponowanie takiej formy pracy już w początkowej fazie może skutkować uznaniem
doradcy za osobę niekompetentną („nie wie, co poradzić”), a co za tym idzie szybkim
wycofaniem się klienta z pracy doradczej.
Warto zatem, aby na początkowym etapie pracy doradczej (kiedy buduje się zaufanie
klienta) doradca pokazał, że jest osobą kompetentną np. w przypadku pracy z młodym
klientem poprzez przekazanie informacji o sytuacji na rynku pracy i sensowności podjęcia
nauki w danym kierunku, pojawieniem się nowych atrakcyjnych kierunków kształcenia.
Kiedy zaufanie zostanie już zbudowane doradca może zacząć stopniowo pokazywać
klientowi korzyści jakie płyną z jego większego zaangażowania się w pracę doradczą.
Warto jednak pamiętać, że styl dialogowy nie jest idealny w każdej sytuacji. W niektórych
sytuacjach wskazany może być bardziej dyrektywny sposób doradzania, np. kiedy klient jest
w trudnej sytuacji finansowej i desperacko potrzebuje pracy lub tak bardzo nie wierzy w
swoje siły, że nie jest w stanie wyjść z jakąkolwiek inicjatywą.
W pracy z klientem odmiennym kulturowo szczególnie istotna okazuje się zatem
elastyczność
doradcy - umiejętność dostosowania strategii działania do indywidualnej
sytuacji i potrzeb klienta.
Zuzanna Rejmer & Marta Piegat-Kaczmarczyk
Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym
Blok 4
Tydzień 8
2. Prowadzenie rozmowy doradczej z klientem odmiennym kulturowo
Celem tej części kursu jest omówienie specyfiki
prowadzenia rozmowy doradczej z klientem pochodzącym
z innej kultury.
Poniżej prezentujemy materiał zaczerpnięty z książki:
Podejście wielokulturowe w doradztwie zawodowym.
Praktyczny poradnik dla doradcy zawodowego
pracującego z klientem odmiennym kulturowo.
Materiał ten
poświecony jest właśnie kwestiom prowadzenia rozmowy
doradczej oraz doboru metod i narzędzi doradczych.
Rozmowa doradcza – na co zwracać uwagę na poszczególnych jej etapach?
W rozmowie doradczej wyróżnić można trzy główne fazy: nawiązywanie kontaktu i
wyjaśnianie sprawy, zbieranie danych o kliencie i ich interpretacja, podjęcie przez klienta
decyzji i zaplanowanie kroków (przy wsparciu doradcy), jakie poweźmie w celu realizacji
swoich postanowień (Waidner, Sturm, Bauer 1996). Poszczególne fazy nie będą tu
szczegółowo omawiane. Wskazane natomiast zostaną obszary, na które w kolejnych
etapach rozmowy należy zwrócić szczególną uwagę, gdy konsultuje się klienta odmiennego
kulturowo.
Rola budowania kontaktu
Moment nawiązywania i budowania kontaktu jest ważny niezależnie od tego, z jakim
klientem się pracuje, jednak w przypadku konsultacji z cudzoziemcem nabiera on
szczególnego znaczenia.
Pierwszą rzeczą, o jakiej należy pamiętać rozpoczynając pracę z cudzoziemcem jest to, iż
klient przekraczając próg pokoju doradcy wchodzi do niego z pewnym wyobrażeniem tego,
kogo tam spotka. Wyobrażenie to kształtowane jest przez jego wcześniejsze doświadczenia
z przedstawicielami różnych instytucji, z jakimi miał do czynienia (Heaton 2004; Waidner,
Sturm, Bauer 1996). Z reguły doświadczenia te, szczególnie w przypadku uchodźców, są
bardzo negatywne. Uchodźcy czują, że traktuje się ich przedmiotowo, a osoby będące
pracownikami instytucji zajmujących się uchodźcami często – w odczuciu uchodźców –
utrudniają im proces adaptacji w Polsce (Grzymała-Moszczyńska 2000).
W celu pozytywnego nastawienia klienta do siebie oraz do sytuacji porady należy zwrócić
szczególną uwagę na stworzenie luźnej, nieformalnej atmosfery. Warto pomyśleć o
„udomowieniu” wnętrza gabinetu poprzez jakiś elementy wystroju nawiązujące do innych
kultur i krajów.
W budowaniu przyjaznej atmosfery ważną rolę odgrywa również – szczególnie w
przypadku Czeczenów – chociażby symboliczny poczęstunek. Doradca może zaproponować
także zrobienie czegoś do picia. Jeżeli klient będzie odmawiał, czując się skrępowany
propozycją, warto powiedzieć, że doradca sam ma ochotę się czegoś napić i byłoby mu miło,
gdyby klient mu potowarzyszył.
Po drugie pamiętać należy także o różnicach kulturowych. Osoby z kultur
kolektywistycznych zwracają dużą uwagę na zbudowanie przyjaznych relacji z innymi. Czują
Zuzanna Rejmer & Marta Piegat-Kaczmarczyk
Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym
Blok 4
Tydzień 8
się nieswojo, gdy zmuszeni są do współpracy z nieznajomymi. Pracując z takim klientem
doradca powinien więc przeznaczyć więcej czasu na zbudowanie pozytywnej relacji. Obok
standardowych metod stosowanych przez doradcę w sytuacji nawiązywania kontaktu mogą
pojawić się tu również pytania o sytuację rodzinną klienta. Wskazane byłoby także
ujawnienie przez doradcę pewnych informacji o sobie.
Na przykład: Klient mówi, że po drodze do doradcy musiał odebrać dziecko ze szkoły i bał
się, że się spóźni na konsultacje. Warto pociągnąć wątek dzieci, zapytać w jakim wieku jest
dziecko, jak się nazywa, czy podoba mu się w polskiej szkole itp. Może zdarzyć się, że klient
przyniesie zdjęcia swojej rodziny w celu pokazania ich doradcy. Należy odczytać to jako
pozytywny sygnał. Doradca jeżeli ma dzieci może również coś o nich powiedzieć, pokazać
zdjęcia.
Określanie celu, który klient chce osiągnąć
Na etapie wyjaśniania sprawy, doradca określa, co klient chce uzyskać w wyniku porady.
Doradca, by uniknąć wyrobienia sobie błędnego obrazu stojących przed nim zadań, nie
powinien szczędzić czasu na tym etapie rozmowy – podobnie jak i na poprzednim.
Określając cel, jaki obcokrajowiec chce osiągnąć szczególną uwagę należy zwrócić na to,
jakie są wyobrażenia klienta, co do możliwości pomocy ze strony doradcy
. Bardzo
często bowiem klienci pochodzący z krajów, do których uprzemysłowienie i zachodni styl
życia dotarł w niewielkim stopniu, nie słyszeli nic o takim zawodzie jak doradca zawodowy. Z
reguły więc, takie osoby wchodząc do pokoju doradczego spodziewają się spotkać raczej
pośrednika pracy niż osobę, która ma im pomóc w samodzielnym znalezieniu pracy.
Doradca powinien sprawdzić, jakie oczekiwania ma klient i jeśli zajdzie taka potrzeba
wyjaśnić na czym może polegać jego pomoc. Jest to tym bardziej istotne w przypadku
klientów pochodzących z kultur wysokokontekstowych. Swoje oczekiwania mogą wyrażać
często w zawoalowany sposób, podobnie jak nie wprost mogą „mówić”, że nie podoba im się
sposób, w jaki doradca chce im udzielić pomocy. Jest wysoce prawdopodobne, że klient z
kultury wysokokontekstowej pozornie zaakceptuje zaproponowany kierunek pracy doradczej
i zgodzi się na spotkania z doradcą. Jednocześnie, nie rozumiejąc istoty procesu doradczego
nie będzie w nim w pełni uczestniczył lub też wycofa się w połowie jego trwania. W sytuacji z
kolei, gdy klient chce zapisać się na konkretny kurs, pytania zadawane mu przez doradcę –
np. co chce Pan/Pani robić po ukończonym kursie?; czy brał(-a) już Pan/Pani udział w jakiś
kursach? – mogą spowodować że poczuje się przesłuchiwany, a doradca odebrany jako
osoba, która nie chce mu pomoc.
Ważne jest zatem, by już od momentu określania potrzeb klienta doradca nie tylko
przekazał informację w czym może mu pomóc, ale również aby w miarę możliwości
dokładnie
tłumaczył czemu służą zadawane przez niego pytania
lub np. proponowane do
wypełnienia – na późniejszych etapach doradztwa – testy, kwestionariusze. Pozwoli to
klientowi lepiej zrozumieć istotę procesu doradczego. Co więcej, w przypadku uchodźcy
często obserwuje się występowanie zjawiska określanego jako „nadinstytucjonalizacja”. Jest
to podejmowanie przez instytucje zajmujące się uchodźcami decyzji dotyczących losu
uchodźców bez ich udziału (Grzymała-Moszczyńska 2000). Dlatego w sytuacji, w której klient
nie będzie wiedział dlaczego doradca zadaje mu konkretne pytania i proponuje pewne
działania może posądzić go o przedmiotowe traktowanie i uznać, że dalsze kontakty z tą
osobą nie mają sensu.
Pytania przydatne na tym etapie rozmowy:
O czym Pan/Pani chciałby (chciałaby) porozmawiać?
Co chce Pan/Pani ze mną omówić?
Zuzanna Rejmer & Marta Piegat-Kaczmarczyk
Plik z chomika:
osakis
Inne pliki z tego folderu:
Cudzoziemcy_w_Polsce._Biuletyn_FISE_kwiecien_2008_cudzoziemcy.pdf
(1093 KB)
2. Psychologiczne i społeczne konsekwencje uchodźctwa.pdf
(319 KB)
Bialorusini_i_Ukraincy.pdf
(3148 KB)
1. Wielokulturowość w poradnictwie zawodowym -wprowadzenie.pdf
(516 KB)
Blok 2 Tydzień 4.pdf
(563 KB)
Inne foldery tego chomika:
Filmy o Zawodach
OHP - Projekt (szkolenie-praktyka-zatrudnienie- rozwój)
Poradniki z doradztwa zawodowego
prezentacje
Testy i kwestionariusze z doradztwa
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin