Psychologia kliniczna i psychoterapia 25.11.2011
Psychologiczna diagnoza zaburzeń psychicznych
Zaburzenia psychiczne są bardzo często przedmiotem diagnozy psychologicznej. Objawy chorobowe w zaburzeniach psychicznych polegają zazwyczaj na zaburzeniu określonych funkcji psychicznych: zaburzenie nastroju, koncentracji uwagi i pamięci, poziom i rodzaj lęku.
Diagnoza psychologiczna dotyczy najczęściej następujących problemów:
· - określenia rodzaju objawów występujących w danym zaburzeniu,
· - wyjaśnienia psychologicznych przyczyn i skutków zaburzeń psychicznych
· - poszukiwania psychologicznych czynników pomocnych w terapii zaburzeń
Informacje o objawach uzyskuje się na podstawie ich opisu dokonanego przez pacjenta oraz obserwacji chorego
v Klasyfikacja objawów to przyporządkowanie wszystkich objawów do określonej kategoii diagnostycznej.
v Istnieją dwie podstawowe klasyfikacje: miedzynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych oraz podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych
v Rozpoznanie większości objawów dokonuje się na podstawie informacji, jego rodziny lub zachowaniu pacjenta.
v Do sprecyzowania diagnozy wykorzystuje się też kwestionariusze psychologiczne. Najbardziej znany jest Minnesocki wielowymiarowy inwentarz osobowości. Pozwala opisać stan psychiczny badanego przy pomocy następujących skal: hipochondria, depresja, histeria, psychopatia, męskość kobiecość, paranoja, psychastenia, schizofrenia, mania, introwersja społeczna
v Analiza profilu MMPI pozwala na uzyskanie informacji ułatwiające nozologiczną klasyfikację objawów u badanej osoby i jest bardzo przydatna w stawianiu diagnozy psychiatrycznej. Kwestionariusz ten jest także wykorzystywany do badania osobowości. Dla analizy MMPI ważny jest kształt i nachylenie.
Model biomedyczny i psychospołeczny
W modelu biomedycznym uwzględnia się głównie uwarunkowania genetyczne, biochemiczne i anatomiczne zaburzeń psychicznych. Na znaczenie czynników genetycznych zdają się wskazywać wyniki badań nad bliźniętami jednojajowymi. Przyczyny biochemiczne wiążą się głownie z tzw. Hipoteza dopaminową która zakłada że występowanie objawów psychotycznych w schizofrenii związane jest z nadczynnością przekaźnika dopaminergicznego w strukturach układu limbicznego. Leki zmniejszają ilość dopaminy powodują zmniejszenie objawów psychotycznych.
Uwarunkowania psychologiczne zaburzeń psychicznych dotyczą przede wszystkim zaburzeń nerwicowych i zaburzeń osobowości.
POMOC PSYCHOLOGICZNA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
Interwencja kryzysowa odnosi się do szeroko rozumianego kryzysu emocjonalnego.
Kryzys psychologiczny, zwany również emocjonalnym, odnosi się do ostrego przejściowego, rzadziej chronicznego stanu zaburzeń równowagi psychicznej, spowodowanego zagrożeniami powiązanymi z sensem życia, systemem wartości , koncepcji własnej osoby, skutkiem konfrontacji z wydarzeniem krytycznym.
Kryzys może wystąpić u osoby dotychczas zrównoważonej i zdrowej w odpowiedzi na sytuację ocenioną subiektywnie jako ekstremalnie trudną, o znaczeniu krytycznym, przełomowym w której dochodzi do wyczerpania się zasobów indywidualnych jak i środowiskowych w zmaganiu się z przeciwieństwami.
W stanie kryzysu człowiek zostaje opanowany przez lęk, jest bezbronny, pozbawiony możliwości kontrolowania sytuacji, a często również i własnego zachowania.
Kryzysy sytuacyjne mogą mieć trzy rodzaje źródeł:
v Materialne lub środowiskowe (pożar, klęki żywiołowe)
v Osobiste lub somatyczne (atak serca, groźna choroba somatyczna)
v Interpersonalne i społeczne (śmierć bliskiej osoby, rozwód)
Początki profesjonalnej interwencji kryzysowej przypadają na okres po II wojnie światowej.
W artykule z 1944 Lindemann wyróżnił normalny i patologiczny przebieg procesów żałoby w obliczu utraty bliskich. Podstawowa zasada interwencji kryzysowej formułuje zalecenie natychmiastowości działania, pomocy o charakterze ratunkowym (emergency) prowadzonej w obliczu zagrożenia zdrowia i życia osoby w kryzysie.
Interwencja w kryzysie postuluje podejście aktywne z mocnym akcentem na działanie kontynuowanie dotychczasowej konstruktywnej działalności życiowej, mobilizowanie klientów do aktywnej współpracy z interwentem, odwoływanie się zasadniczo do zasobów własnych klienta a także strategii.
Nadrzędnym celem interwencji kryzysowej jest usunięcie dyskomfortu emocjonalnego (nadmiernego lęku, obniżonego nastroju) poprawa funkcjonowania psychospołecznego, wzmocnienie mechanizmów obronnych osobowości, znalezienie mocnych stron pacjenta i ich doskonalenie, dostarczenie wsparcia emocjonalnego oraz przeprowadzenie edukacji na temat charakterystycznego przebiegu reakcji pourazowej.
1. Udzielenie pomocy w analizowaniu i ocenianiu sytuacji traumatycznej, identyfikowaniu, podporządkowaniu faktów ułatwiających odreagowanie.
2. Przekonywanie i utwierdzanie, że reakcje kryzysowe są typowymi zachowaniami na wydarzenia wykraczające poza normalne przeżycia
3. Tworzenie klimatu do ponownego zdefiniowania problemu i odkrywania tych cech osobowości mogłyby uruchomić naturalne predyspozycje do radzenia sobie.
4. Inspirowanie do zajmowania się sobą, stawiania się autentycznym i bardziej otwartym i wrażliwszym na sygnały płynące z ciała
5. Niewymuszanie aktywności gdy widoczny jest brak energii
6. Zachęcanie do dokonania przeglądu potencjalnych rozwiązań sytuacji kryzysowej, przeglądu wariantów rozwiązań na przyszłość
7. Rozmawianiu z pacjentem w każdej chwili gdy się tego domaga
8. Wskazanie rodzajów aktywności sprzyjającej wypoczynkowi
9. Zalecenie aby odłożyć na później załatwienie ważnych spraw, podejmowanie ważnych decyzji.
10. Zapewnienie warunków by ktoś ciągle przybywał w pobliżu osoby cierpiącej
11. Tworzenie atmosfery pozwalającej ofiarom traumy na wypłakanie się wyrażenie agresji, złości, niezadowolenia.
12. Przypominanie, że częściowe lub całkowite usunięcie dokuczliwych objawów przeżytego urazu wymaga czasu i długotrwałej i systematycznej pracy nad sobą.
„Aby zrozumieć ludzi przeżywających kryzys i umiejętnie im pomagać konieczna jest koncentracja nie tylko na ich wzmożonym napięciu emocjonalnym ale również na czynnikach społecznych kulturowych i materialnych które maja wpływ na zachowania ludzi w sytuacjach stresowych”( Hoff 1990)
PSYCHOLOGIA URAZÓW FIZYCZNYCH W SPORCIE
Znaczenie urazów w sporcie:
v Uraz fizyczny stawia sportowca w sytuacji trudnej i stanowi przeszkodę w realizacji określonych celów
v Uraz fizyczny może przerwać karierę w każdym momencie
v Może oznaczać sportowa śmierć
v Sportowiec może nie osiągnąć już nigdy prezentowanego poprzednio poziomu
Czynniki sprzyjające urazom:
v Wiek, intensywność treningu
v Niewłaściwa rozgrzewka
v Wcześniejsze obrażenia i ich niecałkowite wyleczenie
v Nieprzestrzeganie obowiązujących przepisów
v Stan techniczny obiektu sportowego
v Warunki atmosferyczne
v Kondycja psychofizyczna
Percepcja urazu :
v Wyznanie, nastawienie na pokonanie kontuzji
v Wróg który prowadzi do zniszczenia
v Kara za przeszłe grzechy
v Przejaw wrodzonej słabości
v Uwolnienie od wymagań i odpowiedzialności
v Nieodwracalna strata
v Narzędzie do manipulowania otoczeniem w celu zaspokojenia osobistych i materialnych potrzeb
Reakcja na uraz:
Stadia przez które przechodzą pacjenci przebierają charakterystyczną postać (Kulber-Ross, On Death and Dying)
v Zaprzeczenie i izolacja
v Gniew
v Negocjacje
v Depresja
v Pogodzenie się lub rezygnacja
Powrót do uprawiania sportu może stwarzać duże problemy. Dużą rolę odgrywa lęk, czy odzyska się pozycję i poziom sportowy sprzed urazu czy konkurenci nie uciekli za daleko.?
To czy zawodnik odzyska poziom sprzed kontuzji lub będzie uzyskiwał jeszcze lepsze wyniki zależy w dużym stopniu od tego jak przebiegały poszczególne etapy rehabilitacji.
Psychologiczny program rehabilitacji
v Zawodnik rozumie na czym polega jego uraz, leczenie oraz fazy leczenia
v Stawianie na każdym etapie rehabilitacji celów, mogących być realizowanymi w niebyt odległym czasie
v Organizowanie treningu tlenowego, pomagającego uniknięciu stanów depresyjnych związanych z okresem po urazie, kiedy następuje radykalna zmiana rodzaju i natężenia aktywności.
v Konsultacje psychologiczne pomagające pacjentowi radzić sobie ze zmienionym statusem jako sportowca, zwłaszcza w przedłużającym się okresie braku aktywności fizycznej
v Wsparcie społeczne
v Trening mentalny
Główne zagadnienia treningu
v Biofeedback
v Radzenie sobie z bólem,
v próby rehabilitacyjna,
v wyobrażenia poprawy zdrowia,
v trening dotyczacy poprawy wyników,
v radzenie sobie z lękiem przed ponownym urazem
wzorcowy skład zespołu medycznego: lekarz, fizjoterapeuta, trener przygotowania fizycznego, psycholog sportu, psycholog kliniczny
eserniak