Dz.U.91.61.258
1994-11-26 zm. Dz.U.94.113.547
1998-09-01 zm. Dz.U.98.113.717
2001-01-01 zm. Dz.U.00.109.1156
USTAWA
z dnia 23 maja 1991 r.
o pracy na morskich statkach handlowych.
(Dz. U. z dnia 8 lipca 1991 r.)
Dział I
PRZEPISY WSTĘPNE
Art. 1. 1. Ustawa reguluje stosunki pracy na morskich statkach handlowych o polskiej przynależności, zwanych dalej "statkami", z wyłączeniem statków uprawiających żeglugę w odległości nie przekraczającej 12 mil morskich od linii brzegu morskiego Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W zakresie nie uregulowanym w ustawie do stosunków pracy na statkach stosuje się przepisy powszechnego ustawodawstwa pracy.
3. Przepisów ustawy nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa dotycząca pracy na morskich statkach handlowych, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej; jednakże przepisy ustawy korzystniejsze dla pracownika niż postanowienia umowy międzynarodowej mają pierwszeństwo.
4. Ustawa nie narusza przepisów Kodeksu morskiego.
Art. 2. Stosunek pracy na statku podlega prawu państwa bandery statku, chyba że strony poddały ten stosunek innemu prawu.
Art. 3. W rozumieniu ustawy:
1) pracownikiem jest osoba pozostająca z armatorem w stosunku pracy na statku,
2) pracownikiem zagranicznym jest pracownik mający stałe miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej,
3) (1) marynarzem lub rybakiem jest osoba posiadająca morskie kwalifikacje zawodowe, stwierdzone zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. Nr 109, poz. 1156),
4) armatorem jest ten, kto uprawiając w swoim imieniu żeglugę statkiem własnym lub cudzym zatrudnia na nim pracowników,
5) statkiem rybackim jest statek handlowy przeznaczony lub używany do rybołówstwa morskiego,
6) kutrem rybackim jest statek rybacki przeznaczony lub używany do rybołówstwa morskiego na obszarze Morza Bałtyckiego,
7) podróżą morską jest podróż pracownika na statku z portu jej rozpoczęcia do portu jej zakończenia, chociażby w czasie tej podróży statek zawijał do innych portów,
8) portem rozpoczęcia podróży morskiej jest port, z którego statek wyszedł w morze, rozpoczynając wykonywanie zadania, ze względu na które został skierowany w tę podróż, a portem zakończenia podróży jest port, do którego statek przybył, kończąc wykonywanie tego zadania,
9) wyjście statku w morze następuje w chwili odcumowania od nabrzeża lub innych urządzeń portowych albo podniesienia kotwicy na redzie lub kotwicowisku, a przybycie do portu - w chwili gdy po zacumowaniu do nabrzeża lub innych urządzeń portowych albo zakotwiczeniu na redzie lub kotwicowisku uzyskano komunikację z lądem, nie wcześniej jednak niż po zakończeniu odpraw portowych.
Dział II
POŚREDNICTWO PRACY
Art. 4. 1. Z zastrzeżeniem przepisów art. 8, pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach, zwane dalej "pośrednictwem", prowadzą wyłącznie ponadzakładowe organizacje pośrednictwa, utworzone wspólnie przez armatorów i związki zawodowe. W organizacjach tych mogą również uczestniczyć, na zasadach określonych przez tworzących je armatorów i związki zawodowe, stowarzyszenia zawodowe marynarzy i rybaków.
2. Korzystanie z pośrednictwa pracy jest dobrowolne.
Art. 5. 1. Organizacje pośrednictwa nie mogą w jakikolwiek sposób ograniczyć zakresu podmiotowego prowadzonego pośrednictwa.
2. Za czynności związane z pośrednictwem nie wolno pobierać bezpośrednio lub pośrednio żadnych opłat od osób poszukujących pracy na statkach.
3. Korzystając z pośrednictwa, osoba poszukująca pracy na statku może dokonać wyboru armatora lub statku, a armator - doboru załogi statku.
Art. 6. 1. Przed skierowaniem do armatora osoby poszukującej pracy na statku organizacja pośrednictwa jest obowiązana zbadać, czy ma ona dokumenty wymagane do podjęcia pracy na statku.
2. Osoby poszukujące pracy na statkach kieruje się do armatorów w kolejności ich zgłaszania się do pośrednictwa, przy uwzględnieniu wymagań armatorów w zakresie kwalifikacji zawodowych i stanu zdrowia tych osób.
3. Organizacja pośrednictwa jest obowiązana wymagać od armatora, aby skierowana do niego osoba mogła dokładnie zapoznać się z treścią proponowanej jej umowy o pracę na statku.
Art. 7. 1. Wykonując pośrednictwo dla osoby poszukującej pracy na statku obcej bandery, organizacja pośrednictwa jest obowiązana zbadać, czy umowa o pracę, układ zbiorowy pracy lub ustawodawstwo państwa bandery statku zapewniają tej osobie:
1) ubezpieczenie na wypadek śmierci, inwalidztwa oraz utraty posiadanego na statku mienia osobistego, a także ubezpieczenie następstw wypadku przy pracy i choroby zawodowej,
2) opiekę lekarską i środki utrzymania - w razie pozostawienia jej w obcym porcie na skutek wypadku lub choroby,
3) prawo do bezpłatnej repatriacji do portu zawarcia umowy o pracę na statku lub portu sąsiedniego - w razie pozostawienia jej za granicą bez własnej winy.
2. W razie stwierdzenia, że na statku obcej bandery nie przysługują lub jedynie w ograniczonym zakresie przysługują pracownikowi uprawnienia określone w ust. 1, organizacja pośrednictwa odmawia wykonania pośrednictwa dla osoby poszukującej pracy na tym statku, chyba że - pomimo uprzedzenia o możliwych następstwach podpisania umowy o pracę - potwierdziła ona na piśmie zamiar jej zawarcia.
Art. 8. W razie niepowołania organizacji pośrednictwa, o których mowa w art. 4, stosuje się ogólne przepisy o pośrednictwie pracy.
Dział III
KSIĄŻECZKA ŻEGLARSKA
Art. 9. 1. Książeczka żeglarska stwierdza tożsamość jej posiadacza, przebieg pracy na statkach oraz zawiera dane o stanie zdrowia i uprawnia go do przekroczenia granicy Państwa Polskiego.
2. Posiadacz książeczki żeglarskiej może na jej podstawie powrócić do kraju nawet w przypadku utraty jej ważności.
3. Na czas podróży morskiej statku można na nim zatrudniać jedynie osobę posiadającą książeczkę żeglarską. Pracownika zagranicznego można zatrudnić, jeżeli posiada on dokument wydany przez organy innego państwa, na którego podstawie można ustalić jego tożsamość i przebieg pracy na statkach.
Art. 10. Książeczkę żeglarską wystawia dyrektor urzędu morskiego, a za granicą - polski urząd konsularny. Jeżeli nic innego nie wynika z przepisów poniższych, przepisy tego rozdziału dotyczące urzędów morskich stosuje się odpowiednio do polskich urzędów konsularnych.
Art. 11. 1. Książeczkę żeglarską wystawia się na wniosek:
1) marynarza lub rybaka,
2) innej osoby, jeżeli pozostaje ona z armatorem w stosunku pracy na statku,
3) armatora, który z osobą nie będącą marynarzem lub rybakiem zamierza zawrzeć umowę o pracę na statku,
4) (2) ucznia szkoły morskiej, w celu odbycia praktyki pływania określonej programem nauczania szkoły.
2. Za wystawienie książeczki żeglarskiej pobiera się opłatę.
3. Osobie, której wystawiono książeczkę żeglarską na wniosek armatora, wydaje się ją dopiero po zawarciu umowy o pracę na statku.
Art. 12. 1. Z zastrzeżeniem przepisu ust. 2, książeczkę żeglarską wystawia się:
1) dla marynarza lub rybaka - na czas nie określony, chyba że wnosił on o jej wystawienie jedynie na czas określony lub na czas określonej podróży morskiej,
2) dla innej osoby, stosownie do zawartej lub zamierzonej umowy o pracę na statku - na czas nie określony, określony lub na czas określonej podróży morskiej,
3) (3) dla ucznia na czas trwania praktyki pływania.
2. Polski urząd konsularny może wystawić książeczkę żeglarską jedynie na czas określonej podróży morskiej.
Art. 13. 1. Dyrektor urzędu morskiego odmawia wystawienia książeczki żeglarskiej:
1) jeżeli z wnioskiem wystąpiła osoba nie uprawniona,
2) dla osoby:
a) która nie ukończyła 18 roku życia,
b) która jest niezdolna do wykonywania pracy na statku ze względu na stan zdrowia,
c) wobec której prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania pracy na statku,
d) wobec której zachodzą przesłanki odmowy wydania paszportu.
2. Wymogu ukończenia 18 roku życia nie stosuje się wobec młodocianego zatrudnionego lub mającego być zatrudnionym na statku w celu nauki zawodu.
3. Właściwy organ administracji państwowej stwierdza istnienie przesłanek, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. d), w terminie 30 dni od doręczenia mu wystąpienia dyrektora urzędu morskiego w tej sprawie; po bezskutecznym upływie tego terminu dyrektor urzędu morskiego wystawia książeczkę żeglarską.
Art. 14. 1. Osoba, której wydano książeczkę żeglarską, jest obowiązana do okazywania jej właściwym organom w przypadkach przewidzianych w powszechnie obowiązujących przepisach.
2. Dyrektor urzędu morskiego dokonuje w książeczce żeglarskiej wymaganych adnotacji urzędowych, w szczególności zaś stwierdza termin jej ważności.
3. Armatorzy dokonują w książeczce żeglarskiej wpisów określających przebieg zatrudnienia na statkach, ze wskazaniem armatora i kapitana statku.
Art. 15. 1. Książeczka żeglarska traci ważność:
1) w razie jej unieważnienia przez dyrektora urzędu morskiego,
2) z upływem określonego w niej terminu ważności, nie wcześniej jednak niż w chwili rozwiązania stosunku pracy, w czasie trwania którego termin ten upłynął.
2. Dyrektor urzędu morskiego unieważnia książeczkę żeglarską:
1) z przyczyn określonych w art. 13 ust. 1 pkt 2 lit. b)-d),
2) jeżeli umowa o pracę na statku z pracownikiem nie będącym marynarzem lub rybakiem uległa rozwiązaniu przed upływem terminu ważności książeczki żeglarskiej.
3. Posiadacz książeczki żeglarskiej podlegającej unieważnieniu z przyczyn określonych w ust. 2 jest obowiązany niezwłocznie przedłożyć ją dyrektorowi urzędu morskiego do unieważnienia.
Art. 16. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej, w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Ministrem Spraw Zagranicznych oraz po zasięgnięciu opinii związków zawodowych, określi w drodze rozporządzenia:
1) wzór książeczki żeglarskiej,
2) tryb wystawiania, wymiany i unieważniania książeczki żeglarskiej oraz rodzaj dokonywanych w niej adnotacji urzędowych i wpisów, a także sposób i tryb ich dokonywania,
3) wysokość pobieranych przez urząd morski opłat za wystawienie książeczki żeglarskiej.
akty wykonawcze
Art. 17. W sprawie odwołań od decyzji dyrektora urzędu morskiego, określonych w art. 13 ust. 1 i art. 15 ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań w sprawach paszportowych.
Dział IV
ZAŁOGA STATKU
Art. 18. Załogę statku stanowią pracownicy wpisani na listę załogi tego statku, wystawioną przez armatora.
Art. 19. 1. Pracownika rozpoczynającego pracę na statku udającym się w podróż morską wpisuje się na listę załogi tego statku, a po zakończeniu pracy na tym statku skreśla się z tej listy.
2. Wpisanie pracownika na listę załogi statku polega na dokonaniu w niej przez armatora adnotacji dotyczących rodzaju zawartej z pracownikiem umowy o pracę na statku, zajmowanego na statku stanowiska oraz miejsca i terminu rozpoczęcia pracy na tym statku, a skreślenie go z tej listy - na dokonaniu adnotacji dotyczących miejsca i terminu zakończenia pracy na tym statku oraz jego przyczyny.
3. Wpisania pracownika na listę załogi dokonuje się najpóźniej w chwili wyjścia statku w morze, a skreślenia z tej listy - najwcześniej w chwili przybycia statku do portu, w którym pracownik kończy pracę na tym statku.
4. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej po zasięgnięciu opinii związków zawodowych określi, w drodze rozporządzenia, wzór listy załogi statku oraz sposób jej wystawiania i dokonywania w niej wpisów.
Art. 20. 1. Statek powinien posiadać załogę, której liczebność i kwalifikacje zawodowe, a także warunki zdrowotne zapewniają bezpieczną i higieniczną pracę, prawidłową obsługę urządzeń statku i ładunku, należytą obsługę załogi i pasażerów oraz umożliwiają przestrzeganie przepisów o czasie pracy na statku.
2. Armator, w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, określa skład liczebny i zawodowy załogi statku, umożliwiający spełnienie wymagań określonych w ust. 1, a także sposób uzupełnienia tego składu w podróży morskiej statku, jeżeli w czasie jej trwania nastąpiło jego zmniejszenie.
3. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki zdrowotne wymagane od osób wykonujących pracę na statkach oraz tryb uznawania osób za zdolne lub niezdolne do wykonywania tej pracy,
2) rodzaje i częstotliwość wymaganych badań lekarskich osób wykonujących pracę na statkach.
Art. 21. 1. Kapitan statku kieruje pracą na statku i reprezentuje w czasie całej podróży statku armatora wobec załogi.
2. Kapitan statku jest upoważniony do wystawiania listy załogi i dokonywania w niej wpisów, a także do dokonywania wpisów w książeczkach żeglarskich pracowników stanowiących załogę statku.
Art. 22. 1....
alfred1980