Pytania z egzaminu u dr Kisiela w poprzednim semestrze.docx

1

http://www.sciaga.pl/tekst/33717-34-socjologia_zagadnienia_egzaminacyjne

Pytania z egzaminu u dr Kisiela w poprzednim semestrze: Wyklady: 1. Co to sa czynnosci pozalogiczne 2. wymien i krotko omow potrzeby wg. Malinowskiego 3. pojecie klasy (warswy) spolecznej w ujeciu perspektywy funkcjonalnej 4. omow zwiazki woluntarystyczne teorii dzialania Parsonsa 5. czy czlowiek jest istota spoleczna? podaj konkretne przyklady 6. zachowania tradycjonalne a zasadniczoracjonalne 7. pochodne a integratywne potrzeby wg. Malinowskiego 8. drugi poziom spojnosci grupy 9. co to jest elita? wymien kryteria przynaleznosci do niej wg. Pareto 10. czynnosci nielogiczne 11. wymien figury socjometryczne 12. jak dochodzi do wybuchu konfliktu wg Dahrendorfa 13. wymien znane ci wiezi spoleczne i scharakteryzuj je 14. proces powstawania struktury socjometrycznej 15. wymien znane ci teorie stratyfikacji 16. cechy konstytuujace grupe 17. wyznaczniki roli 18. efekt socjodynamiczny 19. przebieg zmiany wg teorii funkcjonalnej 20. konsekwemcje wybuchu konfliktu wg Dahendorfa 21. trzecia faza spojnosci grupy 22. cechy grup celowych 23. zachowania wg Webera Szacka: 1. Kultura jako atrybut człowieka 2. Społeczne zroznicowanie płci 3. Dewiacje 4. Dwie drogi kształtowania sie narodów w Europie 5. Metody zbierania materiału badawczego Berger: 1. Co to jest alternacja? 2. Co oznacza perspektywa socjologiczna wg. Bergera?\\

My mieliśmy już egzamin z socjologii Były 2 grupy, facet był sam i w każdej grupie 4 pytania.
I gr.- porównać teorię V.Pareto i Maxa Webera co do zachowania ludzi, dawne i współczesne społeczności lokalne, funkcje małej grupy i jakieś jeszcze jedno ale nie pamiętam.
II gr. teoria potrzeb Zanieckiego i W. Thomasa- wzajemne zależności ,cechy konstruujące gr. społeczną ,Na czym polega badanie socjometryczne-wymień i scharakteryzuj znane Ci figury socjometryczne,wymień i omów społeczne funkcje kultury.

Ale jak będziecie mieć jakieś ściągi to możecie wrzucić na forum. Przydadzą się na wrzesień

o druga grupa miała łatwiejsze pytania jak dla mnie... ja to sobie zawsze usiądę nie tam gdzie trzeba...
1. omów/scharakteryzuj dawne i współczesne społeczności lokalne;
2.zasady funkcjonowania grupy wg G.Homans'a;
3. Czym jest społeczeństwo wg teorii interakcjonistycznej G. Mead'a
4. zasady zachowań wg M. Webera i V.Pareto i co mają wspólnego.

Bylo jeszcze:
teoria "interesu wlasnego jednostki"
model "wyzwanie-odpowiedz"
rodowód konfliktu

1      w teorii czynności pozalogicznych, sformułowanej przez V. Pareta, najbardziej zmienny, pozalogiczny element ludzkich zachowań i zjawisk społecznych, na które składają się wszelkie uzasadnienia tego, co ludzie czynią. Pareto wyróżnił cztery klasy derywacji, zależnie od tego, na jakiej pozalogicznej podstawie są akceptowane: a) d. typu "tak trzeba", "tak nalezy robić"; b) d. odwołujące się do autorytetów; c) d. odwołujące się do woli istot nadprzyrodzonych i do zjawisk abstrakcyjnych; d) d. wykorzystujące wieloznaczność i niejasność niektórych kategorii językowych

2 człowiek posiada pewną liczbę wrodzonych predyspozycji, "podstawowych potrzeb", na których nadbudowuje się dopiero kultura. Kultura jest więc ogromnym aparatem do zaspokojenia potrzeb, zespołem reakcji na te potrzeby i narzędzi potrzebnych do ich zaspokojenia. Opisać kulturę to opisać warunki, jakie muszą być spełnione aby zbiorowość była w stanie przetrwać.

7 potrzeb wg Malinowskiego, to:

·         metabolizm,

·         reprodukcja

·         odpowiednie warunki fizyczne,

·         bezpieczeństwo,

·         ruchliwość,

·         rozwój

·         zdrowie.

Miało im odpowiadać 7 podstawowych imperatywów kulturowych:

·         zaopatrzenie,

·         małżeństwo i rodzina (system pokrewieństwa),

·         mieszkanie i ubranie,

·         ochrona i obrona,

·         aktywność i komunikacja,

·         przyuczanie i szkolenie,

·         higiena.

3 grupa społeczna - pewna liczba osób charakteryzująca się obiektywną, zewnętrznie postrzegalną wspólnotą pewnego typu (np. wspólnota krwi, wspólnota terytorium, wspólnota ideologii czy też wspólnota celu), strukturą i organizacją wewnętrzną, podobieństwem uczestników pod względem istotnej cechy (cech) związanej z udziałem w grupie oraz świadomością przynależności do grupy i jednocześnie świadomością odrębności od innych grup (świadomością \"my\").
Grupa społeczna stanowi system społeczny o znacznym stopniu złożoności i jako system zawiera w sobie elementy prostsze: działania społeczne, pozycje, role stosunki i osobowości społeczne. Pamiętać należy, że grupa, zgodnie z zasadą emergentyzmu, jest z jednej strony całością jakościowo odmienną od sumy swych elementów, z drugiej strony, elementów grupy nie można pojmować tylko jako części większej całości. Względna izolacja grupy jako systemu wynika z jej struktury, tj. \"wszystkich związków, które łącza elementy systemu w sposób, w jaki żaden z nich nie jest połączony z jakimkolwiek przedmiotem zewnętrznym.\"(F. Znaniecki) Warunkiem istnienia struktury grupowej jest wspólnie uznawana zasada odrębności, która kierując się uczestnicy grupy świadomie podzielają doświadczenia i czynności innych uczestników, wyłączając z udziału nie-członków.
Podobieństwo uczestników grupy jest rezultatem 2 okoliczności. Po pierwsze, czynników selekcji doboru operujących w procesie rekrutacji do grupy. Po drugie, wykonywania powtarzających się czynności w grupie, co urabia także właściwości samych wykonawców; specyficzne cechy osobowościowe (zarówno psychiczne jak i fizyczne) zaznaczają się po pewnym czasie uczestniczenia w danej grupie lub grupie określonego typu. Znane jest, dla przykładu, zjawisko tzw. deformacji zawodowej, tj. wyraźnego, czasem zbyt jednostronnego, ukształtowania osobowości w wyniku długotrwałego wykonywania zawodu.
Człowiek jako uczestnik grupy to nie osobnik - całość w sensie biopsychicznym, lecz tylko pewien fragment konkretnej jednostki - to osoba społeczna w swojej roli. Osobnik konkretny może pełnić kilka ról społecznych (w różnych grupach) i działając, manifestować w tych rolach - stosownie do wymagań tej lub innej grupy - różne konstelacje swoich cech osobowościowych. Wyłania się tu interesujący problem dynamiki osobowości kultury, wynikającej z uczestnictwa w wielu grupach i w różnych sferach kultury - dynamiki polegającej na możliwości wykorzystania doświadczeń nabytych w jednej sferze i zastosowania ich w innych dziedzinach, w których jednostka uczestniczy. Ujmując zagadnienie od strony grupy jako całości, można powiedzieć, że jest ona systemem ról społecznych (owych fragmentów osobowości) realizowanych przez pewną liczbę osób - ról, których funkcje są, (choć w różnym stopniu) zintegrowane i podporządkowane jednej funkcji kolektywnej. Elementami systemu grupy są w ostatniej instancji role (serie skoordynowanych, powtarzanych działań), a nie jednostki ludzkie, jakkolwiek zawsze działają jacyś konkretni ludzie.
Grupa społeczna może nią być w różnym stopniu. Dla określenia liczby i natężenia zmiennych o tym decydujących używa się niekiedy terminu \"grupowość\" (groupness). Agregat jest już grupą, choć w stopniu minimalnym. Można dostrzec, że charakteryzuje się on pewną liczebnością, zasadą doboru uczestników, (kto powinien i kto może należeć do grupy), posiada ośrodki centralizacji (wspólne podstawowe wartości), symbole, centralne osoby. Ujecie grupy jako agregatu może być dokonane z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego.
Grupa jako organizacja społeczna to już system działań wykonywanych przez osoby w swoich rolach. Powtarzalność działań jest podtrzymywana przez instytucjonalizację czynności, polegającą na tym, że zostaną one uschematyzowane i normatywnie podtrzymane - instytucjonalizacja zapewnia wykonywanie tak określonych czynności niezależnie od konkretnych wykonawców. Zakres schematyzacji, a wiec i zakres oryginalności wynikający z cech indywidualnych wykonawców, jest zróżnicowany, zależy on także od charakteru czynności. Grupa jest systemem społecznym o tyle, o ile każdy jej uczestnik jest nastawiony pozytywnie do tych, z którymi współdziała, o ile czyni on rzeczy, które umożliwiają działanie innym i są jakimś wkładem do tego, co czynią inni, a także o tyle, o ile uczestnicy grupy powstrzymują się od czynienia czegokolwiek, co mogłoby zakłócać działania współuczestników systemu. Ta warstwa egzystencji grupowej jest dostępna w pełni tylko jej uczestnikom.
Grupa jako związek moralny stanowi jedność, której uczestnicy świadomie dążą do realizacji wspólnych ideałów. Grupa posiada wówczas wiedzę o swojej przeszłości, o czynnikach swej ewolucji i kryteriach swojego rozwoju. W ujęciu grupy jako agregatu i jako organizacji abstrahuje się od procesów i czynników jej zmienności. Poznanie tych aspektów życia grupowego jest zazwyczaj udziałem tylko niektórych, najbardziej powiązanych z grupa, jej uczestników.

5 Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. ) Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.

(2) Nie wolno czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodległy, czy też podlega systemowi powiernictwa, nie rządzi się samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej niepodległości. Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie swojej osobowości prawnej.

6

7 potrzeby podstawowe (biologiczne jak potrzeba pożywienia, oddychania, zaspokojenia seksualnego, reprodukcji) i wyrosłe z form adaptacji
potrzeby pochodne – reakcje kulturowe
Potrzeby pochodne Reakcje kulturowe
Utrzymania i reprodukcji aparatu materialnego (narzędzi i dóbr konsumpcyjnych) System ekonomiczny
Organizacji i kolektywnego działania Organizacja polityczna
Potrzeba regulacji i kontroli społecznej zachowań ludzkich Sankcje prawa i zwyczaju
Potrzeba transmisji kultury System edukacyjny
Potrzeba porozumiewania się Język i inne formy symbolizmu kulturowego


wymogi integratywne jako trzeci element potrzeb – związane z procesem przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie (wychowanie, język)

Instytucje – najmniejsze jednostki badawcze, na jakie można podzielić kulturę – to konkretne jednostki obserwacji
Instytucja to grupa ludzi zjednoczonych wspólnym zadaniem, związaną z określonym wycinkiem środowiska, rozporządzającą wspólnie wyposażeniem materialnym i rządzącym się zespołem reguł;

Model instytucji pozwala na uchwycenie sieci zależności pomiędzy instytucjami i ukazanie związków pomiędzy działalnością a potrzebami
funkcje instytucji można – umieścić w kontekście kulturowym z punktu widzenia uniwersalnych aspektów kultury – polityka, prawo, ekonomia, magia, religia
teoria potrzeb nie jest redukowana do biologii, ale również jest wytworem kultury

8 Spójność grupy albo spoistość grupy w socjologii właściwość grupy społecznej polegająca na tym, że w danej grupie nie występują wyraźnie odróżniające się od całości podgrupy ani kliki.

W grupie spójnej między jej członkami występują silne więzi społeczne, członkowie są też konformistycznie nastawieni wobec istniejących w grupie norm i wartości, co oznacza, że realizują cele grupy względem akceptowanych w grupie wzorów.

Według Roberta Mertona spójność grupy może być wzmacniana lub kreowana na trzy różne sposoby:

·         Kreowanie kulturowe spójności grupy następuje dzięki internalizacji przez członków grupy tych samych norm i wartości;

·         Kreowanie organizacyjne spójnosci grupy następuje dzięki realizacji celów przez członków grupy w oparciu o współdziałanie poszczególnych jednostek; między współdziałającymi jednostkami zachodzą wówczas częstszee interakcje, co jest przyczyną kształtowania się więzi społecznej między nimi.

·         Kreowanie strukturalne spójności grupy następuje dzięki wyobrażeniom zewnętrznego zagrożenia, które może być racjonalne lub irracjonalne, przede wszystkim dzięki istnieniu negatywnej grupy odniesienia i konfliktów międzygrupowych (prawo Simmla-Cosera).

Wraz ze wzrostem spójności grupy wzrasta też stopień kontroli grupy nad jednostkami oraz tendencja do odrzucania dewiacyjnie zachowujących się jednostek. W momencie, gdy poziom spójności wzrasta zbyt mocno, wówczas mogą nastąpić zjawiska społecznie negatywne, takie jak syndrom grupowego myślenia czy zatracenie własnej tożsamości.

9

10

11 . wymien figury socjometryczne Pomiar socjometryczny – jest metodą pozwalającą na stosunkowo szybkie poznanie wzajemnych oddziaływań zachodzących między poszczególnymi członkami w małych grupach społecznych. Technika ta jest przydatna szczególnie w polityce krajowej, jeśli chcemy kształtować zespoły, w których szczególną rolę odgrywają podstawy współpracy i współdziałania. Pomiar socjometryczny pozwala określić zachowania i upodobania członków grupy, zdolność grupy do realizacji powierzonych zadań, strukturę społeczną grupy i zmiany ilościowe w niej zachodzące oraz rysujące się w grupie podziały.

12

Prawidłowości przebiegu konfliktu wg. R. Dahrendorfa
1. W im większym stopniu zrealizowane są techniczne, polityczne i społeczne warunki organizacji, ttym bardziej intensywny jest konflikt – w przeciwnym razie jest bardziej gwałtowny.
2. W im większym stopniu dystrybucja władzy i innych nagród nakłada się na siebie, tym bardziej intensywny jest konflikt.
3. Im mniejsza jest mobilność pomiędzy grupami nadrzędnymi i podporządkowanymi, tym bardziej intensywny jest konflikt.
4. W im większym stopniu deprywacja podporządkowanych w rozdziale nagród ulega przemieszczeniu z deprywacji absolutnej w kierunku deprywacji względnej, tym gwałtowniejszy jest konflikt.
5. Im mniejsza jest zdolność grup konfliktowych do wprowadzania regulujących porozumień tym gwałtowniejszy jest konflikt.
6. Im bardziej intensywny jest konflikt w tym większym stopniu będzie generował zmianę strukturalną i reorganizacji.
7. Im bardziej gwałtowny jest konflikt tym większy jest stopień zmiany strukturalnej i reorganizacji.

13.

Wymień znane ci rodzaje grup i scharakteryzuj jedną z nich
Rodzaje grup społecznych:
W społeczeństwie istnieją różne rodzaje grup społecznych. Jednym z podstawowych kryteriów klasyfikacji grup jest podział dychotomiczny, dwudzielny, w wyniku którego można wyróżnić grupy małe i duże, pierwotne i wtórne, formalne i nieformalne.
Grupy pierwotne - to przede wszystkim małe zbiorowości, których łączy więź społeczno-psychiczna, emocjonalna, oparta na stycznościach bezpośrednich, zwanych „twarzą w twarz”. W grupach tych występuje silne zaangażowanie emocjonalne członków w sprawy grupy, ścisłe współdziałanie między członkami, prowadzące do integracji ich osobowości z całą grupą. Członek grupy pierwotnej ma silne poczucie jedności i wspólnoty. Grupą pierwotną jest rodzina, zabawowa grupa rówieśnicza, grupa sąsiedzka.
Grupy wtórne – są to zbiorowości osób zaangażowane do urzeczywistnienia określonych celów poprzez pośrednie styczności rzeczowe. Z reguły są to grupy duże, oparte na zinstytucjonalizowanych i uschematyzowanych systemach stosunków sankcjonowanych. Grupami takimi są np. organizacje zawodowe, związkowe, polityczne.
Grupa formalna – inaczej celowe, zamierzone, zorganizowane są w sposób administracyjny na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, schematów organizacyjnych, tworzone w celu realizacji różnych potrzeb swoich członków. Są to np. zespoły pracownicze, organizacje związkowe, społeczne.
Grupy nieformalne – spontaniczne, powstają obok obowiązujących norm prawnych. Tworzą je ludzie pod wpływem działania motywów, w celu zaspokojenia rozmaitych potrzeb społecznych i osobistych. Są to np. grupy koleżeńskie, hobbystyczne, gangi przestępcze, kliki pracownicze.
*grupa koleżeńska – grupa ta jest równocześnie grupą pierwotną i nieformalną, ma ważne znaczenie w procesie socjalizacji jednostki. Wpływa na kształtowanie postaw i opinii swoich członków, ukierunkowuje proces podejmowania przez nich decyzji.
Mała grupa społeczna – jest to zbiorowość od kilku do kilkudziesięciu osób złączonych względnie trwałą więzią na tle określonych wspólnych im wartości, zadań, przyjaźni, pomocy, stykających się ze sobą i oddziałujących mniej lub bardziej bezpośrednio wzajemnie na siebie, a przy tym świadomie wyodrębniających się z otoczenia.
Duże grupy społeczne – obrazujące makrostrukturę społeczeństwa, stanowią złożone i skomplikowane układy grup małych i pośrednich. Stąd ich analiza jest bardzo trudna. W grupach tych ważną rolę odgrywają elementy materialne, ich majątek (terytorium, budynki), wyznawane symbole i wartości oraz zinstytucjonalizowanie formy działalności, które razem ułożone tworzą funkcjonującą i zmieniającą się zintegrowaną całość.

14

. proces powstawania struktury socjometrycznej

15

16

1.       Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej.

2.       Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.

3.       Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.

4.       Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.

5.       Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m.in. przez Floriana Znanieckiego.

17 wyznaczniki roli

18

efekt socjodynamiczny
polega na tym, że rozkład wyborów interpersonalnych dokonywanych w grupie charakteryzuje się tendencją do wybierania najczęściej osób i tak już popularnych, natomiast jednostki mało znane są jeszcze silniej odrzucane, osoby preferowane uzyskują bowiem rangę symbolu i kolejne głosy zdobywają już nie jako X czy Y, lecz jako emblemat powodzenia. Pojęcie związane z socjometrią J. Morena.

19

20  Źródła napięć, które doprowadzają do wybuchu różnorodnych konfliktów- zbrodni, zamieszek, protestów , demonstracji, strajków ? tkwią w nierównym rozdziale wartościowych dóbr , takich jak pieniądze , władza itp. Konflikt jest zatem podstawową cechą życia społecznego; jego potencjalne istnienie odczuwamy wszędzie w interpersonalnych relacjach pomiędzy kobietami a mężczyznami, w często nacechowanych napięć interakcyjnych z innymi grupami etnicznymi , a także w niechęci wobec władzy, rodziców, nauczycieli i pracodawców. Wyrazem konfliktów mogą stać się: zamieszki, strajki czy wojny. Następstwem konfliktu jest współzawodnictwo i walka lub rozwiązanie kompromisowe.

21

Uczestnicy mają wrażenie, że ich grupa jest świetna, najlepsza, zmniejsza się krytycyzm. Faza ta nie jest momentem na poważne zadania wzrasta jednak współpraca, pojawiają się autentyczne normy, więcej kompromisu, przejaskrawienie miłych uczuć.

22

Grupa społeczna (wg. Szczepańskiego) to pewna ilość osób (min. 3) powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności.

Cechy grupy społecznej:

a) Organizacja wewnętrzna - może mieć formalny i nieformalny charakter. Jest to system instytucji, form kontroli i zachowań.
b) Wspólne wartości - materialny i niematerialny charakter.
c) Zasada odrębności
d) Poczucie wspólności. To kryterium ma charakter subiektywny - świadomość ?my”.
Inne cechy:
e) Trwałość - nawet wówczas, gdy członkowie są rozproszeni i nie wchodzą ze sobą w danym momencie w interakcje, to grupa nadal istnieje.
...