UNIWERSYTET GDAŃSKI
ATENEUM – SZKOŁA WYŻSZA
dr Marcin Szulc
Uzależnienie i zagrożenie uzależnieniem od substancji psychoaktrywnych – profilaktyka uzależnień
1. Epidemiologia zjawiska
· Osób uzależnionych od alkoholu jest około 600 – 700 tysięcy, osób uzależnionych od narkotyków około 60 – 70 tysięcy
· Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach 1997-2005 powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych, wg wieku (Sierosławski, 2001, 2002, 2005)
· Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2005 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych, wg typu substancji (Sierosławski 2005)
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje liczbę używających narkotyki na Świecie na 48 milionów
1. Odsetki uczniów, którzy używali chociaż raz w swoim życiu jakiegokolwiek środka nielegalnego 21 miejsce (19%) na 35 krajów (czołówka: Czechy, Szwajcaria, Irlandia)
2. Odsetki uczniów, którzy używali przetworów konopi chociaż raz w czasie ostatnich 30 dni 18 miejsce (8%) (czołówka: Francja, Wyspa Man, Szwajcaria)
3.Odsetki uczniów, którzy używali chociaż raz w swoim życiu amfetaminy 2 miejsce (5%) (czołówka: Estonia, Niemcy, Islandia, Litwa Polska)
4. Odsetki uczniów, którzy używali chociaż raz w swoim życiu leków uspokajających i nasennych bez przepisu lekarza 1 miejsce (17%) (za nami: Litwa, Francja, Czechy)
5. Odsetki uczniów, którzy zadeklarowali łatwy lub bardzo łatwy dostęp do przetworów konopi 16 miejsce (37%) (czołówka: Wyspy Owcze, Irlandia, Czechy)
6. Odsetki uczniów, którzy zadeklarowali łatwy lub bardzo łatwy dostęp do amfetaminy 1 miejsce (27%) (za nami: Dania, Chorwacja)
7. Odsetki uczniów, którzy stwierdzili, że przetwory konopi są łatwo dostępne w szkole i w innych miejscach 10 miejsce (23%) Włochy, Czechy, Belgia)
Co zrobili Holendrzy?
1. Wprowadzili podział na miękkie i twarde narkotyki
2. Zalegalizowali sprzedaż przetworów konopi w koffieshopach
3.
I W zakresie używania jakiejkolwiek substancji nielegalnej kiedykolwiek w życiu: 9 miejsce, (Grenlandia -12 miejsce, Polska - 21 miejsce)
II W zakresie doświadczeń z przetworami konopi – 8 miejsce, (Grenlandia - 11 miejsce, Islandia – 25, Polska 21)
III Jakiegokolwiek narkotyku innego niż marihuana lub haszysz -17 miejsce (Islandia – 16, Polska – 12 miejsce)
IV Amfetaminy – 23 miejsce (Polska 2 miejsce)
V Używanie przetworów konopi w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem – 10 miejsce (Grenlandia – 12 miejsce, Polska - 18 miejsce)
Rozpowszechnienie spożycia amfetaminy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lata)(EMCDDA Statistical bulletin, 2006)
1. moda na narkotyki
2. Nieskrępowana niczym dostępność
3. Przyzwolenie społeczne zwłaszcza wśród popularnych artystów np. Marilyn Manson, Kaliber 44, Jamal
4. Polska jest największym i najtańszym producentem amfetaminy o wysokiej jakości w Europie (Rogala - Obłękowska, 2001)
5. Około 30% narkomanów poddaje się skutecznej terapii Narkomania jest „chorobą” niezwykle trudną do wyleczenia (Kooyman, 2002)
6. Brak świadomości szkodliwości
7. Poczucie, że: „wszyscy się tak bawią i nic im nie dolega”
8. Decyzje polityczne (USA, Afganistan, Korea Północna)
9. Współczesne narkotyki stanowią większe niebezpieczeństwo niż dawniej, gdyż są ultra czyste albo spreparowane
10. Koszty ekonomiczne i społeczne uzależnień Koszt problemu narkomanii w Polsce oszacowano
na 401mln PLN. Suma ta stanowi 0,06% PKB
(10,5 PLN na mieszkańca) (Sierosławski, 2003)
10.
.
2. Prawo wobec nielegalnych środków – wybrane artykuły
Art. 62. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (w zależności od ilości posiadanych środków różne kary, nawet do 5 lat)
Art. 55. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, dokonuje przywozu, wywozu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, wewnątrzwspólnotowej dostawy lub przewozi przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego państwa środki odurzające, substancje psychotropowe lub słomę makową, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5.
Art. 56. 1. Kto, wbrew przepisom art. 33-35 37, wprowadza do obrotu środki odurzające, substancje psychotropowe lub słomę makową albo uczestniczy w takim obrocie, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
Art. 58. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 53. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, wytwarza, przetwarza albo przerabia środki odurzające lub substancje psychotropowe albo przetwarza słomę makową, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
Art. 60. Kto, będąc właścicielem lub działającym w jego imieniu zarządcą albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii)
2.1. Prawo a narkotyki w szkole
Przeszukanie stanowi wyłączne uprawnienie Policji; nauczyciel może jedynie poprosić ucznia o pokazanie
zawartości kieszeni, plecaka itp.
(art. 14 i art. 15 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji)
Prawo nakłada na każdego, kto stwierdzi używanie przez nieletniego środków odurzających, obowiązek przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia rodziców, szkoły, sądu rodzinnego, Policji
Postawy wobec dostępności narkotyków
1) legalizacja
2) dekryminalizacja
3) depenalizacja;
4) kontrolowane udostępnianie narkotyków
Ad 1
Pełna legalizacja - nieograniczone domaganie się wolnej sprzedaży wszystkich narkotyków, a tym samym uchylenie ustawy o środkach odurzających bez jednoczesnej państwowej reglamentacji rynku narkotyków (podnoszone bardzo rzadko)
Częściowa legalizacja - wolna podaż pochodnych cannabis - wobec mniejszego ryzyka postuluje się wyłączenie kontroli państwa
- karalna powinna być jedynie sprzedaż narkotyków dzieciom i młodocianym
Argumenty zwolenników legalizacji
1) niepowodzenie dotychczasowej polityki wobec narkomanii;
2) samouszkodzenia konsumentów;
3) mniejsze samouszkodzenia w przypadku legalnych narkotyków;
4) istniejący stan prawny prowadzący do kryminalizacji i stygmatyzacji grupy problemowej;
5) bezskuteczność przepisów prawnokarnych wobec osób nadużywających narkotyków;
6) pedagogiczne wątpliwości co do możliwości spełnienia zakazów;
7) masowe zjawisko nadużywania marihuany;
8) bezkarność nadużywania alkoholu;
9) porównanie z nie zagrożonym karą nadużywaniem medykamentów 10) po odstawieniu alkoholu przez uzależnionych alkoholików występują u nich ciężkie fizyczne objawy braku alkoholu, podczas, gdy u konsumentów marihuany praktycznie żadnych tego typu objawów nie obserwuje się; 11) nadmierne spożywanie alkoholu może spowodować ciężkie urazy, podczas, gdy przy konsumpcji marihuany jedynie trzeba się liczyć
z wystąpieniem nieznacznego psychicznego uzależnienia; 12) wskutek nadużycia alkoholu następuje ogromna ilość zgonów, nie ma na świecie przypadku, by można było przypisać zgon nadużyciu haszyszu (przy haszyszu nie jest też określona jego dawka śmiertelna)
Argumenty przeciwników legalizacji
1) produkty narkotyczne pochodzące z konopi indyjskich są obce naszej kulturze, przy używaniu ich nie można odwoływać się do żadnych odpowiednich wzorców zachowania;
2) wolność od kary wskazuje na pozorną nieszkodliwość narkotyków, próg strachu zostaje jednak obniżony;
3) wolna sprzedaż marihuany pozwala obawiać się wzrostu liczby konsumentów;
4) marihuana jest pilotem bądź pionierem konsumpcji twardych narkotyków;
5) konsumenci narkotyków sami świadomie tworzą odrębną grupę, w procesie samoodnalezienia się potrzebują wskazówek, w danym wypadku także w postaci przepisów karnych;
6) ustawa odnosi się nie tylko do uzależnionych narkomanów, lecz także ma oddziaływać prewencyjnie na społeczeństwo 7) niepowodzenia pedagogiczne w prewencji narkomanii nie mogą być pomocą w legitymacji rezygnacji z metod represyjnych;
8) przestępczość masowa w zakresie narkomanii, ale także i w innych dziedzinach (np. kradzieży sklepowych) nie może jako taka prowadzić do usunięcia odpowiednich przepisów karnych. Powinna raczej spowodować natężenie wszystkich sił do przezwyciężenia rozwoju sytuacji w złym kierunku - granice policyjnego zwalczania narkomanii jeszcze długo nie będą przekroczone;
9) również przy nadmiernym nadużywaniu alkoholu stosuje się przepisy karne, w celu zahamowania nadużywania go;
10) alkohol z reguły spożywany jest jako używka, haszysz natomiast zawsze używany jest jako środek odurzający; 11) skutki nadużywania marihuany są jeszcze za mało zbadane, ażeby możliwe było ostateczne odróżnienie ich od innych, zwłaszcza legalnych narkotyków,
- np. skutki nadużycia marihuany w ruchu drogowym są mało znane ponieważ prawie wyłącznie poszukuje się wpływu alkoholu na wypadki drogowe
- rozkład i redukcja alkoholu w organizmie następuje szybciej, niż czynnika aktywnego marihuany.
- nie wolno bagatelizować szkód dla zdrowia, dowodzą tego długotrwałe badania rakotwórcze skutków palenia haszyszu oraz możliwości chorób psychicznych przez konsumpcję produktów pochodnych konopi indyjskich
- marihuana przy większych dawkach - wpływa na zdolność postrzegania i myślenia konsumentów;
12) państwowa opieka i ochrona zdrowia jest nakazem konstytucyjnym
...
ana_70