Boles�aw Le�mian Zwiedzam wszech�wiat - Wyb�r poezji Spis tre�ci Trzy gwiazdki (***) oraz kursywa oznaczaj�, �e w funkcji tytu�u podany zosta� incipit wiersza. Liczby oznaczaj� kolejno�� utwor�w w tym wydaniu elektronicznym i s� wstawione, by u�atwi� wyszukiwanie w ksi��ce. wst�p 001 Od mi�o�ci zamieram *** (Gdybym spotka� ciebie znowu pierwszy raz...) 002 Usta i oczy (Znam tyle twoich pieszczot! Leczgdy dzie� na zmroczu...) 003 Schadzka (Czy nie s�yszysz, jak ob�ok porusza si� senny?...) 004 *** (Dzi� w naszego spotkania rocznic�...) 005 *** (Po ciemku, po ciemku �kasz...) 006 *** (Ja tu stoj� za drzwiami - za klonowymi...) 007 *** (Po�arze pier�ny, p�omieniu ustny...) 008 Schadzka sp�niona 009 W malinowym chru�niaku *** (W malinowym chru�niaku, przed ciekawych wzrokiem...) 010 *** (�ledz� nas... Okradaj� z �cie�ek i ustroni...) 011 *** (Taka cisza w ogrodzie, �e si� jej nie oprze...) 012 *** (Has�o nasze ma dla nas swe dzieje tajemne...) 013 *** (Zazdro�� moja bezsilnie po �o�u si� miota...) 014 *** (Z d�o�mi tak splecionymi, jakby�, kl�cz�c, spa�a...) 015 *** (Wysz�o z boru �lepawe, zjesienia�e zmrocze...) 016 *** (Czasami mojej �lepej pos�uszny ochocie...] 017 *** (Ty pierwej mg�y dosi�gasz, ja za tob� w �lady...) 018 *** (Zazdro�nicy daremnie chc� pochlebi� pierwsi...) 019 *** (Zmieniona^po roz��ce? O nie, nie zmieniona!...)020 Tajemnica 021 *** (�nie� si� w duszy mojej �nie^...) 022 Noc� um�wion� 023 Nad ranem 024 *** (Gdy domdlewasz na �o�u, ca�owana przeze mnie...) 025 Wiersz ksi�ycowy 026 *** (Com uczyni�, �e� nagle poblad�a?...) 027 *** (Wracam, wracam po d�ugiej roz��ce...) 028 *** (Tw�j portret z lat dziecinnych... Ten u�miech nieca�y...) 029 *** (Lubi� szepta� ci s�owa, kt�re nic nie znacz�...) 030 Przyjd� jutro, cho� nie znam godziny 031 Niewiedza 032 Wyznanie sp�nione 033 Szcz�cie 034 *** (Dreszcze nasze u warg, si� spotka�y. Powieki...) 035 Usta i oczy (D�ugo si� usta moje karmi�y twym cia�em...) 036 ballady Ballada o dumnym rycerzu 037 Ballada dziadowska 038 Ballada bezludna 039 Romans 040 Dwoje ludzie�k�w 041 Dziewczyna 042 Jadwiga 043 Panna Anna 044 Kr�lewna Czarnych Wysp 045 Pururawa i Urwasi 046 Urszula Kochanowska 047 Akteon 048 Kopciuszek 049 Lalka 050 Matysek 051 Dwaj Macieje 052 Migo� i Jawrzon 053 �widryga i Midryga 054 Dusio�ek 055 Znikomek 056 Zmierzchun 057 Srebro� 058 �nigrobek 059 Mak 060 R�d 061 Wi�nia 062 Zielony dzban 063 D�b 064 Pi�a 065 �miercie 066 Str�j 067 Alcabon 068 D�ananda 069 Pie�ni kalekuj�ce �o�nierz 070 Zaloty 071 R�ka 072 Garbus 073 Szewczyk 074 Marcin Swoboda 075 Magda 076 G�uchoniema 077 ��ki, sady, strumienie... Zielona godzina I. *** (Rozechwia�y si� szumne ga��zi wahad�a..} 078 II. *** (I przysz�a!... Czuj� mrowisk ruchliwe pag�ry...) 079 III. *** (Kochajcie mnie, kochajcie, wy - g�stwy Zieleni...} 080 IV. *** (Dziewczyno, nim si� w mojej odbijesz �renicy...} 081 V. *** (Czylim �wiat�w tajemnych zjawionym przedmurzem...} 082 VI. *** (W parowie, pod leszczyny rozche�stanym cieniem...} 083 VII. *** (Dzwo�, Zielona Godzino! P�omie� si� gor�cej...} 084 VIII. *** (Wynijd��, lesie, z swej g��bi! Wynijd�� Z legowiska...} 085 IX. *** (Zd�wign�� las ze swych parnych pod ziemi� bar�og�w...} 086 X. *** (Teraz ja wiem, �e wok� - poza mn� i - dalej..} 087 ��ka I. *** (Czy pami�tasz, jak g�ow� wynurzy�e� z boru...} 088 II. *** (Nie nacieka ta mi�o��, co nie zna roz��ki!...} 089 III. *** (Wesz�abym do twej chaty, gdy mg�y si� postroni�...} 090 IV. *** (Nie odnajdzie ci� wicher, mrokiem ociemnia�y!...} 091 V. *** (By�o� owo, nie by�o? Opowiedz nam, bracie...} 092 VI. *** (Ani zmora z Jeziora, ani sen skrzydlaty..} 093 Le�� na wznak na ��ce ... 094 Spojrzysto�� 095 W lesie 096 W polu 097 Topielec 098 Odjazd 099 *** (�uraw skrzypi za furt� ogrodu..} 100 Sad 101 Strumie� 102 Fala 103 Stodo�a 104 W nico�� �ni�ca si� droga 105 R�e R�a 106 Pieszczota 107 Trzy r�e 108 *** (Kwapi�y si� burze...} 109 Schadzka (Z zielonym �ukiem na odwianym p�atku...} 110 Zwierzyniec Zwierzyniec 111 �my 112 Pszczo�y 113 Pantera 114 Ko� 115 Wiersz konny 116 Goryl 117 Gad 118 Dziwo�ona 119 Spotkanie 120 Przy�piew 121 Zwiewno�� 122 Przemiany 123 W po�udnie W po�udnie 124 Nadaremno�� 125 W s�o�cu 126 *** (Upalny ranek. Gwary i turkoty...) 127 Doko�a klombu 128 Po�udnie 129 Niebo przy�mione... Niebo przy�mione 130 Wieczory 131 Zmierzch majowy 132 Noc (Noc na niebie. Wie� w mroku studnie roztaja�a...) 133 Wieczorem (Mrok si� g�stwi po sadzie, ziemny powia� ch��d...) 134 Wiecz�r (S�o�ce, zachodz�c, wlecze wzd�u� po ��ce...) 135 Zmierzch 136 O zmierzchu (S�o�ce zgaslo. O, jak�e zwinne s� i m�ode...) 137 Wieczorem (Wieczorem by�o, wieczorem...) 138 Wiecz�r (Drobne okno otw�rz niespodzianie...) 139 Po ciemku 140 O zmierzchu (Gdy zmierzch na oknie naszym ju� dosi�ga kwiat�w...) 141 Zmierzch bezpowrotny 142 W odm�tach wieczoru 143 Przed �witem 144 Sny Sen (�ni�o mi si�, �e konasz samotnie...) 145 *** (Tam na rzece jest na pewno ��d�...) 146 We �nie 147 Szmer wiose� 148 *** (�ni si� lasom - las...) 149 Sen (�ni�o mi si�, �e znika tre�� kwiat�w w�tpliwa...) 150 Sen wiejski 151 Rozmowa (- Czekam na ciebie - �ywa...) 152 �mier� wt�ra 153 Niebieski wycieruch . . . Poeta 154 Pejza� wsp�czesny Do �piewaka 156 Zamy�lenie 157 Trupi�gi 158 Samotno�� Ludzie 159 Niewidzialni 160 Piosenka 161 *** (B�g mnie opu�ci� - nie wiem czemu...} 162 *** (Ju� czas ukocha� w sadzie pustkowie bezdomne...} 163 Niedziela 164 Samotno�� 165 *** (Po co tyle �wiec nade mn�, tyle twarzy?..} 166 *** (Mrok na schodach. Pustka w domu..} 167 *** (Bo�e, pe�en w niebie chwa�y..} 168 Do siostry 169 Pogrzeb 170 Noc bezsenna 171 *** (Tam na obczy�nie, gdy pr�ni ostoj�...} 172 W trwodze 173 Ub�stwo 174 Krajobraz utracony Z lat dzieci�cych 175 Wspomnienie 176 Krajobraz utracony 177 Modlitwa 178 *** (Niegdy� dom m�j ochoczy i �wiat za d�brow�...} 179 Kl�ska 180 Anio�owie *** (Niegdy� powag� i groz� p�omienni..} 181 *** (Bywaj� ognie - podobne do ciszy...) 182 *** (A. oni w�a�nie najtrwalej, najdzielniej...} 183 *** (Znojni mi�osnych zachce� tajemnic�...} 184 *** (Zawieruszeni w parowach obiecanych...} 185 *** (A lubi� jeszcze powik�an� zgraj�...} 186 *** (�ni si� im czasem, �e ognia zag�adom...} 187 *** (Ocknieni ze snu, przypomnie� nie mog�...} 188 *** (Sk�d oni rodem? Z czyjego kochania?...} 189 *** (Nie ma ich nigdzie i w �adnej ustroni...} 190 Anio� 191 Za grobem Za grobem 192 Pierwsza schadzka 193 Kochankowie 194 *** (D�o� zanurzasz w �nie...} 195 W czas zmartwychwstania 196 Wiedza 197 *** (Pu�ci�a po stole swawol�cy wianek...} 198 Kocmo�uch 199 Zakl�cie 200 Noc (Takiej nocy nie by�o! To noc - nietutejsza!...} 201 Ponad brzegami Don Kichot 202 Pan B�yszczy�ski 203 Eliasz 204 Dziejba le�na 205 Rozmowa (Cia�o m�wi do duszy...} 206 Otch�a� 207 *** (Wyruszy�a dusza w drog� ...Dzwoni� we dzwony...) 208 *** (Tu jestem - w mrokach ziemi i jestem - tam jeszcze...) 209 Karczma 210 Wlocie 211 *** (Jam nie Osjan! W zmy�lanej postaci ukryciu...) 212 Nota biograficzna 213 Nota bibliograficzna 214 Wa�niejsze opracowania tw�rczo�ci Boles�awa Le�miana 215 001 Wst�p Poezj� Boles�awa Le�miana spotka�a niew�tpliwie jedna z najbardziej niezwyk�ych przyg�d polskiej literatury XX wieku. Za �ycia uwa�ano jej autora za epigona M�odej Polski, dwadzie�cia lat po jego �mierci zacz�to doszukiwa� si� w nim poetyckiego geniuszu. Pierwszy tom wierszy Le�miana ukaza� si� dopiero w schy�kowej fazie M�odej Polski (Sad rozstajny, 1912) i min�� w�a�ciwie bez echa - nie zauwa�y� go �aden z wybitnych krytyk�w tej epoki. Tom drugi (��ka, 1920), co prawda, przyni�s� poecie uznanie kilku krytyk�w, ale zosta� opublikowany w momencie, gdy uwag� czytelnik�w polskich przyci�ga�a ju� tw�rczo�� nowej generacji pisarzy m�odych poet�w Skamandra (Lechonia, Tuwima, Iwaszkiewicza, S�onimskiego, Wierzy�skiego), Awangardy Krakowskiej (Przybosia, Peipera), futuryst�w i formist�w (Wata, Jasie�skiego, Czy�ewskiego). Poezja Le�miana wydawa�a si� ju� w�wczas po prostu anachroniczna. M�odych poet�w II Rzeczypospolitej fascynowa�a codzienno��, technika i wsp�czesno��, Le�miana - niezwyk�o��, metafizyka i pozaczasowy uniwersalizm; ich interesowa�y miasto i t�um, Le�miana - natura i jednostka; ich interesowa� �ywy, codzienny i precyzyjny j�zyk, Le�miana - j�zyk niecodzienny, ukrywaj�cy w swoich konstrukcjach nieznane, tajemnicze znaczenia. Skamandryci i awangardy�ci byli - na r�ny spos�b - zafascynowani otaczaj�c� ich cywilizacj�, Le�mian programowo od niej ucieka�. Dla poet�w mi�dzywojennych najwa�niejsz� warto�ci� w poezji by�a nowoczesno��, dla Le�miana - mit. Dopiero lata trzydzieste przynios�y Le�mianowi nieco wi�cej uznania artystycznego, zw�aszcza po publikacji ostatniego tomu wierszy (Nap�j cienisty, 1936), a ukoronowaniem tego uznania by� presti�owy wyb�r poety na cz�onka Polskiej Akademii Literatury. Mimo to jego tw�rczo�� funkcjonowa�a jednak na literackim uboczu, daleko poza najbardziej znanymi nurtami artystycznymi epoki. Czes�aw Mi�osz napisa� po latach o swoim pokoleniu, �e "nie pozna�o si� na tw�rczo�ci Le�miana". Zaraz po II wojnie �wiatowej kontynuacj� zainteresowania tw�rczo�ci� Le�miana, kt�re pojawi�o si� u schy�ku lat trzydziestych, zablokowa�a tzw. doktryna socrealizmu, ale ju� w po�owie lat pi��dziesi�tych Le�mian sta� si� w Polsce jednym z najwi�kszych odkry� literackich. Po pierwszych powojennych wznowieniach jego poezja zosta�a uznana przez krytyk�w za rewelacj�, za zjawisko niepowtarzalne, niezwyk�e, unikatowe w ca�ym XX wieku. W zgodnym ch�rze zachwyt�w nad dzie�em Le�miana po��czyli si� w�wczas poeci, krytycy i historycy literatury o ca�kowicie odmiennych zainteresowaniach i est...
pokuj106