ekonomia (3).doc

EKONOMIA

1.      Co oznacza, że Ekonomia zajmuje się alokacją i wzrostem, kreacją i rozwojem, podziałem i ładem, rewitalizacją zasobów i trwałym rozwojem oraz preferencjami i wartościami podmiotów gospodarczych?

Oznacza to, że ekonomia zajmuje się

▪          charakteryzowaniem, określaniem sposobów działania podmiotu gospodarczego

▪          mówi o jego przeznaczeniu (na jakich rynkach może działać posiadając dane zasoby) podmiotu gospodarczego, o tym jak może się rozwijać, odnosić sukcesy krótkofalowe ale i długofalowe oraz określa jego wartość na rynku

▪          omawia nowe sposoby funkcjonowania podmiotu

▪          mówi o preferencjach klientów

▪          mówi o wszystkich czynnikach, które mają wpływ na kształtowanie podmiotu gospodarczego. 

2.      Strategia konkurencji i jej typy?

Strategia konkurencji to:

1)      plan działania przedsiębiorstwa harmonizujący jego szanse i zagrożenia  w otoczeniu z jego silnymi i słabymi stronami

2)      długookresowy horyzont czasowy w działalności przedsiębiorstwa

3)      uzwględnienie planów innych przedsiębiorstw

4)      odpowiedź na poczynania konkurentów przez znalezienie 'inaczej' w wyborze rynków i produktów (strona popytowa oraz sposobie funkcjonowania przedsiębiorstwa (strona podażowa)

Typologia Strategii:

1.      Strategia tworzenia rynku – wprowadzenie nowego produktu na rynek, dzięki czemu przedsiębiorstwo zdobywa pozycję monopolistyczną.   Ważna  jest identyfikacja granic rynku: wiele innowacji mieści w granicach już istniejącego, ale można  tworzyć nowy przez wprowadzenie znanego produktu w nowych miejscach

2.      Strategia dominacji rynku – dążenie do zdobycia na tyle wysokiego udziału w rynku, aby można było silnie na niego wpływać, na cenę, bariery wejścia,  koszty (przez osiąganie korzyści skali)

3.      Strategia dyferencjacji – wyróżnienie swojego produktu spośród substytucyjnych, by nabywcy postrzegali go jako zupełnie inny produkt niż konkurentów; tworzenie własnego rynku na własny produkt

4.      Strategia segmentacji – dostosowanie produktu do potrzeb różnych segmentów rynku, grup konsumentów

5.      Strategia ekspansji geograficznej – wchodzenie do nowych regionów, nowych granic rynku

6.      Strategia mondializacji (globalna) – realizowania autonomicznych celów przedsiębiorstwa w skali całego świata

7.      Strategia zakresu produktów – wyorzystywanie korzyści w łączenia w jednym przedsiębiorstwie produkcji różneg rodzaju wyrobów

8.      Strategia kosztowo-cenowa – obniżanie kosztów realizacji autonomicznych celów, by móc obniżać ceny i nimi konkurować zdobywając w efekcie przewagę konkurencyjną

9.      Strategia koncentracji – opanowanie na rynku przynajmniej jednego segmentu, słabiej chronionego przed przedsiębiorstwo dominujące i próba opanowywania dalszych

10.  Strategia specjalizacji – próba opanowania jednego segmentu, gdzie dominują silne przedsiębiorstwa, ale nie są w stanie się dostatecznie wyspecjalizować we wszystkich segmentach; przeds. nie chce opanować klejneych segmentów, lecz być najlepszym w jednym wyspecjalizowanym segmencie

11.  Strategia szczelinowa – znalezienie produktu czy usługi, którą nie chcą się zajmować silne przedsiębiorstwa; nalezienie małych rynków z błękitnego oceanu

12.  Strategia konglomeratowa – zajmowanie się bardz różnymi rodzajami działalności gospodarczej, nie powiązanymi korzyściami zakresu

13.  Strategia holdingowa – poszukiwanie dochodów z nabywania udziałów w innych przedsiębiorstwach, celem dochód z tytułu współwłaśności

3.      Co to znaczy, że konkurencja zmienia się w czasie, inaczej wygląda w V falach?

▪          przedsiębiorstwa kształtują się pod wpływem adaptacji do warunków otoczenia - tak samo konkurencja między nimi zmienia się w czasie i dostosowuje do panujących warunków, co nie znaczy wcale, że gdy jedna się zaczyna, inna się kończy

▪          nie jest tak, iż poszczególne fale następują w takiej sekwencji, że można jednoznacznie wyznaczyć okresy, w których jedna fala się kończy a druga zaczyna. Zawsze następuje mieszanie się tych fal.

Przedsiębiorstwa kształtują się pod wpływem adaptacji do warunków otoczenia. Tak samo konkurencja między nimi zmienia się w czasie i dostosowuje do panujących warunków, co nie znaczy wcale, że gdy jedna się zaczyna, inna się kończy. Nie jest tak, iż poszczególne fale następują w takiej sekwencji, że można jednoznacznie wyznaczyć okresy, w których jedna fala się kończy a druga zaczyna. Zawsze następuje mieszanie się tych fal.

Fala pierwsza została ujęta w szkole harwardzkiej i wyrażała się tym, że konkurencja jest najlepszym sposobem zapewniania dobrobytu społecznego, a występuje wówczas, gdy na rynku nie dochodzi do nadmiernej koncentracji produkcji czy sprzedaży. Szkoła ta była najbardziej konsekwentna w głoszeniu poglądów o konieczności respektowania ustaw antymonopolowych. W pierwszej fali konkurencja jest tym lepsza, tym silniejsza, im więcej występuje podmiotów mogących między sobą rywalizować.

Druga fala konkurencji zaczęła być dostrzegana w literaturze ekonomicznej dzięki pracom tzw. szkoły chicagowskiej, która podważyła zależność przyczynowo – skutkową szkoły harwardzkiej, w myśl której o korzyści przedsiębiorstw decyduje stopień koncentracji. Szkoła chicagowska uważała, że wysokie udziały w rynku mogą kreować wysokie zyski, dlatego, że mniejsza liczba podmiotów na rynku może zapewniać wyższą efektywność niż duża liczba podmiotów.

Trzecią fale konkurencji wyznaczają prace z zakresu różnych aspektów zarządzania strategicznego z lat 60., 70. i 80. XX wieku, w których zakłada się, że naturalnym otoczeniem wszystkich przedsiębiorstw jest otoczenie silnie konkurencyjne. O sile konkurencji w ramach tej fali decyduje nie liczba podmiotów, lecz ich zdolność do konkurowania, która wynika z trafności wyboru i wdrażania strategii konkurencji oraz z dążeń poszczególnych podmiotów do jak najwyższej efektywności ich funkcjonowania.

Czwartą falę podejścia do konkurencyjności wyznaczyła w latach 80. XX wieku tzw. szkoła rynków kontestowanych, w której kluczową rolę odegrały bariery wejścia i wyjścia na rynku, a przede wszystkim źródła tych barier. W myśl teorii rynków kontestowanych ani rozproszenie, ani koncentracja nie są same z siebie dobre lub złe dla rynku, lecz dla każdego rynku istnieje optymalna struktura podmiotowa, optymalna liczba firm, pozwalająca im i gospodarce osiągnąć najwyższą efektywność. Jeśli na rynku brak jest barier wejścia i wyjścia, takie struktury powinny się kształtować samoczynnie.

Piątą falę konkurencji i teoretyczne próby jej interpretacji determinują coraz silniej rozwijające się cztery megatrendy współczesnej gospodarki światowej: globalizacja gospodarek; eskalacja deregulacji i prywatyzacji gospodarek; rozwój technologii, w tym przede wszystkim e-gospodarki; renesans suwerenności konsumenta.

4.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w doskonałej konkurencji

▪          rynek dąży do osiągnięcia długookresowej równowagi gałęzi

▪          jeśli przy danej cenie pojawi się zysk, wówczas będziemy obserwowali tendencję do wchodzenia na rynek nowych przedsiębiorstw, wzrostu podaży i spadku ceny

▪          jeśli przy danej cenie pojawi się strata, będziemy obserwowali tendencję do wychodzenia z rynku, co spowoduje ograniczenie podaży, wzrost cen i niwelowanie straty

▪          w długim okresie na rynku doskonale konkurencyjnym przedsiębiorstwa osiągają tylko zysk normalny

Liczba dostawców: bardzo duża

Bariery wejścia/wyjścia: brak wyjścia, łatwe wejście

Homo/hetero: wszyscy dostarczają ten sam produkt

Koszt poszukiwań: zerowy

Preferencje: brak

Wielu nabywców i wielu sprzedawców. Ani sprzedający, ani ich klienci nie sądzą, aby ich działania miały jakiś wpływ na poziom ceny rynkowej. Pozioma krzywą popytu. Bez względu na to, ile przedsiębiorstwo sprzedaje, uzyskuje dokładnie cenę rynkową. Z jednej strony, gdyby próbowało sprzedać po cenie wyższej, wówczas niczego by nie sprzedało, z drugiej zaś, ponieważ przedsiębiorstwo może sprzedać dowolną liczbę produktów po cenie rynkowej, ustalenie ceny niższe nie ma sensu.

5.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w monopolu

▪          forma rynku, na którym działa jeden sprzedawca przy nieograniczonej liczbie nabywców

▪          może przybierać formę związków producentów (kartel, trust, koncern) dających przewagę ekonomiczną nad konkurentami poprzez osiąganie wyższych zysków, dzięki korzystnemu kształtowaniu cen sprzedaży, jak i wobec możliwości narzucania niskich cen dostawcom

▪          przesłanką istnienia monopolu może być posiadanie patetntu, praw autorskich lub prawo wyłączności na sprzedaż danego produktu na danym rynku, co może być wzmocnione posiadaniem znaku firmowego o marce światowej. Państwo może inspirować konkurentów do zredukowania ujemnego działania monopolistów (prawo antymonopolowe), może również nakładać nadmierne opłaty działając jako monopolista. Monopole regulowane przez rząd czy monopole prywatne mogą stanowić barierę w rozwijaniu efektywnej konkurencji.

Liczba dostawców: Jeden

Bariery wyjścia/wejścia: Wysokie

Homo/hetero: obojętny

Koszt poszukiwań: zerowy

Preferencje: wymuszone

Monopolista jest jedynym faktycznym i potencjalnym dostawcą produktu wytwarzanego w określonej gałęzi. Chciałby sprzedać jak najwięcej za jak największą cenę. Mimo że nie jest on ograniczony konkurencją ze strony innych przedsiębiorstw, ograniczony jest jednak popytem ze strony nabywców. Jeżeli podniesie swoją cenę zbyt wysoko, nabywcy po prostu przestaną kupować jego produkt i sprzedaż zmaleje.

6.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w konkurencji monopolistycznej

▪          na rynku współzawodniczy wiele przedsiębiorstw i nie istnieją bariery wejścia ani bariery wyjścia, podobnie jak w konkurencji

▪          z drugiej strony produkty wytwarzane przez firmy są niejednorodne, dzięki czemu krzywa popytu na produkt każdej z firm jest malejąca. Jest to cecha charakterystyczna dla monopolu i różni się od konkurencji doskonałej, gdzie krzywa popytu jest pozioma.

▪          mimo, że firmy produkują zróżnicowane produkty, zakłada się, że struktura ich kosztów jest jednakowa.

Liczba dostawców: bardzo duża

Bariery wyjścia/wejścia: wysokie

Homo/hetero:  hetero (różnorodność)

Koszty poszukiwań: wysokie/ duże

Preferencje: wymuszone

7.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w oligopolu

▪          forma struktury rynkowej, różna od doskonałej konkurencji, gdzie występuje znaczna ilość małych konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje tylko jedna potężna firma;

▪          dominująca forma w krajach rozwiniętych

▪          sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi

▪          charakterystyczną cechą dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.)

▪          zachowania uczestników oligopolu próbuje się tłumaczyć przy użyciu teorii gier.

Liczba dostawców: ograniczona (najczęściej 2)

Bariery wyjścia/wejścia: Brak wejścia, duże bariery

Homo/hetero: Homo, zaś jeżeli Hetero to stają się dwoma monopolami.

Koszty poszukiwań: brak

Preferencje nabywców:  istnieją

Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają możliwości tworzenia nowych form instytucjonalnych, co pozwala na poprawę ich pozycji monopolistycznych. Proces ten nazywamy mianem fuzji i może on przybierać różne formy:

▪          Kartel - to monopolistyczne porozumienie (najczęściej tajne) między samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie producentami, zmierzającymi do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania konkurencji między nimi. Porozumienie może dotyczyć wielkości wytwarzanej produkcji, podziału rynków zbytu lub poziomu ustalonych cen.

▪          Syndykat – to forma zjednoczenia monopolistycznego ograniczająca samodzielność handlową należących do niego firm ale pozostawiająca ich samodzielność prawną i wytwórczą. Firmy wchodzące w skład syndykatu tworzą wspólne biura sprzedaży.

▪          Trust – to najwyższa forma zjednoczenia monopolistycznego. Powstała z połączenia większej liczby firm, które tworzą jedną firmę pod wspólnym zarządem i radą nadzorczą. Firmy tracą całkowicie swą samodzielność pod względem handlowym, wytwórczym i prawnym. Natomiast właściciele samodzielnych drobnych firm stają się udziałowcami trust.

▪          Koncern – to połączenie syndykatu z trustem lub kartelem, czyli zjednoczenie wielkich firm, różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych i banków.

8.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w dupolu Cournot

▪          nabywcy określają ceny, a sprzedawcy tylko dostosowują swoją produkcję do danych cen

▪          każdy z duopolistów szacuje popyt na swój produkt i ustala ilość, jaką sprzeda, przy założeniu, że produkcja jego rywala nie zmieni się

▪          produkcja odbywa się bez kosztów,  w każdym razie nie ma różnic w kosztach między obydwoma duopolistami, a ich koszt krańcowy wynosi zero, dzięki temu założeniu podaż każdej firmy jest praktycznie nieograniczona

▪          produkt obydwu duopoli stów jest identyczny i ma jednakową cenę.

Każde z przedsiębiorstw w oligopolu wybiera poziom swojej produkcji dążąc do maksymalizacji zysku i przyjmując wielkość produkcji konkurentów za daną

Od modelu Bertranda różni się głównie tym, że firmy decydują nie o cenie, lecz zamiast tego o poziomie swojej produkcji.

W równowadze łączna wielkość produkcji jest większa niż w monopolu, lecz mniejsza niż w przypadku konkurencji doskonałej.

9.      Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstw w dupolu Bertranda

▪          opozycyjna teoria do oligopolu Cournota

▪          sprzedawcy, a nie klienci, ustalają cenę

▪          każdy ze sprzedawców wyznacza swoją cenę zakładając, iż stała będzie nie wielkość produkcji wytwarzana przez rywala, lecz wyznaczona przez niego cena

▪          zmienną decyzyjną jest nie ilość produktu, ale  jego cena. Każdy z duopolistów gotów jest dostarczyć po ustalonej przez siebie cenie każdą ilość produktu.

Każde z przedsiębiorstw w oligopolu wybiera poziom swojej ceny dążąc do maksymalizacji zysku i przyjmując ceny ustalone przez konkurentów za dane. Zakłada się również, że produkowane przez wszystkie firmy dobra są identyczne. Od modelu Cournota różni się głównie tym, że firmy decydują nie o wielkości produkcji, lecz o poziomie cen swoich produktów.

W równowadze cena równa jest kosztowi krańcowemu a łączna wielkość produkcji jest taka sama jak w przypadku konkurencji doskonałej.

10.  Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstwa dominującego

▪          występuje, gdy znaczący udział produkcji jednego przedsiębiorstwa w całej gałęzi pozwala mu kontrolować ceny

▪          pozostałe przedsiębiorstwa są stosunkowo małe

▪          przedsiębiorstwo dominujące ustala cenę sprzedaży produktu i pozwala pozostałym przedsiębiorstwom sprzedawać po ustalonej cenie takie ilości jakie zdolne są one sprzedać, pozostałe ilości sprzedaje przedsiębiorstwo dominujące.

Liczba konkurentów: największy ma 35%-55% (pozostałe mają po 40%)

Bariery: wysokie dla następcy

Hetero vs Homo: może heterogenizować

Koszt poszukiwań: niski dla dużego, wysoki dla małych

Preferencje: częściowo wymuszone

11.  Scharakteryzuj zachowanie przedsiębiorstwa lidera na rynku i pretendenta