ekonomia-egzamin.doc

11. CO TO ZNACZY, ŻE EKONOMIA ZAJMUJE SIĘ ALKOKACJĄ I WZROSTEM, KREACJĄ

I ROZWOJEM, PODZIAŁEM I ŁADEM, REWITALIACJĄ ZASOBÓW I TRWAŁYM ROZWOJEM ORAZ PREFERENCJAMI I WARTOŚCIAMI PODMIOTÓW GODPODARCZYCH:

To znaczy, że ekonomia zajmuje się rozdysponowaniem zasobów w taki sposób, który prowadzi do wzrostu gospodarczego (rozdział ograniczonych wartości gospodarczych w stosunku do stale rosnących potrzeb społecznych). Kreuje i rozwija te zasoby poprzez nowe rozwiązania technologiczne czy proponuje nowe usługi (dzięki temu powstają rynki nazywane Błękitnym Oceanem). Zajmuje się również podziałem wygospodarowanej nadwyżki i ładem społeczno-gospodarczym czyli tym jak poszczególne regulatory gospodarki uczestniczą w tworzeniu PKB. W ramach podziału i ładu (tego pola badawczego) analizuje się i pokazuje związek regulatora przedsiębiorstw z pozostałymi regulatorami gospodarki, wskazując, że przedsiębiorstwa mogą tu pełnić autonomiczną funkcję tylko przy określonym charakterze pozostałych regulatorów. Ekonomia oprócz tych ból badawczych wyróżnia również rewitalizację zasobów, której głównym celem jest ochrona środowiska naturalnego; działania niebędące w sprzeczności ze środowiskiem. Powstały teorie, które zwracają szczególną uwagę na konieczność ochrony środowiska takie jak: teoria ekologii organizacji czy teoria nierównowagi. Poprzez preferencje i wartości ekonomia rozumie m.in. wpływ religii dominującej na danym obszarze na wzrost gospodarczy.

12. STRATEGIA KONKURENCJI I JEJ TYPY:

W literaturze często konkurencję ujmuje się jako pewien stan, do którego dochodzi, gdy rynek charakteryzuje się określonymi zmiennymi strukturalnymi, takimi jak liczba dostawców i odbiorców, wysokość barier wejścia i wyjścia na rynku, stopień heterogeniczności produktów, koszt poszukiwań odbiorców przez dostawców oraz preferencje nabywców. Mniej się mówi o samym procesie konkurowania.

W zależności od czasu wyróżnić można wiele strategii konkurencji:

W latach 30. (Szkoła Harwardzka)

1. Konkurencja doskonała.

2. Monopol

3. Konkurencja monopolistyczna

4. Oligopol

W latach 50. (Szkoła Chicagowska):

1. Konkurencja doskonała przekształca się w monopolik (własny monopol)

Wyróżnią się również:

- Pozycję dominującą

- Pozycję monopolistyczną

Szkoła zarządzania strategicznego wyróżnia taką typologię strategii:

1. Tworzenia rynku (błękitnego oceanu)

2. Zdominowania runku (fuzje, przejęcia)

3. Dyferencjacji (wyróżnienia się)

4. Segmentacji rynku – próba dotarcia do nowych bądź jak największej ilości segmentów

5. Ekspansji geograficznej

6. Globalizacji (mondializacji)

7. Zakresem produktu (Economies of scope – korzyści z zakresu => z połączenia działalności

8. Konglomeratu (różne działalności niepowiązane ze sobą – brak zakresu)

9. Koncentracji (Hondy) – szukamy zaniedbanego segmentu tak jak Honda dotarł swoją ofertą do ludzi młodych

10. Specjalizacji (wyspecjalizowanie się w jednym segmencie)

11. Szczelinowa (rozszerzenie na inne segmenty)

12. Holdingu finansowego (Jack Welch) -> poszukiwanie przez przedsiębiorstwo dochodów z nabywania udziałów (np. aukcji) w innych przedsiębiorstwach.

13. Kosztowo-cenowa (dążenie do obniżania kosztów realizacji autonomicznych celów, dzięki czemu możliwe jest obniżanie cen i konkurowanie ceną oraz zdobywanie innej przewagi konkurencyjnej)

W strukturze rynku wyróżnia się:

Lidera lub pretendenta (chalangera – zwycięzcę)

W IV fali konkurencji natomiast wyróżnia się:

- Rynki kontestowalne

- Konkurencję efektywną

A w V:

- Konkurencję wirtualną (hiperkonkurencję)

13. CO TO ZNACZY, ŻE KONKURENCJA ZMIENIA SIĘ W CZASIE, INACZEJ WYGLĄDA W V FALACH:

To znaczy, że konkurencja ta w poszczególnych okresach ma zmienne strukturalne takie jak liczba dostawców i odbiorców, wysokość barier wejścia i wyjścia na rynku, stopień heterogeniczności produktów, koszt poszukiwań dostawców przez odbiorców oraz preferencje nabywców, które przedsiębiorstwa starają się dostosować do danego czasu w jakim funkcjonują by odnieść sukces w najszerszym tego słowa znaczeniu. Nowe technologie, zmieniająca się kultura wpływają na preferencje konsumentów, te i inne czynniki wpływają na nowe pomysły przedsiębiorstw jak zaistnieć na rynku i trafić do jak największej ilości segmentów (bądź segmentu skupiającego dużą ilość nabywców).

Mimo to są pewne tendencje, które występowały w każdej z pięciu fal. Te cechy, to:

- korzyści (przewaga) przedsiębiorstw w gospodarce i społeczeństwie z pierwszeństwa realizacji powszechnych i autonomicznych celów

- obawy motywujące przedsiębiorstwa

- brak miejsca dla wszystkich przedsiębiorstw w danej działalności

- selekcja powodujące eliminację niektórych przedsiębiorstw z działalności lub przejmowanie przedsiębiorstw przez inne

- adaptacja utrzymujących się na rynku przedsiębiorstw na potrzeby społeczeństw

Typologia struktur rynkowych przed V falą (wirtualna konkurencja charakterystyczna dla V fali opisana w pytaniu 24).

14. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W DOSKONAŁEJ KONKURENCJI:

Konkurencja doskonała charakteryzuje się bardzo dużą liczbą dostawców, brakiem barier wejścia i wyjścia, homogenicznymi dobrami i usługami, zerowym kosztem poszukiwań i brakiem preferencji konsumentów.

15. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W MONOPOLU:

Monopol charakteryzuje się 100% udziałem w rynku i brakiem substytutów, wysokimi barierami (np. prawnymi); dobra i usługi są homogeniczne, koszt poszukiwań zerowy, a preferencje konsumentów wymuszone.

16. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA W KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ:

Konkurencja monopolistyczna charakteryzuje się bardzo dużą liczbą dostawców, brakiem barier wejścia i wyjścia, heterogenicznością dóbr i usług, wysokim kosztem poszukiwań i istniejącymi preferencjami konsumentów.

17. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W OLIGOPOLU:

Oligopol charakteryzuje się małą liczbą dostawców, wysokimi barierami wejścia i wyjścia, homogenicznością dóbr i usług, niskim kosztem poszukiwań i występującymi preferencjami konsumentów.

18. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE W DUOPOLU COURNOT:

Duopol - forma oligopolu, w której dany rynek opanowany jest przez dwóch niezależnych od siebie producentów. Zaopatrują oni znaczną liczbę odbiorców, ale żaden z nich nie jest w stanie opanować całego rynku. Wejście innych firm na taki rynek jest bardzo trudne ze względu na konieczność poniesienia ogromnych nakładów kapitałowych i sprzeciw dotychczasowych jego uczestników

Model duopolu Cournota zakłada, że każde z przedsiębiorstw dąży do maksymalizacji zysku, przyjmując wielkość produkcji swojego konkurenta za daną.

19. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA W DUOPOLU BERTRANDA:

Jest to model równoczesnej konkurencji cenowej, charakteryzuje się zamkniętym rynkiem (brak swobody wejść), koszt poszukiwań jest zerowy.

20. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA DOMINUJĄCEGO:

Największe przedsiębiorstwo ma 35%-55% udziału w rynku; pozostali mniejsi około 40%, bariery wejścia są wysokie dla następnego „dominującego”; ,może heterogenizować dobra i usługi (i na dłuższą metę musi), koszt poszukiwań jest niski dla „dużego” i wysoki dla „małych”.

21. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA LIDERA NA RYNKU I PRETENDENTA:

Liczba dostawców – mała, bariery wejścia i wyjścia wynikają z kosztów wzrostu, dobra i usługi heterogeniczne, koszt poszukiwań niski, preferencje: program lojalnościowy.

22. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW NA RYNKACH KONTESTOWALNYCH:

Liczba dostawców – dowolna, nawet jak jest jeden to nie oznacza to, że ma monopol.  Dla większej ilości podmiotów – brak barier wejścia i wyjścia, dla jednej podmiotu – niskie.

23. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W KONKURENCJI EFEKTYWNEJ. TYPOLOGIA BARIER WEJŚCIA NA RYNEK:

Liczba podmiotów jest adekwatna, optymalna do rynku. Bariery wejścia są naturalne.

Typologia barier wejścia i wyjścia na rynku:

- charakter naturalny

Źródła: ze strony technologii np. koszt, ze strony państwa np. ogólne prawo, ze strony inkubentów i beneficjentów: lepszy iloraz ceny i jakości.

- bariery sztuczne, obronne

Źródła: ze strony technologii: doświadczenie, ze strony państwa: licencje, koncesje, pozwolenia, kontrole; ze strony inkubentów i beneficjentów: standarty, strategie obronne, akomodacyjne (Fat Cat), powstrzymujące (Lean and Hungry)

- bariery sztuczne, agresywne

Źródła: ze strony państwa neoliberaliści (Friedman), ze strony inkubentów i beneficjentów: drapieżnictwo, dumping cenowy, dumping reklamowy

24. SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W WIRTUALNEJ KONKURENCJI:

Przedsiębiorstwa wykorzystują fakt, że granice geograficzne ich działania zaczynają zanikać dzięki nowoczesnej technologii -Internetowi. Już nie muszą tworzyć filii w państwach by móc dotrzeć do jak największej ilości konsumentów również za granicą.  Bariery wejścia na rynek nie są już tak ważne, tak samo jak i liczba konkurentów. Kiedyś wydawało się, że tylko duże firmy mają szanse zaistnienia na rynku tymczasem we współczesnej konkurencji oprócz dostarczania usług na dużą skulą muszą również skrajać je na miarę poszczególnych klientów. Preferencje konsumentów są bardzo zmienne dlatego relacje nabywcy i dostawcy nazywane są żartobliwie: „hollywoodzkimi małżeństwami”.

25.  KONCEPCJE TŁUMACZĄCE WIRTUALNĄ GOSPODARKĘ:

Koncepcja hiperkonkurencji R. D’Aveni

Nowe 7S McKinsey’a. Zamiast Strategy, Systems, Style, Skills, Shared values powinny być:

1. Stakeholder satisfaction –cele udziałowców;

2. Strategic soothsaying – wizje przyszłości;

3. Speed – szybkość działania;

4. Surpise – działanie z zaskoczenia;

5. Shifting the rules – zamiana zasad działania rynku

6. Signalling – sygnalizowanie

7. Simultanous and sequential stategic thrusts – nieustanne strategiczne ataki na konkurentów.

Koncepcja strategii judo D. Yoffie

Nowy sposób konkurencji rokuje większe nadzieje na sukces w konkurencji globalnej dżudokom niż sumotori. Po prostu co raz częściej, aby wygrywać w konkurencji globalnej trzeba być znacznie szybszym, bardziej zwinnym i unikać bezpośredniego zwarcia z konkurentem i wykorzystać lewarowo jego słabości. Trzeba umieć znaleźć lepszy i szybszy dostęp do najważniejszych współczesnych rynków i czynników wytwórczych: wiedzy, talentu i kapitału. Teoria strategii judo – nazwa – polega na metaforze: walka sumo nie tylko wymaga ogromnej masy ciała zawodników, ale i zajmowania przez nich dużej części maty („rynku”), u sumotori – najbardziej podziwiane są predyspozycje wysoce techniczne i szybkościowe.

Koncepcja hardball

Twórcy koncepcji twardej piłki również zwracają uwagę na to, że struktury przedmiotowe rynku stają się bardzo burzliwe, zmienne, konkurencja radykalnie różni się od modeli teoretycznych budowanych w poprzednich falach konkurencji. Autorzy jednak nie podzielają przekonania, że w związku z tym konkurencja ta jest bardziej „elegancka”, „cywilizowana”, sprawniej doprowadza do korzystnej ogólnogospodarczej alokacji, kreacji, podziału, wartości i rewitalizacji zasobów. Jest ona ostrzejsza i brutalniejsza.

Koncepcja odwróconych dóbr publicznych

Kiedyś (analiza typów dóbr i usług Savasa) te które określaliśmy jako prywatne, charakteryzowały się łatwym wykluczeniem z konsumpcji innych oraz konsumpcją indywidualną. Łatwe też były do wytwarzania przez prywatne przedsiębiorstwa mogące sobie w ich sprzedaży zwracać nakłady na produkcję i przede wszystkim wysokie nakłady na B+R, dające im przewagę konkurencyjną. Odwrotnie było w przypadku dóbr publicznych, które przy prywatnym wytwarzaniu były narażone na korzystanie z nich przez gapowiczów (pajęczarzy).

Tymczasem w epoce, którą nazywamy piątą falą konkurencji, producenci dóbr prywatnych znajdują się w sytuacji producentów dóbr publicznych. Przewaga konkurencyjna osiągnięta dzięki wielkim nakładom na wiedzę szybko ulega erozji, konkurenci działający jak gapowicze mają szybki dostęp do wytwarzania tych dóbr (podkupują pracowników innowatora, analizują jego produkt i bardziej lub mniej go kopiują, wykorzystują wiele innych kanałów, przez które wiedza prywatna staje się rynkową). Stąd też dla przedsiębiorstw zdobywających przewagę innowacyjną konieczna jest strategia GBF czyli Get Big Fast, według Jeffa Bezosa, twórcy Amazona. Musisz jak najszybciej stać się dużym, jak najszybciej wykorzystać przewagę innowacyjną, konkurencyjną. Oczywiście przyśpiesza to piątą falę – hiperkonkurencję. W tym czasie postępuje co raz szersza prywatyzacja dóbr publicznych, opracowywane są na systemie eliminowania gapowiczów dóbr publicznych z tradycyjnych dóbr publicznych. Nowego typu dobrami publicznymi piątej fali stają się dobra prywatne.

26. ZDEFINIUJ PODSTAWOWE REGULATORY GOSPODARKI:

I regulator – gospodarstwa domowe

Jednostka lub grupa jednostek ludzkich będących finalnym właścicielem kapitału rzeczowego, pieniężnego, ludzkiego i intelektualnego w gospodarce, który wykorzystuje dla długookresowej własnej użyteczności, pełniąc funkcję konsumenta, pracownika, przedsiębiorcy i menadżera oraz kreując instytucje prosumenta, przedsiębiorstwa, rynku i państwa.

II regulator – przedsiębiorstwa

Względnie trwała organizacja i instytucja gospodarki – przyjmująca w różnych krajach i okresach historycznych różne formy prawne, w tym szczególnie własnościowe – która dzięki swoim licznym odbytym i potencjalnym autonomicznym zdolnościom zapewnia gospodarstwom domowym wyższą długookresową użyteczność z posiadanego przez nie kapitału (ludzkiego, rzeczowego, pieniężnego, intelektualnego, społecznego), niż mogłyby same osiągnąć przez własne gospodarowanie (ekonomię arystotelowską) w gospodarce rynkowej, państwowej lub w jakiejkolwiek ich mieszance.

III regulator – państwo

Państwo jako regulator, czyli działania władz publicznych wszystkich szczebli ich struktury hierarchicznej, które wykorzystując swoje autonomiczne możliwości władcze (siły), podejmują decyzje oraz ustalają zasady i procedury, w których gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa muszą przestrzegać w ustalaniu cen, wyborze struktury jakościowej, czasowej i przestrzennej produkcji i zakupów, w podziale wygospodarowanej nadwyżki itp.

IV regulator – rynek

Jeden z mechanizmów regulacji gospodarki polegający na tym, że transakcje kupna i sprzedaży decydują o tym, co się w gospodarce wytwarza i nabywa oraz gdzie zostanie zastosowany kapitał gospodarstw domowych (ludzki, rzeczowy, pieniężny, intelektualny, społeczny).

27. CO TO ZNACZY, ŻE WSPÓŁCZESNA GOSPODARKA REGULOWANA JEST WIELOMA REGULATORAMI I KAŻDY Z NICH MA SWOJE NIEZBYWALNE, AUTONOMICZNE FUNKCJE:

Podstawowymi regulatorami gospodarki są: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i rynek. Każdy z tych regulatorów posiada własne, inne od pozostałych funkcje choć zdarza się, że przenikają się one, są od siebie zależne, widząc w tym większą możliwość realizacji swoich dążeń, swojej użyteczności.

28. SPÓR O CELE POWSZECHNE ZAKŁADANIA I ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA:

Spór ten toczy się na dwóch odrębnych płaszczyznach.

Pierwsza płaszczyzna dotyczy modelowych analiz, które stanowią o formalnym charakterze celów bez dbałości o to czy cele te są adekwatne do rzeczywistości, czy adekwatne jest przyjmowanie założenia o celu do rzeczywistych kryteriów działania przedsiębiorstwa.

Drugą płaszczyznę sporu stanowią empiryczne identyfikowanie celów konkretnych przedsiębiorstw oraz próby wyjaśniania dlaczego są one zainteresowane osiąganiem takich, a nie innych celów.

Te burzliwe spory toczone były wokół zasady maksymalizacji zysku, która współcześnie jako cel działania przedsiębiorstwa zachowuje duże znaczenie poznawcze jako ogólna, wręcz filozoficzna zasada przedsiębiorczego działania.

T. Gruszecki mimo krytyki tej zasady jako celu działania przedsiębiorstwa, przychyla się do poglądów uznających ją za wiarygodną w umiarkowanym ujęciu: „Maksymalizacja jest tu rozumiana potocznie jako zasada <<im więcej tym lepiej>>, a nie jako maksymalizacja prowadząca do zrównania utargu krańcowego z krańcowym kosztem. Oczywiście takie założenie można zrobić i jest ono zgodne z potoczną obserwacją i zdrowym rozsądkiem.”

Istotą modelowego podejścia jest swoisty wzorzec, który wskazuje kierunek postępowania, a nie konieczność pełnej realizacji wzorca. Wzorzec może być potrzebny do tego by pokazać chociaż jak bardzo różni się od rzeczywistości. W szkole wakarowskiej przytaczano takie porównanie:  „Aby odpowiedzieć na pytanie co to jest kundel, trzeba znać definicję psa rasowego”.

Zasada maksymalizacji zysku nie traci więc swojego ogólnego-filozoficznego sensu. Nie podważają jej więc badania empiryczne – np. R. Cyerta i J. Marcha, którzy identyfikują pięć celów, które przedsiębiorstwa mogą osiągać przez strategie produkcji, sprzedaży i cen. Są to: wielkość produkcji, wielkość sprzedaży, wielkość zapasów, udział w rynku oraz zysk.

Faktem jest, że zachowania współczesnych przedsiębiorstw nie da się wyjaśnić tylko na podstawie ogólnofilozoficznej zasady maksymalizacji zysku czy tradycyjnej, neoklasycznej zasady racjonalnego gospodarowania. Najważniejszą tendencją współczesnej teorii ekonomii staje się więc „zbudowanie pomostu” między precyzją, elegancją, i wewnętrzną zgodnością heurystycznych modeli teorii ekonomii, a bogactwem dociekań empirycznych nauk o organizacji i zarządzaniu.

29. NADWYŻKA EFEKTYWNOŚCI AGENCJI NAD EFEKTYWNOŚCIĄ TRANSAKCJI JAKO CEL AUTONOMICZNY ZAKŁADANIA PRZEDSIĘBIORSTW.

Efektywność transakcji - różnica między korzyściami transakcji i kosztami transakcji

Efektywność agencji - różnica między korzyściami agencji i kosztami agencji

Korzyści transakcji - różnica finansowa wynikająca z dotarcia dzięki rynkowi do tańszych, niż posiadane przez nas, źródeł pozyskania czynników wytwórczych lub produktów.

Koszty transakcji - koszty dodatkowe, ponad koszty wytworzenia produktu, koszty doprowadzenia do transakcji i koszty związane z jej realizacją, w tym straty z tytułu wadliwej realizacji transakcji.

Korzyści agencji - różnica finansowa uzyskiwana w wyniku zarządzania podmiotami w porównaniu do koordynacji rynkowej ich działalności.

Koszty agencji - koszty kontroli, motywacji doprowadzające podmiot podległy do osiągnięcia celów podmiotu nadrzędnego.

z

R - korzyści rynkowej współpracy biznesowej

P - korzyści takiej współpracy dzięki założeniu firmy

Przyczyną założenia przedsiębiorstwa (C) jest P>R

Nadwyżka efektywności agencji nad efektywnością transakcji jako autonomiczny cel zakładania przedsiębiorstw - wynikiem tej nadwyżki jest profit czyli zysk wynikający z ograniczenia regulacyjnej roli rynku na rzecz regulacyjnej roli przedsiębiorstwa. Dzięki temu alokacja sie poprawia, można zatrudnić więcej zasobów i otrzymać lepszy efekt.

30. NADWYŻKA KORZYŚCI SKALI  NAD KOSZTAMI WZROSTU E. PENROSE JAKO CEL AUTONOMICZNY ZAKŁADANIA PRZEDSIĘBIORSTW:

Korzyści skali - korzyść rosnących przychodów względem skali działalności.

Koszty wzrostu - każde dodatkowe koszty, które przedsiębiorstwo musi ponosić stając się większe, a których nie musiałoby ponosić będąc mniejszym jak np.

1.       profesjonalne koszty marketingu

2.       profesjonalne koszty obsługi: prawnej, księgowej, finansowej czy skarbowej

3.       koszty ochrony

4.       koszty spełnienia coraz bardziej wyrafinowanych standardów, bezpieczeństwa, warunków sanitarnych

5.       koszty odpowiedzialności społecznej

a) klasyczny podręcznikowy przykład występowania w przedsiębiorstwach najpierw rosnących korzyści skali, a następnie, po przecięciu linii kosztów krańcowych z kosztami przeciętnymi - prawo malejących przychodów względem skali s. 74

b) minimalna i maksymalna skala produkcji - wybór optymalnej skali produkcyjnej s. 74-75

c)

d) wizja ekonomii przyszłości - nowy typ gospodarki w której będą dominować przychody rosnące względem skali (obserwowane obecnie w usługach telekomunikacyjnych - większa ilość abonentów =  większa szansa na zniżenie ceny impulsu telefonicznego)

MES - Minimalna efektywna skala produkcji

MaxES - Maxymalna efektywna skala produkcji

Przedsiębiorstwa z rysunku 3.2 może się znaleźć na opadających ramionach krzywych kosztów przeciętnych i jest to  ewidentna autonomiczna korzyść zakładania i rozwoju przedsiębiorstw. Dla nowej gospodarki (3.2d) koszty wzrostu im. E. Penrose okażą się znikome i przedsiębiorstwa te mają ogromną szanse ekspansji, nakręcającej autonomiczne czynniki ich rozwoju

Korzyść skali jest bardzo silnie motywującym czynnikiem do powstawania i rozwoju przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwo jest atrakcyjnym przedsięwzięciem pozwalającym wydłużyć skalę produkcji i obniżyć koszt jednostkowy. Ostatnimi czasy ze wzrostu i konsumowania rosnących przychodów względem skali korzystają ...