04_ludy_germanskie_i_slowianskie.doc

LUDY GERMAŃSKIE

(największa rola w likwidacji cesarstwa zachodniego)

LUDY SŁOWIAŃSKIE

(zaważyły na losach cesarstwa wschodniego)

1. OKRES PLEMIENNY

W czasie, gdy rozwijały się greckie państwa niewolnicze a Rzym dochodził do wielkiej potęgi – północna Europa zasiedlona była przez ludy celtyckie, germańskie i słowiańskie, które stały na niższym poziomie rozwoju społecznego i żyły w ustroju wspólnoty plemiennej.

Lud celtycki częściowo został podbity przez Cezara (I w. pne) i uległ romanizacji, a z Brytanii został wyparty przez ludy germańskie (V w. ne). Plemiona celtyckie utrzymały się w Szkocji, Walii, Bretanii i Irlandii)

à Podstawową jednostką organizacji społecznej był RÓD (kilka rodzin mających wspólnego przodka). Spełniał on funkcje: religijne (kult wspólnych przodków), gospodarcze (ród osiedlał się na wspólnej ziemi, początkowo stanowiącą wspólną rodową własność) i społeczne (zapewnienie ochrony jednostce)

à Większa liczba rodów tworzyła PLEMIĘ

à PAŃSTEWKA PLEMIENNE wykształciły się w okresie wędrówek (opierały się na związku osób, nie miały charakteru terytorialnego)

- funkcje państwa plemiennego ograniczały się do obrony plemienia na zewnątrz i funkcji sądowych

- wojskowość opierała się na powszechnym obowiązku wszystkich wolnych; w otoczeniu królów / wodzów powstały drużyny utrzymywane i uzbrajane przez wodza

- sądownictwo w najważniejszych sprawach sprawował wiec, w pozostałych wybrani na wiecu naczelnicy ziem

à WIEC – główny organ władzy w plemieniu (zgromadzenie wszystkich ludzi wolnych zdolnych do noszenia broni); decyzje w najważniejszych sprawach (wypowiedzenie wojny i zawarcie pokoju, wybór króla lub wodza)

Były to organizacje państwowe wyższego rzędu, powstałe z połączenia plemion. Pojawiły się u Germanów w III i IV w. w okresie wędrówek ludów, które nasiliły się w V w. na skutek presji mongolskiego ludu Hunów nacierającego ze wschodu. Cesarstwo rzymskie nie było już w stanie bronić swych granic przekraczanych przez zorganizowane szczepy germańskie i zmuszone było iść na układy – ostatecznie pozwolono im osiedlać się w charakterze sprzymierzeńców.

Osiadłe w Rzymie szczepy germańskie rozbudowały własną państwową organizację, która po upadku cesarstwa zachodniego (476 r.) rozwijała się dalej w sieć szczepowych państw germańskich.

Rywalizacja między tymi państwami doprowadziła do zamętu w Europie. Najsilniejszym okazało się państwo frankońskie, które później doprowadziło do pewnej stabilizacji stosunków politycznych w Europie zachodniej.

Główne państwa szczepowe:

1.       państwo Wizygotów (ze Skandynawii; Wandalów 711 r. podbici przez Arabów)

2.       państwo Wandalów (najpierw na terenie obecnych Węgier, potem burgundów Hiszpanii, potem Burgundów Afryce; podbici przez armie bizantyńską Burgundów 534 r.)

3.       państwo Burgundów (we Francji; w 534 r. wcieleni do państwa Franków)

4.       państwo Franków (w 358 r. osiedlili się jako sprzymierzeńcy Rzymu; później, likwidując inne szczepowe państwa germańskie, doszło do olbrzymiej potęgi i przekształciło się Ostrogotów monarchię wczesnofeudalną)

5.       państwo Ostrogotów (pn Włochy; podbite przez armię bizantyńską w 554 r.))

6.       państwo Longobardów (Włochy; w 774 r. przyłączone do państwa frankońskiego)

7.       państwa szczepowe germańskie na wschód od Renu (poza terenem dawnego cesarstwa; nie rozwinęły się szerzej)

8.       państwo anglosaskie (ludy Anglów i Sasów wyparły ludność celtycką i osiedliły się w Brytanii, tworząc organizację państwową)

9.       ludy skandynawskie (przez ustabilizowaniem się w X i XI w. Danii, Norwegii i Szwecji mieszkające w Skandynawii ludy normańskie toczyły wojny i łupiły zachodnią Europę; np. Wikingowie)

à wyodrębnienie się 3 słowiańskich grup etnicznych: wschodniej, zachodniej i południowej

à Podobnie jak u Germanów zauważa się rozkład ustroju wspólnoty pierwotnej, a składająca się wcześniej z osób równouprawnionych ludność ulega rozwarstwieniu i na czoło życia społecznego wysuwali się najbogatsi.

2. ORGANIZACJE SPOŁECZNE I POLITYCZNE

RÓŻNICE PAŃSTW SZCZEPOWYCH I PAŃSTWA RZYMSKIEGO

1.       Państwo rzymskie oparte było na systemie niewolnictwa, a w państwach szczepowych niewolnictwo nie grało dużej roli

2.       Państwo rzymskie miało charakter terytorialny, a państwa szczepowe oparte były na związkach między osobami (dlatego mogły zmieniać siedziby)

3.       Funkcje państwa rzymskiego obejmowały całe życie obywateli (wysoko rozbudowany aparat), natomiast zadania państw szczepowych ograniczały się do zapewnienia bezpieczeństwa na zewnątrz i sądownictwa

4.       Odmienna koncepcja władzy monarszej: w Rzymie cesarz miał pełnię władzy, państwa szczepowe początkowo miały CHARAKTER DEMOKRATYCZNY

Ustrój gospodarczy, społeczny i polityczny nie różnił się od ustroju ludów germańskich.

à Podstawową jednostką organizacji społecznej był początkowo ród

à Wraz z rozwojem sił wytwórczych powstawały organizacje społeczne wyższego rzędu – ORGANIZACJE PLEMIENNE, bardzo zbliżone do plemiennych państewek Germanów

3. PAŃSTWA SZCZEPOWE

Państwa szczepowe Słowian powstały na przełomie V i VI w. Przed końcem X w. przekształciły się one w szereg państw o dość zaawansowanym poziomie rozwoju (m.in. państwo serbskie, bułgarskie, chorwackie, wielkomorawskie, czeskie, polskie)