PRAWO
WYKŁAD 1
Ogólne zasady prawa:
1)Prawem nazywamy zbiór ogólnych zasad, które regulują stosunki prawne pomiędzy ludżmi i przedmiotami gospodarczymi w danym państwie, oraz podaje nakazy i zakazy, których łamanie powoduje kary prawne.
Prawo jest podstawowym instrumentem wobec obywateli państwa. Służy państwu do właściwego funkcjonowania oraz broni obywateli.
2)Regulacje prawne mogą uwzględniać:
-tradycję, -panujące ideologie, -moralność, -postęp techniczny, -powiązania międzynarodowe;
Religia jest niezależna od państwa, więc powinna rządzić się własną moralnością jednak nie powinna naruszać prawo państwa.
Ogół norm prawnych państwa tworzy system prawa.
Ogólna zasada prawna: norma niższego rzędu nie może uchylać normy wyższego rzędu.
1)Ustawa zasadnicza )Konstytucja 02.02.1997 i referendum 25.05.1997).
2)Ustawy – sejm i opiniowana przez senat.
3)Rozporządzenia:
a)prezes Rady Ministrów; b)Rady Ministrów; c)Ministra
W ustawie musi być zawarta CESJA (delegacja) dla określonego ministra, rady ministrów, bądź prezesa.
I.Prawo państwowe – powszechnie obowiązujące.
II.Prawo lokalne, w tym samorządowe.
Stanowienie prawa –realizuje sejm i senat.
Inicjatywa prawna: (inicjatywę prawna mają) –sejm i senat; -rząd; -prezydent; -obywatele;
Prawo państwowe misi być ogłoszone i opublikowane: -Dziennik Ustaw RzP; - Monitor Polski; Są to publikacje ciągłe.
Prawo działa poprzez: -zakaz; -nakaz;
Złamanie prawa podlega karze. Wyróżnia się: -wykroczenia, -przestępstwo;
Kary:
-grzywna; -areszt (tymczasowe zatrzymanie); -więzienie
Inne kary:
-pozbawienie praw publicznych; -zakaz zajmowania określonych stanowisk; zakaz prowadzenia pojazdów; -przepadek przedmiotów; -obowiązek naprawienia szkody; -nawiązka (pieniężna); -podanie wyroku do wiadomości publicznej;
Osoba fizyczna, każdy człowiek, który z racji swojego istnienia, może korzystać z prawa i musi podlegać prawom panującym w danym państwie.
Osoba prawna, grupa ludzi, przedsiębiorstwo która może być reprezentowana przez przedstawiciela z danej grupy i broniona przez adwokata lub radcę prawnego.
Szczególne przepisy (dotyczy osoby prawnej): -spółki (kodeks handlowy); spółdzielnie (prawo spółdzielcze); -przedsiębiorstwo państwowe (ustawa o przedsiębiorstwach państwowych); -stowarzyszenia (ustawa o stowarzyszeniach);
Dobre prawo to: -wewnętrznie spójne; -powszechne; -czytelne;
Duch prawa –intencje jakie przyświecały osobom ustanawiającym dane prawa.
Litera prawa –dokładnie to co jest zapisane, (nie interpretacja, nie bieżę się okoliczności łagodzących pod uwagę)
DURALEX SED LEKS – Twarde prawo ale prawo!!!
Prawo posiada cały szereg gałęzi (podsystemów):
1)Prawo administracyjne (kodeks praw administracyjnych, kodeks postępowania administracyjnego);
2)Prawo cywilne: Regulacje prawo pomiędzy osobami fizycznymi. Jest stosowane na życzenia (pozew) osoby fizycznej, poszkodowanej. Złamanie prawa cywilnego może mieć charakter przestępstwa lub wykroczenie.
3)Prawo karne: Dotyczy wszystkich praw wystosowanych przez państwo, dotyczy przestępstw i jest ściągane przez prokuraturę.
4)Prawo finansowe: Dotyczy jednostek budżetowych, reguluje sprawy finansowe, rozliczanie się państwa z pieniędzy państwowych.
5)Prawo rzeczowe: Dotyczy własności rzeczy ruchomych i nieruchomych.
Źródła prawa: a)wewnętrzne, b)zewnętrzne
Źródła prawa wewnętrzne są to prawa, które są wystosowane przez dane państwo i dotyczy praw tego państwa.
Źródła prawa zewnętrzne są to prawa, które dotyczy kilku państw, np. zrzeszenie –Unia Europejska. Takie prawo po ratyfikacji staje się prawem wewnętrznym.
Ratyfikacja prawa -prezydent, czasem wymaga to uchwalenia odpowiedniej ustawy.
Trój-władza (kraje demokratyczne):
a)władza ustawodawcza(sejm, senat); b)władza wykonawcza; c)władza sądownicza(prokuratura, adwokatura);
Abolicja – akt łaski polegający na tym że nie wszczyna się śledztwa, za przekroczenie prawa, a rozpoczęte śledztwo zostaje umorzone.
Amnestia – akt łaski po wymierzeniu kary –kara zostaje skrócona lub zostaje całkowicie darowana osobom, które złamały prawo. Nie dotyczy wszystkich przestępstw lub kar.
Prawo ochrony środowiska.
Odrębny system prawny – prawo ochrony środowiska (1968)
1)Geneza prawa ochrony środowiska:
a)XII sesja ONZ z 23 grudnia 1968 „źródło kryzysu człowiek – środowisko”:
-ekspozycja demograficzna; -nadmiernie rozwinięta technika; -utrata ziem uprawnych; -bezplanowy rozwój stref miejskich; -zmniejszenie się terenów rolnych (niezagospodarowanych); -wyginięcie wielu form życia roślinnego i zwierzęcego;
b)XXIV sesja ONZ z 26 maja 1969 r. Pt. ”Człowiek i środowisko”:
-raport Sekretarza Generalnego ONZ; -informacja na temat najważniejszych zagrożeń środowiska z podziałem na problemy związane z zagadnieniami lokalnymi (regionalnymi) i globalnymi; -określa cele i zadania oraz szczegóły założenia organizacji na następnej sesji ONZ.
c)Konferencja Sztokholmska ONZ w 1972 r. Pt. „mamy tylko jedną ziemie”. Brało w niej udział 113 państw.
I)Ochrona środowiska –podniesiona została do rangi podstawowej funkcji państwa (polityka ekologiczna państwa).
II)Powołano program Unep. Stworzono agendę ONZ oraz organizację Rada Zarządzająca UNEP.
III)5 czerwca –światowy dzień Ochrony środowiska.
IV)Delegatura Konferencji ONZ w sprawie naturalnego środowiska człowieka.
Wstęp:
-potrzeba wspólnych działań na rzecz dobra wszystkich narodów i następnych pokoleń;
-człowiek jest zarówno tworem środowiska jak i współtwórcą środowiska; -konieczność budowy nowego prawa do korzystania ze środowiska i obowiązku jego ochrony; -od właściwej ochrony środowiska zależy dobro i rozwój gospodarczy całego świata.;
-państwa powinny współpracować nad rozwojem prawa międzynarodowego w dziedzinie odpowiedzialności za szkody w środowisku (przepisy krajowe).
Społeczeństwo realizujące idee ekorozwoju to społeczeństwo uznające nadrzędność wymogów ekonomicznych, których nie należy zakłócać przez wzrost cywilizacyjny i gospodarczy, zdolne do sterowania swoim rozwojem w celu utrzymania homeostazy i symbiozy z przyrodą a więc respektuje oszczędną produkcje i konsumpcję, oraz wykorzystanie odpadów. Dbające o przyszłościowe konsekwencje podejmowanych działań a więc także o potrzeby i zdrowie przyszłych pokoleń.
Reformy w zakresie prawa ochrony środowiska po konferencji w Sztokholmie:
1)USA 1969 r. Ustawa o państwowej polityce ochrony środowiska (MEPA). Przy prezydencie powołano radę do spraw jakości środowiska (LEQ), powołano Agencję Ochrony Środowiska. W Polsce stworzono koncepcje ustawy o ochronie środowiska, wprowadzona w 1981 r. „Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska”.
2)W 1972 –spotkanie „na szczycie” szefów rządów EWH –„dyrektywa EWG”. Działano poprzez UNEP: a)stworzono Fundusz Ochrony Środowiska; b)Uchwalono konstytucje o trans granicznych zanieczyszczeniach środowiska c)powołanie Europejskiego systemu monitoringu EMEP. W Polsce powstaje państwowy Monitoring Środowiska, koordynowany przez Państwowy Inspektorat Ochrony Środowiska.
3)Konferencja w Bergen (Norwegia) „Ekorozwój –działania dla wspólnej przyszłości.
4)Konferencja ONZ pt. „Szczyt Ziemi” w Brazylii 1992 r. –179 państw. 3 dokumenty: I)Deklaracja w sprawie środowiska i rozwoju -27 zasad; II)Deklaracja wytyczająca kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania, mających znaczenie gospodarcze i dla firm zastosowania wszelkich form życia; III)Globalny program działań: a)Ochrona i wspomaganie zdrowia człowieka; b)Zrównoważony rozwój osiedli ludzkich –rok 2000 –50% ludzi żyje w miastach; c)Ochrona atmosfery (gazy cieplarniane, freony, oraz inne chemikalia dostające się do atmosfery; d)Bezpieczne wykorzystywanie toksycznych substancji chemicznych; e)Gospodarowanie odpadami stałymi, ściekami, oraz odpadami radiobiologicznymi; f)Zrównoważone gospodarowanie gruntami rolnymi (ograniczenie tych gruntów na cele nierolnicze); g)Walka z niszczeniem lasów; h) Zrównoważony rozwój terenów górskich; i)Ochrona i zagospodarowanie zasobów wód słodkich; j)Ochrona i zagospodarowanie mórz i oceanów; k)Zachowanie różnorodności biologicznych; l)Walka z pustyniami i susza;
5)Konferencje 26.08.2002 Johenseburg „Szczyt ziemi”
Metody ochrony środowiska:
1)Wykorzystywanie osiągnięć technologii;
2)Rozwój współpracy międzynarodowej –swobodny przepływ informacji;
3)Szerzenie oświaty, szkolenia i kształtowanie świadomości;
4)Aktualizacja przepisów ochrony środowiska;
5)Działania lokalne;
6)Współpraca z organizacjami pozarządowymi;
Rejony w zakresie prawa ochrony środowiska w konferencji w Sztokholmie.
1.USA
1969 Ustawa o państwowej polityce ochrony środowiska (NEPA). Przy prezydencie powołano radę do spraw jakości środowiska (CEQ). W Polsce stworzono koncepcję ustawy o ochronie środowiska. Wprowadzona w 1981r pod nazwą Ustawa o Ochronie i Kształtowaniu Środowiska.
W 1972 odbyło się spotkanie na szczycie państw szefów rządów EWG. Zaczęto porządkować sprawy dotyczące ochrony środowiska na terenie EWG. Wówczas stworzona akty prawne w postaci „Dyrektywę EWG”.
Działania poprzez UNEP:
-stworzono fundusz ochrony środowiska -dobrowolne składki ONZ
-uchwalono konwencję o trans granicznych zanieczyszczeniach środowiska
-powołanie Europejskiego systemu ochrony środowiska(EMEP)- Stworzenie EMEP spowodowało ze w Polsce powstaje Państwowy monitoring środowiska. Działanie tego monitoringu koordynuje państwowy inspektorat ochrony środowiska (PIOŚ)
Konferencja w BERGEN (Norwegia). Pod hasłem „Ekorozwój-działania dla wspólnej przyszłości”- obszar europy
Konferencja ONZ pod tytułem „szczyt ziemi” w Rio de Janeiro” 1992r.
W tej konferencji wzięło udział 179 państw. Problemem tej konferencji były 3 dokumenty:
1)Deklaracja z Rio w środowiska i rozwoju- ponad 27 zadań; zwrócono uwagę na rolę kobiety w społeczeństwie
2)Deklaracja wytyczająca kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania mających znaczenie gospodarcze dla zachowania wszelkich form życia.
3)Globalny program działań- zawiera 12 problemów:
-ochrona i wspomaganie zdrowia człowieka-człowiek jest zdrowy gdy żyje w zdrowym środowisku, zwrócono uwagę na profilaktykę.
-zrównoważony rozwój osiedli ludzkich- zwrócono uwagę ze w roku 2000 50% ludzi będzie mieszkać w miastach.
-ochrona atmosfery- zwrócono uwagę na gazy cieplarniane freony oraz inne chemikalia dostające się do atmosfery.
-bezpieczne wykorzystanie toksycznych substancji chemicznych
-gospodarowanie odpadami stałymi, ściekami oraz odpadami radioaktywnymi- zwrócono uwagę na coraz większą ilość odpadów; odpady są bardzo niebezpieczne bo ulegają przemianą; zwrócić uwagę na recykling odpadów
-zrównoważone gospodarowanie gruntami rolnymi- ograniczenie tych gruntów na cele nie rolnicze.
-walka z niszczeniem lasów
-zrównoważony rozwój terenów górskich
-ochrona i zagospodarowanie zasobów wód słodkowodnych.
-ochrona i zagospodarowanie mórz i oceanów 70 % zanieczyszczeni mórz i oceanów pochodzi z lądu.
-zachowanie różnorodności biologicznej
-walka z pustynnieniem i suszą- istotna w Azji i Afryce
4)metody ochrony środowiska:
-wykorzystanie osiągnięć biotechnologii- powstają organizmy genetycznie modyfikowane (OGM)
-rozwój współpracy międzynarodowej i swobodny przepływ informacji
-szerzenie oświaty, szkolenia i kształtowanie świadomości.
-aktualizacja przepisów ochrony środowiska
-działania lokalne- dyskusja na temat ochrony środowiska.
-Współpraca z organizacjami pozarządowymi
26.08.2002r –Johanesburg południowa Afryka 179 państw + 10 lat od Rio. Konferencja- pogorszenie stanu środowiska.
Podsumowanie genezy prawa ochrony środowiska:
1)Jedną z podstawowych funkcji państwa jest ochrona środowiska. Państwo powinno prowadzić odpowiednią politykę realizującą tą politykę, oraz opracować odpowiedni system prawny umożliwiający praktyczną realizację tej formy.
2)W praworządnym państwie prawo i polityka ochrony środowiska są czynnikami równoważnymi, ściśle między sobą powiązanymi.
3)Polityka państwa powinna być prowadzona według zasad równoważnego rozwoju tj. rozwoju społeczno-gospodarczego, zgodnego z wymogami ekologicznymi środowiska przyrodniczego.
3)Do niezbywalnych praw człowieka, poza wolnością i równością, doszło prawo do życia w nieskażonym środowisku przyrodniczym jakie ma do dyspozycji. Pociąga także obowiązek ochrony całej biosfery jako strefy życia biologicznego, co wymaga współpracy międzynarodowej.
Funkcje prawa w ochronie środowiska:
I)Funkcja dystrybucyjno-reglementacyjno-ochronna.
Prawo dzieli środowisko na trzy części: a)zasoby środowiska, które muszą być eksploatowane (gleby, lasy, surowce mineralne i wiele innych) –reglamentacja i dystrybucja; b)zasoby środowiska, które powinny być nienaruszone (są zbyt cenne) straty mało przekształconego środowiska –proskryptywna funkcja wyłączająca; c) zasoby, które nie muszą być eksploatowane i nie są tak cenne, aby je całkowicie wyłączyć z eksploatacji –funkcja ochronna;
Reglementacja –towar nie dostępny w każdej ilości i dla każdej jednostki;
II)Funkcja organizacyjna –prawo ustala kto zajmuje się ochroną środowiska. Chodzi w niej o uprawnienie i obowiązki służb środowiska.
.
1)kryterium polityczne- struktura instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, przestrzegania prawa człowieka, poszanowanie mniejszości narodowych.
2)kryterium gospodarcze- istnienie gospodarki rynkowej i sprostanie konkurencji wewnątrz UE.
Unie europejska opiera się na tzw. Filarach:
1 filar- charakter gospodarczy, unia gospodarcza i walutowa, unia celna, wspólny rynek, wspólna polityka rolna, częściowa polityka regionalna, ochrona środowiska i prawa obywateli.
2 filar – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
3 filar – zadania z zakresu spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości, alka z narkomanią , współpraca policji.
Geneza unii europejskiej:
1951-europejska wspólnota węgla i stali EWWS. Niemcy, Francja, Włochy, Holandia, Belgia, Luksemburg
1793- GB, Irlandia, Dania
1995finlandia, Austria, Szwecja
2004- Cypr, Czechy, Estonia, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry. 25 państw
1957- EWWS=EWG europejska wspólnota gospodarcza
1992 EWG=UE
traktaty założycielskie 450 mln ludzi.
1994 wniosek o członkostwo w UE
2002 – spełnia wymagania odnośnie wstąpienie do UE
13.XII.2002 koniec negocjacji
16.IV.2004 – W Atenach podpisano traktaty akcesyjne
7-8 VI. 2004 referendum
3)rodzaje organów:
organy główne- służące funkcje: prawodawstwo, wykonawstwo, sądownictwo
organy pomocnicze- spełniają funkcje pomocnicze
organy wyspecjalizowane- dotyczą specyficznych spraw
organy główne-
Rada Europejska- 626 członków, w tym 27 reprezentantów polski
Parlament Europejski- 626 posłów w tym 54 reprezentantów
Komisja Europejska- ciało wykonawcze polski; 20 komisji składowych ,każda odpowiedzialna za inny resort.
Sekretariat generalny- komisja i 23 sekretariaty
Rada ministrów wspólnot
Trybunał komisji budżetowej
Trybunał sprawiedliwości – siedziba w Luksemburgu
Organy pomocnicze:
Spełniają funkcję doradczą i techniczną
Komitet ekonomiczny, komitet, regionu, komitet do spraw norm i przepisów.
Tworzone są dla realizacji określonych celów i po osiągnięciu celu z reguły rozwiązywane np.: europejski bank inwestycyjny, Europejska agencja ochrony środowiska.
Prawo pierwotne:
-traktaty założycielskie
-traktaty akcesyjne
Prawo wtórne:
-rozporządzanie
-dyrektywa
-decyzja
-zezwolenia i opinie
-normy i przepisy
Stosunek prawa UE do prawa wewnętrznego państw członkowskich:
1)zasada pierwszeństwa
2)zasada autonomii
3)zasada bezpośredniego stosowania prawa
4)zasada solidarności
5)zasada subsolidarności
Prawo ochrony środowiska w UE
50 zarządzeń i regulacji, około 200 dyrektyw
Najważniejsze regulacje prawa horyzontalnego:
1)swobodny dostępu do informacji o środowisku.
2)regulacja w sprawie ocen działania na środowisko
3)regulacja sprawie zmniejszenia zużycia energii o ok. 50%
4) wprowadzenie najlepszych rozwiązań technologicznych
4-letnie programy działania
W 2004 zakończono 5-ty program „natura 2000”, „ochrona środowiska” (stworzenie europejskiej sieci obszarów chronionych.
Instytuty ochrony środowiska w UE:
1)prawne- zarządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia
2)regulacje- zakazy, nakazy, dyrektywy techniczne, wartości końcowe, przepisy administracyjne, normy
3)planistyczne- nie narzuca innym państwą
4)ekonomiczne
5)partycypacyjne i kooperacyjne
6)informacyjno wykonawcze
Najważniejsze zasady ochrony środowiska w UE.:
1)zasada prewencji
2)zasada uwzględniania oceny oddziaływania na środowisko w jak najmniejszym stopniu
3)zasada; zanieczyszczający płaci
4)zasada interakcji funkcjonalnej
5)zasada etapowania działań
6)zasada rozpowszechniania nie władczych form ochrony środowiska
1)konferencja Bazylejska 1989- o kontroli trans granicznego przenoszenia się odpadów
2)konferencja Wiedeńska 1985- o ochronie warstwy ozonu
3)konferencji ESPOO 1991 o ocenie oddziaływania na środowisko
4)Protokół maltański o skutkach degradacji warstw ozonu
5)Drugi protokół siarkowy
6)konwencje o ochronie wód Bałtyku (Gdańska, Helsińska)
Polski system prawny w ochronie środowiska:
1)konstytucja- pewne marginalne zapisy
2) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 prawa ochrony środowiska
3)ustawa działowa – rozporządzenia do ustaw
4)ustawa emisyjna- najważniejsza ustawa o odpadach, rozporządzenia w sprawie ochrony powietrza, prawo atomowe
5)umowa międzynarodowa: UE i umowy własne
WYKŁAD 7
Ustalenia z 27 kwietnia 2001r.
Prawo ochrony środowiska. DZ.U.m.62 z dnia 20 czerwca 2001 poz. 627 z późniejszymi zmianami.
2001 DZ.U. Nr. 62 poz. 627 i Nr. 115 poz.112
2002 DZ.U. Nr. 74 poz. 676 i Nr. 113 poz.984; Nr.153 poz. 1271; nr 233 poz 1957
2003 DZ.U. Nr. 46 poz. 392 ; Nr. 80 poz.717 i 712;nr 162 poz 1568, nr 175 poz 1693; nr 217 poz 2124;
2004 Dz.u. nr. 19. poz.177, nr 49 poz 177, nr 70 poz 631, nr91 poz 875, nr 92 poz 880,nr 96 po 959, nr 121 poz 1263
30 Dyrektyw uni europejskiej zostało uwzględnionych w tych poprawkach. Zawiera #8 cesji dla ministra do spraw środowiska lub rady ministrów.
Układ ustrojowy: tytuł II; dział I; rozdział 1.
Artykuły w ciągły sposób prowadzone przez ustawę 442
Tytuł I – przepisy ogólne
Dział I- zakres obowiązywania ustawy
Dział II- definicja i zasady ogólne- def.50 art. 3-12
Dział III- Polityka ekologiczna oraz program ochrony srodowiska. Art.. 13-18
Dział IV- rozdział 1- dostęp do informacji Art. 19-24; rozdział 2 – Państwowy monitoring środowiska oraz rozpowszechnianie informacji o środowisku. Art. 25-30
Dział V- udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska art. 31-39
Dział VI postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko
Rozdział 1- postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOS) z punktu skutków realizacji, planów i programów, cesja 41
Rozdział 2 – postępowanie w sprawie planu granicznego oddziaływania na środowisko art. 46-57
Rozdział 3 – postępowanie w sprawie planu granicznego oddziaływania na środowiska art. 58-70
Dział VII Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji art. 71-78 cesja 72
Dział VIII Edukacja ekologiczna, badania z zakresu OŚ i reklama
Tytuł II ochrona zasobów środowiska
Dział I – Przepisy ogólne art. 81-84
Dział II – ochrona powietrza art. 84-96. cesja. 86,89,90
Dział III- ochrona wód art. 97-100
Dział IV- ochrona powierzchni ziemi cesja 105 art. 101-111
Dział V – ochrona przed hałasem art.112-120 cesja 113 ,138
Dział VI – ochrona przed polami elektromagnetycznymi. cesja: 122, 123. art. 121-124
Dział VII – ochrona kopalni art. 125,126
Dział VIII ochrona zwierząt i roślin art.127,128 cesja128
Dział IX- ochrona sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska:
Rozdział 1 przepisy ogólne cesja 124
Rozdział 2- ograniczenie związane z ochroną zasobów środowiskowych art. 130-134
przemekn5