CZĘŚĆ V. MYŚL POLITYCZNA WIEKU XIX.
9. POZYTYWIZM FILOZOFICZNO-SOCIOLOGICZNY I PRAWNY.
a) Rozwój pozytywizmu filozoficznego.
-Podstawy wpływowego pozytywizmu wyłożył August Comte, - Mile, Spencer, Quetelet, Wundt, Trade, Durkheim, Hume, Lundberg.
-Comte- „Rozprawy o duchu filozofii pozytywnej”, pozytywne to tyle co realne, pożyteczne, pewne i ścisłe.
-W filozofii przeciwstawia się nurtom filozoficznym i religijnym- prowadzących do skostnienia i zastoju, w sferze politycznej wszystkiemu co godziło w organizację społeczeństwa, przeciw anarchii, co podważało państwo, a w sferze prawa relatywizowaniu mocy obowiązującej prawa bądź ustanawianiu norm nie przez władzę państwową.
b) August Comte (1798- 1857)
-Miał dwie fazy: - opracowanie zasady filozofii pozytywnej, klasyfikacji nauki i socjologii, - dążenie do stworzenia nowego systemu społeczno-politycznego.
-Socjologia w jego ujęciu to nauka o zjawiskach społecznych a szczególnie o ładzie i postępie społecznym. Kryzys systemu idei, która była przestarzała, mistyczna i metafizyczna potrzebuje określenia aktualnych możliwości ludzkiego umysłu, który nauczył się zasad gromadzenia faktów i szukania związków między nimi. Winno być to wykorzystane przy kształtowaniu filozofii i badaniach socjologicznych, wprowadza tym samym do nauk społecznych metod badania zjawisk i prawidłowości życia społecznego- rozwój socjologii.
-Od Saint-Simona zapożycza prawo trzech stadiów gdzie rozwój ludzkości przechodzi od teologicznego, poprzez metafizyczny, do pozytywistycznego wolnego od mitów i abstrakcji. Ostatecznym celem nowego systemu, dzięki dokładnemu poznaniu praw rządzących życiem społecznym, będzie nie Bóg, a człowiek.
-Comte uznał też za priorytet tępienie elementów hamujących ewolucję i rewolucji jako źródła anarchii i rozkładu. Komunistów potępił za odrzucenie standardów moralnych. Drażnił go irracjonalne podejście rządów do problemu nędzy, bezrobocia i niezadowolenia społecznego. Podział klasowy uznał za naturalny jak biologiczny podział osobowości na działanie, inteligencję i uczucie. Zadaniem naczelnym było zespolenie tych sił we właściwych proporcjach.
c) Herbert Spencer (1820-1903) i Emil Durkheim (1858-1917).
-Pierwszy to angielski filozof i socjolog a drugi to francuski badacz. Pragnęli uwolnić naukę od błędów analizy ideologicznej i propagowali nauki o rzeczach, faktach społecznych. Określa się ich poglądy społeczno-polityczne mianem darwinizmu społecznego.
d) Pozytywizm prawniczy: wprowadzenie.
-Chciano przełożyć metody badania pozytywizmu prawniczego na sferę prawa i przedstawiciele pozytywizmu prawniczego uznali za zasadę wyłączności kompetencji prawotwórczych państwa, dzieli się ona jednak na koncepcje anglosaską z common law gdzie precedens zyskiwał moc obowiązywania od państwa, i kontynentalny przywiązany do regulowania wszystkiego przez kodeksy.
John Austin.
-Twórca nowożytnego prawoznawstwa, ulegał wpływom utylitarnych doktryn Benthama i Milla. Po nieudanym eksperymencie dydaktycznym udał się na 2 lata do Niemiec studiować dzieła von Hugo oraz von Savigny’ego- szkoła historyczna, i ich polemisty Thibauta i ta opozycja odegrała ważna role w systemie prawa pozytywnego Austina. Był pełen pasji i inteligentny, ale pisał mało i trudno.
-Prawo to rozkaz władzy państwowej, pod groźbą zastosowania przymusu, tym samym nadaje orzeczeniom precedensowym sankcje autorytet władzy, tzn., że instytucje te legitymizują się cechą rozkazu. Istnieją też zasady prawa bożego i pozytywna moralność.
-Wewnętrznie suweren ma największe znaczenie przez swoje funkcje, ale na arenie międzynarodowej traci znaczenie, z tego wnioskuje się niepozytywną formę prawa międzynarodowego bo nie może być ono egzekwowane jako rozkaz- cecha prawa pozytywnego, jedynie może zostać nałożona sankcja moralna.
-Prawo suwerena może być zmieniane aczkolwiek będzie przestrzegane tylko w ramach consensusu z opinią społeczeństwa.
-Forma rządów. Wyróżnia monarchię, arystokrację i demokracje, stawia jednak na podział władzy, pozwalający na hamowanie się, gwarantujące wolność obywateli. Podstawowym zadaniem państwa jest kształtowanie porządku prawnego i ochrona wolność jak i łagodzenie konfliktów między pracodawcami a pracobiorcami.
-Na kontynencie ( głównie Niemcy) rozwija się ta koncepcja jako reakcja na skrajność szkoły historycznej, wymyśla się pojęcie państwa prawa i konstrukcja prawa jako wyłącznej domeny działalności prawotwórczej państwa.
-Pozytywizm kontynentalny: Karl Magnus Bergbohm (1849-1927). Tylko to, co funkcjonuje jako prawo, i nic więcej, jest prawem. A to wszystko jest bez wyjątku prawem. Odrzuca filozofię prawa jako coś ponad prawem pozytywnym a nie ma innego prawa. Źródłem prawa jest jedynie ustawa nadana społeczeństwu z lub bez jego poparcia, odrzucając tym samym prawo zwyczajowe i natury.
Rudolf von Ihering (1818-1892)
-Bardzo złożona doktryna. Prawo to normy ochraniające interesy (!!!!!).
-Pod wpływem utylitaryzmu określa on prawo jako normy ochraniające interesy, oceniane przez ważenie sumy przykrości oraz przyjemności.
-Celem prawa jest charakter utylitarystyczny- maksymalizacja przyjemności, osiągana przez ustawiczne ścieranie się w życiu indywidualnych i społecznych motywów egoistycznych (nagroda przymus) oraz altruistycznych (obowiązek i miłość).
-W młodości poświęca się budowie koncepcji analizy pojęć prawniczych, która z prawoznawstwem tworzy nowa dyscyplinę nauki (podobna do przyrodniczej). Logiczna budowa zdań prawnych tworzy podstawę konstrukcji praw, gdzie fundament to wewnętrzna niesprzeczność oraz pewna uroda języka prawnego.
-Metoda formalno-dogmatyczna: szczegółowo opracowana technika prawnicza, właściwie rozkładająca logiczny materiał prawny, jego uporządkowanie i pogrupowanie a ostatecznie właściwa systematyzacja. Chodzi o subsumpcjowanie faktu jednostkowego do systemu prawa, kierując się zasadą niesprzeczności wewnętrznej systemu- z zasadą koherencji oraz jasnej budowy zdań.
-Formalizm prawa. Łączy on formalizm z przestrzeganiem wolności, gdzie nie występują one osobno, jako swoje gwaranty.
-Metoda formalno-dogmatyczna. Ogranicza się do analizy logicznej i poprawności semantycznej systemu prawa, gdzie indziej jako jurysprudencja pojęciowa- (interesu) przedstawia prawo mające związek z realnym układem sił społecznych, gdzie prawo to forma istnienia społeczeństwa, bo państwo jest gwarantem jego interesów.
-Rola przymusu państwowego. Prawo jest zespołem reguł tworzonych przez przymus państwa dla bezpieczeństwa potrzeb społeczeństwa, pierwsze i drugie są historycznie zmienne. Jest też dyktatem mającego władzę, więc wchodzi tu pojęcie siły gdzie prawo to rezultat toczących się sporów.
-Właściwie funkcjonujący system prawa jest szybko, pewnie i nieuchronnie stosowany. Prawo istnieje by się urzeczywistniało. Przestrzeganie go jest podstawą praworządności i gdy nie jest egzekwowane, przestaje być prawem.
Georg Jellinek (1851-1911).
-Profesor, prace: System podmiotowy prawa publicznego, Prawo nowoczesnego państwa.
-Przedstawiciel nauki prawa państwowego, koncepcji państwa oraz publicznych praw podmiotowych.
-Nowe tendencje doktryny. Twórca szkoły naukowej, jego doktryna rozpoczyna psychologiczne interpretowanie prawa, i przenosi rozróżnienie sfery bytu i powinności do nauk o państwie i prawie. W tej pierwszej wyróżnia: społeczną naukę o państwie- jako zjawisko społeczne, oraz naukę prawa państwowego- instytucja prawa. Wspólnym jest założenie metodologiczne gdzie zrozumienie zjawisk politycznych, państwowych i prawnych opiera się na wniknięciu w treść wewnętrznych procesów zachodzących w umysłach ludzi- wątek psychologiczny.
-Cechy prawa. Prawo to suma przepisów regulujących ludzkie postępowanie- podobnie inne systemy. Cechą charakterystyczna jest utrzymanie i ochrona dóbr bądź interesów ludzi poprzez działanie lub zaniechanie działania.
-Normy prawne wyróżniają się ponad innych właściwościami:
· są to normy dotyczące zewnętrznego zachowania się ludzi względem siebie,
· są to normy ustanowione przez autorytet uznany, działający na zewnątrz,
· są to normy, których przestrzeganie jest zagwarantowane przez czynniki władzy zewnętrznie działającej.
-Prawo musi być ważne, aby oddziaływać na wolę ludzką, jako bodziec i wywołuje poczucie gotowości do stosowania jej. Musi być również skuteczne- maja poparcie społeczno-psychologiczne i stanowią bodziec do działania. Musi osiągać swoje cele w drodze motywacji, normy prawne nie są normami przymusowymi a zagwarantowanymi. Fakty społeczne tworzą prawo, wartościujące myśli ludzkie o rzeczywistości.
-Trójelementowa definicja państwa. Jest ono tworzone przez terytorium, ludność oraz władzę. Opiera tą teorię na więzi psychologicznej, która wyraża się w akceptacji państwa i jego działań przez wolę większości ludzi.
-Zbiorowość o tych samych celach- państwo, jedność celowościowa, spajana przez:
· roszczenia do wolności,
· roszczenia do pozytywnych świadczeń państwa
· roszczenia ze strony państwa, aby podejmować działania na jego rzecz.
-Suwerenna władza państwowa jest panowaniem niezależnym od czynników zewnętrznych, które wyraża poprzez rozwijanie i utrzymywanie porządku prawnego. Prawo jest wytworem państwa, ale raz ustalone przenika jego struktury i wyznacza drogi własnego rozwoju. Jego celem jest utrzymanie podstawowych dóbr indywidualnych i społecznych oraz pełny rozwój jednostki i ogółu.
Paul Laband.
-Państwo prawa. Teoria ta eksponuje wzajemne obowiązki władzy i obywatela. Granicę tych obowiązków w pozytywistycznej wersji „państwa prawa” wskazuje ustawa. System ten ustanawia, więc i rozwija koncepcję równości obywateli wobec prawa.
Rozdział 10. DARWINIZM SPOŁECZNY.
a) Geneza.
-Rozwój nauk przyrodniczych, spostrzeżenia Darwina i innych badaczy wpłynęły na powstanie nurtu zwanego darwinizmem społecznym. Jednak Darwin dostarcza jedynie siatki pojęć, zarysu mechanizmu. Jest to związek powierzchowny- ewolucjonizm świata i stosunków społecznych. Tak samo występuje duży związek z pozytywizmem a szczególnie jego przedstawicielami: Comte, Spencer i Durkheim.
b) Herbert Spencer (1820-1903).
-Filozof i socjolog, wykorzystuje konstrukcje ewolucjonizmu.
-Przyroda i społeczeństwo poddane są ewolucji i to drugie przechodzi w coraz bardziej złożone struktury, upodobnienie się do organizmu osobniczego.
-Pada to u stóp syntezy rozwoju przyrody, społeczeństwa i kultury, jest ona abstrakcyjna- bez analizy konkretów, buduje socjologie odrzucając historię.
-Dostrzega on, iż prawo i państwo powstały na pewnym etapie historii i interpretuje je w duchu liberalnym i utylitarnym z motywacją pozytywistyczną.
-Państwo to spółka akcyjna powołana do ochrony jednostek, posiada wiele zakazów: organizacji handlu, tworzenia religii państwowych, ingerencji w sprawy doboru naturalnego, wychowania państwowego, ekspansji kolonialnej, opieki sanitarnej, emisji i regulacji środków pieniężnych, usług pocztowych, dbałości o latarnie morskie i rozbudowę portów. Gdzie aktywność winna być w administrowaniu organami sprawiedliwości- gwarant wolności, ochrony życia, mienia i granic.
-Występuje u niego wpływ teorii rasowo-antropologicznych. Zarzuca marksizmowi woluntaryzm, i projekt przebudowy organizmu społecznego z naruszeniem naturalnego cyklu ewolucji. Potępił ich stanowisko względem własności, która jest cząstką natury człowieka i wszystkich istot żyjących.
-Organiczna konstrukcja społeczeństwa dostarcza ponadto uzasadnień dla utrzymania klasowej struktury społeczeństwa i jego hierarchizacji.
c) Emil Durkheim (1858-1917).
-Francuski filozof i socjolog.
-Jego teorie cechuje socjologiczny biologizm i psychologizm.
-Konstrukcja faktów społecznych. Są one wytworem zbiorowej świadomości i tworzą zewnętrzną presję na jednostkę.
-Wszystkie zasady nie mają fizycznej egzystencji, ale są konkretnym bytem, bo posiadają siłę zniewalającą, formułują nakazy i przymuszają.
-Stawia na badanie konkretnych instytucji a nie ich pojęć- prawo rodzinne a nie rodzina. Rozszerzył to jednak o stwierdzenie, że skoro pewne wyobrażenia utrwaliły się w społeczeństwie i są jego nakazami, to winny mieć także posłuch- dając właściwy ład społeczny.
-Solidaryzm. Jednostka jest tworem wtórnym i nie może narzucać swojej woli, społeczeństwo potrzebuje posłuchu.
-Społeczeństwo przeciw działa dezintegracji- groźnej dla życia psychicznego, przez system norm, które gwarantują utrzymanie solidarności.
-Szczególne znaczenie maja normy prawa, rodzinnego, zobowiązań, handlowego, administracyjnego i konstytucyjnego a prawo karne, przez swe działania represyjne, gwarantuje tzw. solidarność mechaniczną.
-Uwidacznia tą teorie też w wywodach o organizacjach społecznych jako rezultatów społecznego podziału pracy, a państwo winno wspierać nowe formy solidarności. Sprzeciwił się tym liberalizmowi, indywidualizmowi oraz socjalizmowi.
d) Ludwik Gumplowicz (1839-1909).
-Polski teoretyk państwa i prawa. Chciał przekształcić socjologię w naukę przyrodniczą i poprzeć swą metodologię na darwinowskiej konstrukcji walki o byt.(Tekst str. 390)
-Teoria walki ras. Rozwój społeczny i wszystkie instytucje biorą się z walki grup społecznych, jako walka rasowa a jej wynik jest zależny od sprawności organizacji, nie był, więc rasistą. Grupy społeczne chcą poprawić swoją pozycję ekonomiczną i podczas podporządkowywania sobie innej grupy powstaje zalążek władzy państwa. „Stosunkiem normalnym jest wzajemna nienawiść na śmierć i życie”.
-Społecznie państwo jest organizacja panowania mniejszości innoplemiennej nad innoplemienną większością. Prawo jest zaś zjawiskiem społecznym, powstałym z zderzenia się przynajmniej 2 różnych grup społecznych o nierównej sile. (Tekst str. 391)
-Wpierw określa państwo jako instrument panujący, a prawo wyraża wolę państwa, czyli grupy rządzącej, a następnie stwierdza, że kiedyś będzie możliwe utworzenie państwa ponadklasowego i ponadgrupowego.
-Pod jego wpływem działali: Ratzenhofer- Austria, Lester Ward- USA, Franz Oppenheimer i inni.
Rozdział 11. RASIZM I NACJONALIZM.
a) Rozwój doktryn rasowych.
-Rasizm i darwinizm maja wspólny rodowód, ale dochodzą do innych wniosków.
-Walka ras i grup dopiero przy uznaniu, że są one różne pod względem moralnym, intelektualnym i cywilizacyjnym oraz wyprowadzenie z tego określonych wniosków to rasizm.
-Rozwijały się głównie we Francji, Anglii i zwłaszcza w Niemczech gdzie połączyło się to z aspiracjami imperialistycznymi oraz romantycznym mesjanizmem Niemców.
b) Doktryna A. Gobineau (1816-1882).
-Formułuje tezę o istnieniu rasy aryjskiej i jej wyższości- konieczne jest utrzymanie jej czystości.
-Czystość arystokracji francuskiej i niemieckiej sprawia, że w dotychczasowym rozwoju spełniała ona role twórców najcenniejszych dóbr kultury oraz dzieł cywilizacyjnych. Jest to skarb, który nieutrzymany może obniżyć wartość kulturalnej i cywilizacyjnej potomka.
-Utożsamia on rasę aryjska z białym kolorem skóry- wysoka inteligencja, energia, odwaga, zdolności organizacyjne pozwalają na dominację nad innymi.
-Słowianie bardzo wymieszali się z innymi rasami i wprowadzili zasadnicze obniżenie cywilizacyjno-kulturowe.
-Proces mieszania się ras należy powstrzymać, przywrócić rasie aryjskiej czystość i tym samym zagwarantować dominację nad światem.
c) G. Vacher de Lapouge (1854-1936).
-Dzieli Europejczyków na trzy rasy: aryjską (typ nordyczny- wydali najwybitniejsze jednostki, dając całokształt dóbr kultury i cywilizacji), alpejską, śródziemnomorską.
-Uznaje też, że rasy wyższe spalają się szybciej, bo giną w wojnach, bo są odważani, tracą w rywalizacji ekonomicznej, bo są uczciwi.
-Bał się wygranej zbiorowej miernoty, która pod hasłem socjalizmu walczy z dominacją wyższych ras zagrażając tym ich egzystencji.
d) Doktryna Houston Stewarda Chamberlaina (1855-1927).
-Stawia tezę, iż wszelki rozwój jest rezultatem walki ras. Najwybitniejszą jest rasa teutońska, Germanów, Celtów oraz zachodnich Słowian- wszyscy oni to prawdziwi nosiciele kultury.
-Kulturowe i cywilizacyjne oddziaływanie Teutonów dokonuje się w warunkach ustawicznej walki z innymi rasami, zwłaszcza z rasą żydowską, która jest, co prawda bardzo uzdolniona, ale jednocześnie wpływa destruktywnie na inne rasy. -Antysemityzm wraz z uprzedzeniem rasowym upowszechniły się na terenie Niemiec i Francji oraz później Polski.
e) Fryderyk Nietzsche (1844-1900).
-Tworzy ideał nadczłowieka, który ucieleśnia w sobie przymioty rasy panów: „wolę mocy”, wybitną inteligencję, zdolności organizacyjne, które kwalifikują go do przyjęcia roli zwierzchnika nad państwem. Ci silni, nieprzeciętni ludzie kształtują moralność panów i podporządkowują sobie grupy reprezentujące moralność niewolników.
-Kult siły, dominacji nad słabszymi, pogarda dla wyrzeczeń, ideałów moralnych i religijnych, które stanowią cechę moralności niewolników i chronią ich przed dominacją elementów przedsiębiorczych, to zasadnicze cechy jego koncepcji.
-W formie spłyconej przejęły jego teorie nazizm i faszyzm, doktryny z pogardą odnoszące się do demoliberalnych ideałów równości i wolności.
f) Rozwój ideologii nacjonalistycznej.
-Zasadniczą jej cechą jest eksponowanie rzeczywistych lub domniemanych wartości własnego narodu z pogardą dla tych, wobec których ma się jakieś roszczenia.
-Związek między wyższością rasową a motywacją nacjonalistyczną jest bezpośredni- różnica występuje w odmiennie rozstawionych akcentach i argumentacji.
-Rozwój nacjonalizmu. Francja, Włochy, Niemcy, Polska i Austro-Węgry. We Francji na rozwój wpłynęła klęska z 1870 roku i chęć rewanżu, teoretykiem był Marice Barras- nacjonalizm to, patriotyzm ujmowany w głębokiej styczności z dziejami, geografią i ekonomika kraju. Naród stanowi podstawę organizmu społecznego oraz instytucji politycznej- państwa. Problem narodu i kryterium narodowej identyfikacji, wartościowania różnych narodów rozwinął się w oparciu o tzw. sprawę Dreyfusa, żydowskiego szpiega, i oparł się na opozycji względem Żydów i masonów.
-Przełom stuleci to czas tzw. nacjonalizmu integralnego Leona Daudet’a i Jacques’a Bainile’a. Kult narodu, nakaz podporządkowania wszelkich celów państwa interesowi narodowemu oraz uzasadnia odwoływanie się do przemocy przy realizacji tych celów. Ernest Renan, (Czym jest naród?), odrzuca teorie o istocie narodu jako jedności etnicznej, językowej, religijnej czy geograficznej, określą ją jako zasady duchowej, opartej na dwóch elementach: wspólnym przezywaniu bogatego dziedzictwa historycznego oraz zgodzie i woli życia w jednych granicach.
-We Włoszech oparł się na dążeniu do zjednoczenia i umocnieniu kraju. Humanistyczny nacjonalizm stworzył Giuseppe Mazzini, intelektualny przywódca zjednoczeniowców, twórca Paktu braterstwa Młodej Europy, twierdzi, iż każdy naród ma do spełnienia pewną misję, ale nie może ona oznaczać ekspansji imperialistycznej, lecz musi wynikać z zasadniczego celu, jakim jest braterstwo ludzkości. Walczył o wolne Włochy, ale chciał stworzyć republikańską konfederację całej ludzkości.
-Ostatnia dekada XIX prócz porażki włoskiej polityki zagranicznej przynosi nacjonalistyczną tendencję ekskluzywną- Corradini, Federzoni, Coppola- odrodzenie tradycji imperialistycznych, umocnienie autorytetu państwa i monarchii, militaryzacja Włoch, walki o kolonie, likwidacja demokracji parlamentarnej oraz wpływów ideologii socjalistycznej. Jako czynni nacjonaliści łatwo wtopiono ich do faszyzmu mimo pewnych różnic.
Nacjonalizm i rasizm szybko przyjmuje się u mieszczaństwa i arystokracji niemieckiej. Początki bierze się już w romantycznych koncepcjach politycznych, ale właściwego znaczenia nabiera u końca XIX wieku, ekskluzywność i potrzeba ekspansji. W1891 roku powstaje Związek Pangermański, roszczący prawo do ziem niemieckich w Europie- Austria, Dania, Holandia, Belgia i Szwajcaria. Podważa czołową rolę WB w polityce światowej oraz hasło DRANG NAD OSTEN!.
Idee Friedricha Ratzla i Heinricha von Tresischke- Niemcy.
-Ratzl- utrzymuje iż z historycznych motorów rozwoju była walka o przestrzeń życiową, bowiem wielkość oraz charakter terytorium państwowego maja decydujące znaczenie dla losów państw I narodów. Terytorium decyduje o potędze państwa. Uzasadnia prawo narodów do podboju, polepszenia swojej sytuacji, otwarta droga do realizacji ideałow nacjonalistycznych.
-Treitschke (1834-1896). zwolennik Bismarcka, idealizował reakcyjną monarchie pruską, manarcha był suwerenem niezależnie od jakiegokolwiek czynnika zewnętrznego. W monarchi znajduje najdoskonalczy wyraz siła I jedność narodu. Niemcy są najdoskonalszymi organizatorami życia politycznego I twórcami cywilizacji. W związku z tym państwo niemieckie ma do spełnienia szczególną misję wobec niższych rasowo narodów Europy oraz ludów kolonialnych. Kult państwa = kult wojny, która umożlwia oczyszczenie narodu i odrodzenie sił witalnych.
Otto Gierke
-reprezentant nacjonalistycznej jurysprudencji niemieckiej.
-Historyczna szkoła- prawo odzwierceidla mistycznego ducha narodu. Gierke idealizuje ustrój feudalnym z jego uwarstwieniem I podziałem echowym I usiłuje wcisnąć nowy, kapitalistyczny ustrój społęczno-ekonomiczny w średniowieczne ramy.
-Neguje przydatność prawa rzymskeigo do stosunków kapitalistycznych i uznaje niemieckieprawo zwyczajowe jako bardziej wartościowe I głebiej odpowiadające potrzebom społęcznym.
-Koncepcja państwa oparta na wzorcu średniowiecznym. NA państwo niemieckie patrzy on jak na kooperatywę stanowiącą związek wolnych Niemców, w organizacji tej poszczególne jednostki będą całkowicie podporządkowane korporacjom tworzącym pańśtwo.
-Krytyka kapitalistycznego indywidualizmu relaizowana jest tu z wyraźnie reakcyjnej pozycji.
-Myśli jego rozwijali faszyści niemieccy.
12. OFICJALNA DOKTRYNA SPOŁECZNO-POLITYCZNA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO.
a) Ramy doktrynalne.
-Oficjalna doktryna Kościoła zawarta w encyklikach papieskich oraz dokumentach soborowych, uległa zmianom, poszerzana o koncepcje katolików o mieściły się w ramach dogmatycznych i doktrynalnych, potępiano zaś te, które mogły do osłabienia ich spójności
b) W okowach legitymizmu.
-Mamy 3 etapy rozwoju doktryny papieskiej: pierwszy trwający od rewolucji burżuazyjnej po pontyfikat Leona XIII. Charakterystyczne cechy:
- feudalno-absolutystyczna teoria legitymizmu, rozszerzająca trwałość rządów monarchicznych o utrzymanie porządku feudalno-absolutystycznego w stanie niezmienionym, powołując się na odwieczne prawa, z których da się wywieść negacje suwerenności ludu jak i prawo do ich samostanowienia i wyboru modelu stosunków społeczno-ekonomicznych.
-Kongres Wiedeński ułatwia Kościołowi identyfikacje się z doktryna feudalno absolutystyczna, Grzegorz XVI uznaje wszystko za słuszne to, co uznają państwa absolutne i potępia wszystko, co może im zagrażać (potępione polskie powstania).
c) „Błędy” stulecia.
-Politykę Grzegorza XVI kontynuuje Pius IX, potępiając powstanie styczniowe w encyklice Quanta cura z 1864 roku, do której dołącza Sylabus pełen błędów stulecia (idea państwa laickiego, suwerenność narodu, wolność sumienia, racjonalistyczne prądy epoki, liberalizm burżuazyjny, doktryny państwa kapitalistycznego). Formułuje on dwie pozytywne zasady:
· iż królestwa istnieją na fundamencie religii katolickiej,
· że królom została udzielona władza nie tylko na to , by rządzili światem, lecz przede wszystkim dla opieki nad Kościo...
przemekn5