Lucy Maud Montgomery - Emilka 2 - Emilka dojrzewa.rtf

Emilia Byrd Starr siedziała w swym pokoju w Srebrnym Nowiu w Czarnowodzie. Był ponury wieczór lutowy, za oknami szalała zadymka. Emilka była szczęśliwa, tak szczęśliwa, jak tylko człowiek szczęśliwym być może. Ciotka Elżbieta pozwoliła jej, ze względu na silny mróz, rozniecić ogień na kominku – wyjątkowa łaska! Teraz palił się wesoło, migocąc czerwono-złotawymi płomieniami w niewielkim, schludnym pokoiku o wielkich oknach, ze staromodnymi meblami; w zamarznięte, zsiniałe szyby uderzały rytmicznie białe płatki śniegu, pędzone przez wicher. Płomienie nadawały zwierciadłu wiszącemu na przeciwległej ścianie wygląd tajemniczy, pogłębiały perspektywę z siedzącą na otomanie przed kominkiem Emilką, przy dwóch dużych, białych świecach, jedynym oświetleniu dozwolonym w Srebrnym Nowiu. Emilka pisała. Na kolanach trzymała nowiutką księgę oprawną w skórę, jedną z tak zwanych "ksiąg Jimmy'ego", którą kuzyn Jimmy podarował jej tegoż dnia. Emilka bardzo się cieszyła z tego prezentu, bo już zapisała wszystkie kartki księgi, którą jej ofiarował kuzyn Jimmy ubiegłej jesieni. Od tygodnia odczuwała pragnienie pisania, gdyż była pozbawiona papieru i nie mogła kontynuować swego pamiętnika.

Pamiętnik ten stał się głównym motywem jej młodego, bujnego życia. Zastępował listy, które pisywała dzieckiem będąc, do swego zmarłego ojca, listy, będące wyrazem potrzeby "wypisania się", powierzenia komuś swych trosk i utrapień, gdyż nawet w owym czarownym wieku lat niespełna czternastu człowiek ma swe troski i utrapienia, zwłaszcza gdy ów "człowiek" żyje pod surową, niezmiernie życzliwą, lecz nie zawsze czułą, opieką ciotki Elżbiety Murray. Czasami Emilka czuła, że ów pamiętnik ratuje ją przed spaleniem się we własnym ogniu. Gruba księga Jimmy'ego wydawała jej się osobistym przyjacielem, najpewniejszym powiernikiem rzeczy, które domagały się koniecznie uzewnętrznienia, a były zbyt drażliwe, aby je powierzać uszom jakiejkolwiek istoty żyjącej. Ale nie zapisane księgi lub choćby stronice nie były częstym zjawiskiem w Srebrnym Nowiu i gdyby nie kuzyn Jimmy, nie byłaby Emilka nigdy doszła do posiadania tych nieodzownych, kochanych białych kartek. Ciotka Elżbieta z pewnością nie dałaby jej księgi pamiętnikowej. Ciotka Elżbieta była zdania, że Emilka traci za dużo czasu na te "niedorzeczne bazgroły", a ciotka Laura nie byłaby się ośmieliła postąpić wbrew woli siostry, tym bardziej, że i ona sądziła, iż Emilka mogłaby spędzić czas pożyteczniej, a nawet przyjemniej. Ciotka Laura była najzacniejszą kobietą pod słońcem, ale pewnych rzeczy nie mogła pojąć.

Kuzyn Jimmy zaś nie bał się ciotki Elżbiety, i kiedy mu się zdawało, według jego obliczeń, że Emilce jest już potrzebna nowa księga, kupował ją i ofiarowywał jej, nie zważając na gniewne spojrzenia ciotki Elżbiety. Tego dnia właśnie pojechał do Shrewsbury, w tę zawieję śnieżną, li tylko po ten sprawunek, bez żadnego innego powodu. Tak więc Emilka była uszczęśliwona, pisząc przy świetle świec i tego subtelnego, przyjaznego odblasku ognia, gdy jednocześnie za oknami wiatr wył i gwizdał, wyginając gałęzie starych drzew, śląc płatki śniegu do ulubionego ogródka Jimmy'ego i pastwiąc się nad Trzema Księżniczkami, jak stale nazywała Emilka trzy wysokie drzewa w kącie ogrodu.

"Lubię taką zadymkę wieczorną, gdy nie jestem zmuszona wyjść z domu" pisała Emilka. "Kuzyn Jimmy i ja układaliśmy plany na następny sezon letni, a mianowicie, co zasadzimy w ogródku. Oglądaliśmy ceny w katalogu; sprowadzimy nasiona astrów czerwonych, ale będziemy pielęgnować nadal te złote astry, które teraz drzemią pod śnieżną kołderką. Lubię układać plany na lato, gdy za oknami szaleje taka oto zadymka. Doznaję wtedy wrażenia, jak gdybym odnosiła zwycięstwo nad czymś znacznie mocniejszym i potężniejszym ode mnie, a to dlatego tylko, że ja mam mózg, a zawieja jest ślepą siłą, straszną, lecz ślepą. Tego samego doznaję wrażenia, gdy tam, za oknem szaleją żywioły, a ja tutaj siedzę, bezpieczna w moim kąciku, przy moim kochanym kominku i śmieję się z nich. A to dzięki temu, że przed stu laty z górą pra-pra-pradziadek Murray zbudował ten dom i dobrze go zbudował. Zastanawiam się, czy za sto lat ktokolwiek odniesie zwycięstwo nad czymkolwiek dlatego, że ja żyłam kiedyś na świecie, albo dlatego, że ja umarłam. Ta myśl jest mi bodźcem i natchnieniem.

Napisałam te wyrazy kursywą, zanim się opamiętałam. Pan Carpenter mówi, że nadużywam kursywy. Powiada, że jest to mania wczesnej epoki wiktoriańskiej i że muszę koniecznie odzwyczaić się od tego. Doszłam do wniosku, że istotnie muszę odzwyczaić się od tej manii, bo zajrzawszy do słownika widzę, że być maniakiem nie jest wskazane, jakkolwiek nie jest to jeszcze tak źle, jak być opętanym. Znowu podkreślam! Ale zdaje mi się, że tym razem kursywa jest uzasadniona.

Czytuję teraz słownik codziennie po godzinie, aż ciotka Elżbieta przyjrzała mi się podejrzliwie i oświadczyła, że lepiej, abym cerowała pończochy. Nie wie ona, dlaczego niedobrze jest szperać godzinami w słowniku, ale zdaje jej się, że to musi być źle, bo ona sama nigdy nie odczuwa tej potrzeby. Ja tak lubię czytać słownik! (Tak, ta kursywa jest niezbędna, panie Carpenter. Zwykłe "lubię" nie oddałoby moich uczuć!). Słowa są czymś fascynującym. Teraz przyłapałam się w porę na podkreśleniu (przy pierwszej sylabie!) Sam dźwięk niektórych wyrazów (na przykład: "nawiedzony", "mistyczny") już budzi we mnie "promyk". (O, Boże! Ale ja muszę podkreślać "promyk". To nie jest zwykły promyk, to jest najbardziej niezwykła i cudowna rzecz w całym moim życiu. Kiedy to się budzi we mnie, mam wrażenie, że nagle ściana rozstępuje się przede mną i przez te nowe, skądinąd niewidzialne drzwi, zaglądam do samego nieba). Znowu kursywa! Och, widzę, że pan Carpenter ma słuszność, gdy mnie łaje! Muszę sama dbać o wyrugowanie tego nawyku.

Długie wyrazy nigdy nie są ładne: "rewindykować", "awanturniczy", "międzynarodowy", "konstytucyjny". Przypominają te ogromne chryzantemy, które mi pokazał kuzyn Jimmy w Charlottetown na wystawie kwiatów. Myśmy nie mogli dopatrzeć się w nich żadnej piękności, chociaż niektóre osoby uważały je za wyjątkowo piękne. Kuzyn Jimmy ma w ogródku kwiaty normalnej wielkości oraz drobne, niepozorne kwiatki, które są sto razy piękniejsze. Ale odstępuję od tematu, co również jest moim niedobrym zwyczajem, jak słusznie mówi pan Carpenter. Mówi on, że muszę (ta kursywa jest jego własna!) nauczyć się skupiać. Skupiać się, czyli koncentrować uwagę: "koncentrować" jest też dużym, długim i bardzo brzydkim wyrazem.

Spędzam mile czas nad słownikiem, znacznie lepiej, niż nad cerowaniem pończoch. Chciałabym mieć jedną parę, nie więcej jak jedną parę, jedwabnych pończoch. Ilza ma trzy pary! Ojciec podarował jej te pończochy, bo daje jej wszystko od czasu, gdy ją pokochał! Ale ciotka Elżbieta mówi, że jedwabne pończochy są niemoralne. Zastanawiam się, dlaczego; dlaczego pończocha może być niemoralna, a suknia z tegoż materiału – nie!?

Skoro już mowa o jedwabnych sukniach: ciotka Janey Millburn z Gęsiego Stawu (to nie jest nasza krewna, ale wszyscy ją tak nazywają) ślubowała, że nigdy nie będzie nosić jedwabnych sukien, dopóki cały świat pogański nie nawróci się na religię chrześcijańską. To mi się ogromnie podoba. Ja chciałabym być tak dobra jak ona, ale nie zdobędę się na to, zanadto lubię jedwab. To takie bogate i błyszczące. Chciałabym zawsze mieć jedwab na sobie, a gdybym mogła sama sobie kupować suknie i miała dostateczne środki, zawsze ubierałabym się w jedwabie, chociaż przypuszczam, że ilekroć pomyślałabym o kochanej ciotce Janey i o nie nawróconych poganach, doznawałabym strasznych wyrzutów sumienia. Ale dużo lat jeszcze upłynie, zanim będzie mnie stać na jedną jedwabną suknię, a tymczasem oddaję co miesiąc część moich pieniędzy z jajek na misje. (Mam teraz pięć kur, wszystkie pochodzą od szarej kwoczki, którą podarował mi Perry na urodziny, kiedy skończyłam dwanaście lat). Jeżeli będę mogła kupić sobie kiedykolwiek w życiu jedwabną suknię, wiem, jak ona będzie wyglądać. Nie będzie czarna ani brązowa, ani niebieska, nie będzie koloru rozsądnego, praktycznego, takiego, jakie zawsze noszą Murrayówny ze Srebrnego Nowiu, o nie! Będzie to suknia z mieniącego się jedwabiu, niebieska przy pewnym oświetleniu, srebrna przy innym, taka jak niebo o zmierzchu oglądane przez szyby pokryte szronem. Tu i ówdzie zdobna będzie kawałkami koronki, przypominającymi te drobne piórka śnieżne, uderzające w moje okno. Tadzio mówi, że namaluje mnie w tej sukni i nazwie ten portret: "Lodowata Dziewczyna". Ciotka Laura uśmiecha się i mówi słodko, łaskawie, w pewien sobie właściwy sposób, którego bardzo nie lubię, nawet u kochanej ciotki Laury:

– Cóż ci przyjdzie z takiej sukni, Emilko?

Tu nie o pożytek chodzi, ale czułabym się w niej tak, jak gdybym była tylko cząstką samej siebie, tą najlepszą cząstką, bez przymieszki codzienności i szarzyzny. Muszę mieć chociaż jedną taką suknię w życiu! I do tego jedwabną halkę i jedwabne pończochy!

Ilza ma teraz jedwabną sukienkę, jasnoczerwoną. Ciotka Elżbieta mówi, że dr Burnley ubiera Ilzę za staro i za bogato jak na dziecko. Ale on chce jej wynagrodzić ten długi okres czasu, kiedy wcale jej nie ubierał. (Nie mam na myśli, że Ilza chodziła nago, ale mogłaby i tak chodzić, gdyby to zależało wyłącznie od jej ojca). Teraz on robi wszystko, czego Ilza zapragnie i ustępuje jej na każdym kroku. Ciotka Elżbieta powiada, że wyjdzie jej to na złe, ale zdarza się, że zazdroszczę Ilzie troszeczkę. Wiem, że to nieładnie, ale nie mogę nic na to poradzić.

Dr Burnely pośle Ilzę niebawem do wyższej szkoły w Shrewsbury, ale dopiero później pojedzie ona na poważne studia do Montrealu. Dlatego głównie jej zazdroszczę, nie z powodu jedwabnej sukni. Chciałabym, żeby ciotka Elżbieta i mnie pozwoliła pojechać do Shrewsbury, ale obawiam się, że ona nigdy się na to nie zgodzi. Ona uważa, że nie może mnie puścić na krok od siebie, ponieważ moja matka uciekła. Ale nie powinna się bać o mnie: ja nigdy nie ucieknę. Postanowiłam, że za mąż nie wyjdę. Ja poślubię sztukę.

Tadzio chciałby pojechać do szkoły do Shrewsbury, ale matka mu nie pozwala. Nie dlatego, iżby się bała, że on ucieknie, ale dlatego, że kocha go zanadto, aby się z nim rozstać. Tadzio chce zostać artystą, a pan Carpenter mówi, iż on jest geniuszem i powinien spróbować szczęścia. Ale każdy boi się mówić z panią Kent. Ona jest drobną kobietą, doprawdy nie wyższą ode mnie, a jednak wszyscy się jej boją, mnie nie wyłączając... Strasznie się jej boję. Wiedziałam zawsze, że ona mnie nie lubi, już wtedy to wiedziałam, kiedy Ilza i ja zaczęłyśmy chodzić do nich i bawić się z chorym Tadziem. Ale teraz ona mnie nienawidzi, jestem tego pewna, a to dlatego właśnie, że Tadzio mnie lubi. Ona nie znosi jego uczuć dla kogokolwiek bądź prócz niej samej. Nawet o malarstwo jest zazdrosna. Tak, że nie ma nadziei na jego wyjazd do Shrewsbury. Perry wyjeżdża. Nie ma grosza przy duszy, ale będzie pracował i przebrnie. Dlatego woli pojechać do Shrewsbury, bo sądzi, że tu w sąsiedztwie łatwiej mu przyjdzie znaleść pracę, a przy tym życie będzie tańsze, niż gdzie indziej.

– Ta stara bestia ciotka Tomaszowa mało ma pieniędzy – mówi Perry – ale mnie nie da ani grosza, o ile... o ile...

Popatrzył na mnie znacząco.

Zarumieniłam się, bo nie mogłam nad tym zapanować, a potem byłam wściekła na siebie samą za ten rumieniec i na Perry'ego, bo przypomniał mi coś, o czym nie chciałam myśleć ani słuchać... Było to już dawno, gdy jego ciotka Tomaszowa spotkała mnie na ścieżce w gaiku Wysokiego Jana i przeraziła śmiertelnie pytaniem, czy zgadzam się zostać żoną Perry'ego, skoro tylko dorosnę. Zażądała ode mnie przyrzeczenia, że za niego wyjdę, a w takim razie ona każe go kształcić. Nikomu o tym nie powiedziałam, bo się wstydziłam. Wyjątek zrobiłam dla Ilzy, która rzekła:

– Pomysły ma stara ciotka Tomaszowa! Zachciewa jej się Murrayówny dla Perry'ego!

Ale też Ilza bardzo jest twarda dla Perry'ego i kłóci się z nim zawzięcie, o byle co, o takie rzeczy, które u mnie tylko wywołują uśmiech. Perry nie lubi być prześcigniętym przez kogoś w czymkolwiek bądź. W zeszłym tygodniu byliśmy wszyscy na podwieczorku u Amy Morre. Jej wuj opowiedział nam historię o dziwnym cielęciu, które miało trzy nogi od urodzenia. Perry odezwał się:

– To jeszcze nic w porównaniu z kaczką, którą ja widziałem w Norwegii.

(Perry istotnie był w Norwegii. Gdy był mały, ojciec jego zabierał go wszędzie z sobą. Ale nie wierzę w jego opowieść o kaczce. Kłamał, albo przynajmniej bujał. Drogi panie Carpenter, nie mogę się obejść bez kursywy!)

Kaczka Perry'ego miała cztery nogi, według jego opowiadania, dwie właściwe nóżki, które każda kaczka mieć powinna, a dwie wyrastające z pleców. Otóż gdy była zmęczona przechadzką na zwykłej parze nóg, kładła się na wznak i chodziła na drugiej parze!

Perry opowiedział tę bajkę z wielką powagą. Wszyscy się śmiali, a wuj Amy rzekł: "Pomysłowy jesteś Perry". Ale Ilza była rozwścieczona i nie chciała z nim rozmawiać w powrotnej drodze. Mówiła, że on robi z siebie błazna, że "zgrywa się" swymi głupimi historiami, że "dżentelmen" nie uczyniłby tego nigdy, przenigdy!

Perry rzekł: – Ja nie jestem dżentelmenem, jestem tylko najemnikiem, ale z czasem, panno Ilzo, będę wykwintniejszym dżentelmenem, niż wszyscy ci, których znasz.

– Dżentelmenem – odrzekła Ilza nadąsana – trzeba się urodzić. Nie można się nim stać, wiedz o tym!

Ilza prawie zupełnie przestała teraz wymyślać i używać przezwisk, jak to czyniła dawniej, kłócąc się ze mną lub z Perrym, teraz mówi spokojniej, ale nieraz powie nam coś okrutnego, strasznie ciętego. To bardziej boli, niż owe przezwiska, ale ja nie zważam na to prawie wcale, a w każdym razie niedługo, bo wiem, że Ilza mnie kocha nie mniej, niż ja ją. Perry zaś mówi, że takie wyrazy są żądłem, które tkwi długo w ranie. Nie rozmawiali już ze sobą aż do samego domu, ale nazajutrz znów Ilza zaczęła mu dokuczać, zarzucając mu niegramatyczny sposób mówienia oraz niewstawanie z miejsca, kiedy dama wchodzi do pokoju.

– Oczywiście nie można oczekiwać po tobie takiej znajomości manier – rzekła swym najostrzejszym głosem. – Ale pewna jestem, że pan Carpenter zadał sobie dużo trudu, aby cię nauczyć gramatyki.

Perry nic jej nie odpowiedział, tylko zwrócił się do mnie.

– Czy zechcesz mi wytykać moje błędy? – spytał. – Od ciebie przyjmę uwagi, przecież ty będziesz miała ze mną do czynienia, gdy dorośniemy, nie Ilza.

Powiedział to rozmyślnie, aby podrażnić Ilzę, ale rozgniewał raczej mnie, bo było to aluzją do zakazanego tematu. Przestałyśmy więc obie rozmawiać z nim na dwa dni.

Perry nie jest jedyną osobą w Srebrnym Nowiu, która doznaje czyjejś niełaski. Ja też powiedziałam wczoraj wieczorem coś głupiego. Rumienię się na samo wspomnienie... Ciotka Elżbieta zaprosiła parę osób na kolację. Ilza i ja czekałyśmy, aż starsi zjedzą, gdyż nie mogłyśmy się pomieścić jednocześnie przy stole. Z początku bawiłam się dobrze, przysłuchując się rozmowie, ale kiedy już wszyscy zaczęli jeść, zaległo milczenie i zrobiło się nudno. Stanęłam zatem przy oknie i układałam w myśli poemat, patrząc na ogród. Byłam tak pogrążona w myślach i w pracy, że zapomniałam o gościach, aż nagle usłyszałam głos ciotki Elżbiety, bardzo ostry: "Emilko!" Spojrzała przy tym znacząco na pana Johnsona, tutejszego nowego pastora. Byłam zmieszana, chwyciłam co rychlej imbryczek z herbatą i zawołałam:

– Panie Filiżanko, czy mam napełnić pańskiego johnsona?

Rozległ się szmer, ciotka Elżbieta miała wyraz bolesnego niesmaku, ciotka Laura zawstydzenia, ja zaś pragnęłam, aby się ziemia rozstąpiła pode mną. Nie spałam pół nocy, wciąż rozmyślałam nad tym. Najdziwniejszy był mój ogromny wstyd z tego powodu, większy, niż gdybym naprawdę popełniła coś złego. To jest z pewnością owa "duma Murrayowska" i zdaje mi się, że to jest bardzo nieładne uczucie. Czasami wydaje mi się, że ciotka Ruth Dutton ma słuszność, sądząc mnie tak surowo.

Nie, ona nie ma słuszności!

Ale tradycją Srebrnego Nowiu jest, że tutejsze kobiety winny być na wysokości każdej sytuacji, zawsze uprzejme i pełne godności. No, a zadać takie pytanie nowemu pastorowi nie było postępkiem uprzejmym ani godnym. Pewna jestem, że on nie będzie mógł spojrzeć na mnie, żeby sobie nie przypomnieć tego niemiłego zdarzenia, a ja zawsze będę się wić i kurczyć pod jego wzrokiem.

Ale teraz, kiedy to opisałam w moim dzienniczku, czuję się już troszkę lepiej. Nic nie wydaje się takie okropne ani przytłaczające – ani takie piękne i takie wielkie też nie, niestety! – kiedy jest już opisane, wypowiedziane słowami. Wszelka rzecz jest potężna i ogromna, dopóki się ją tylko odczuwa, albo o niej myśli. Kiedy ją ujmujemy w słowa, maleje od razu. I ten wiersz, który właśnie ułożyłam w chwili zadawania owego niedorzecznego pytania, nie jest ani w połowie tak subtelny, jak mniemałam, tworząc go tam, przy oknie:

"Gdzie aksamitna stopa mroku sunie cicho".

To już nie to. Stracił na świeżości. A kiedy tak stałam, patrząc w ciemną dal, zdawało mi się, że widzę mrok, sunący przez ogród, wspinający się na wzgórza, jak piękna kobieta w ciemnej szacie, wędrująca w śnieżną, zimową noc. Oczami jej były gwiazdy i one to natchnęły mnie, zbudziły we mnie promyk i zapomniałam o wszystkim, co nie było tym pięknem, które należało koniecznie wyrazić słowami. Kiedy ten wiersz przyszedł mi na myśl, doznałam wrażenia, że to nie ja go tworzę, że to ktoś inny usiłuje przemówić do mnie w ten spoób, że to ktoś inny podsunął mi go i uczynił te wyrazy tak cudownymi... A teraz wydają mi się one takie płaskie, głupie, a obraz, który chciałam odmalować, nie jest tak plastyczny, jak sądziłam.

Och, gdybym mogła wyrażać rzeczy i zjawiska tak, jak widzę! Pan Carpenter mówi: "Pracuj... pracuj... staraj się... słowa są twoim medium, uczyń z nich twoich niewolników, aż będą same wyrażać za ciebie to, co chcesz, aby wyrażały". To prawda: będę usiłowała dojść do tego, ale mnie się wydaje, że jest jeszcze coś poza, czy też ponad słowami, wszelkimi słowami, wszystkimi słowami... coś, co stale się wymyka, gdy już, już, mamy na tym rękę położyć, a przecież pozostaje nam w ręku okruch, którego byśmy nie mieli, gdybyśmy w ogóle nie sięgnęli po owo "coś".

Pamiętam, jak pewnego razu w zeszłym roku poszliśmy Dean i ja, na Czarowną Górę, na jej lesiste stoki. Rosną tam prawie same świerki, ale jest też kącik wspaniałych, starych sosen. Usiedliśmy w cieniu i Dean czytał mi poezje Scotta, po czym spojrzał dokoła i rzekł:

– Bogowie szepczą wśród sosen, bogowie starej krainy północnej, bogowie sagi wikingów. Gwiazdeczko, czy znasz wiersze Emersona?

I nie czekając na odpowiedź przytoczył mi te wiersze, które zapamiętałam i pokochałam od tej pory. W tych wierszach było owo "coś", które mnie stale się wymyka. Wciąż nadstawiam ucha, żeby je pochwycić, ale wiem, że to daremnie, że nie mam dość ostrego słuchu... Lecz pewna jestem, że czasami słyszę leciutkie, słabe, dalekie echo owego "czegoś" i odczuwam wtedy taką rozkosz, jaka jest niemal bólem i rozpaczą, gdyż nie będę zdolna przetłumaczyć piękna wszechświata na ludzką mowę, wiem o tym.

Ale szkoda, że byłam taką gęsią bezpośrednio po tym cudownym przeżyciu.

Gdybym umiała uwijać się z gracją dokoła osoby pastora i nalać mu herbaty ze srebrnego imbryczka własności pra-prababki Murrayowej, tak jak moja Królowa Mroków wlewa ciemności w białą filiżankę dolinki czarnowodzkiej, ciotka Elżbieta byłaby znacznie bardziej zadowolona ze mnie, niż gdybym zdołała napisać najcudowniejszy poemat na świecie.

Kuzyn Jimmy jest taki inny! Zadeklamowałam mu mój poemat owego wieczora, kiedyśmy skończyli przeglądanie katalogu. On uważa, że tą są piękne wiersze. (On nie wie, nie może wiedzieć, jak dalece to nie odpowiada treści, jaką miałam w duszy, układając ten poemacik). Kuzyn Jimmy sam pisze poezje. Jest niekiedy bardzo mądry, bo zdarza się, że bywa inaczej. Swego czasu ciotka Elżbieta popchnęła go i wpadł do studni. Po wstrząsie mózgu pozostały trwałe ślady. Toteż ludzie nazywają go głupim, a ciotka Ruth śmie mówić, że on nie odróżnia kota od śmietanki! A jednak, jeżeli złożyć i dodać wszystkie jego "klepki mądrości", to nie ma w Czarnowodzie nikogo, kto by mu dorównywał rozumem. Nikt! Nawet pan Carpenter! Rzecz tylko w tym, że nie można złożyć jego "klepek mądrości" razem, zawsze jest próżnia pomiędzy nimi. Ale ja kocham kuzyna Jimmy'ego i nigdy się go nie boję, gdy przychodzą na niego takie dziwne chwile... Poza tym wszyscy się go boją w takich momentach, nawet ciotka Elżbieta. Perry zawsze mówi, że się nie boi nikogo i niczego, że nie wie, co to jest strach. To jest doprawdy cudowne, być tak odważnym! Pragnęłabym być równie nieustraszoną. Pan Carpenter mówi, że strach jest rzeczą brzydką, że jest to początek wszystkich niemal rzeczy niedobrych i nieładnych, jakie się zdarzają na świecie.

– Wyrzuć strach z serca – mówi. – Strach jest wyznaniem słabości. To, czego się boisz, jest mocniejsze niż ty, w przeciwnym razie nie obawiałabyś się tego. Pamiętaj radę Emersona: czyń zawsze to, czego się boisz.

Ale to jest wskazówka doskonałości, jak mówi Dean, a ja nie sądzę, abym była zdolna osiągnąć doskonałość. Jeżeli mam być szczerą, to boję się całego szeregu rzeczy, ale osób tylko dwóch na całym świecie: jedną z nich jest pani Kent, a drugą szalony pan Morrison. Strasznie się go boję i zdaje mi się, że każdy jest przerażony jego widokiem. Mieszka w Gęsim Stawie, ale prawie nigdy go tam nie ma, błąka się po okolicy, szukając swej żony. Był żonaty parę tygodni zaledwie, gdy żona jego umarła i od tej pory nie odzyskał nigdy równowagi umysłowej. Twierdzi uparcie, że tylko zaginęła bez wieści i że on ją w końcu odnajdzie. Jest stary, zgarbiony, ale dla niego ona jest wciąż młoda i piękna, i nie rozumie, że również ona by się zestarzała, gdyby żyła.

W zeszłym roku w lecie był tutaj, ale nie chciał wejść do domu, stał na progu kuchni i pytał: – Czy Aneczka jest tutaj? Bardzo był łagodny tego dnia, ale bywa gwałtowny i dziki. Twierdzi, że wciąż słyszy głos wołającej go Aneczki. Twarz ma pomarszczoną, wygląda jak bardzo sędziwa małpa. Ale czego najbradziej w nim nienawidzę, to jego prawej ręki, całej pokrytej czerwonymi krostami. Za nic na świecie nie dotknęłabym tej ręki. Czasami śmieje się on tak okropnie, że dreszcz mnie przeszywa. Jedyną istotą, na której mu zależy i o którą dba, jest czarny pies, który zawsze jest przy jego boku. Powiadają, że on nigdy nikogo nie poprosi o kęs chleba dla siebie. O ile mu nic nie dadzą, będzie chodził po świecie głodny i wycieńczony, ale potrafi żebrać dla swego psa.

Och, strasznie się go boję i owego dnia, kiedy tu przybył, cieszyłam się, że nie wszedł do mieszkania. Ciotka Elżbieta popatrzyła za nim, gdy odchodził.

– Fairfax Morrison był niegdyś mądrym, przystojnym młodym człowiekiem, rokującym najpiękniejsze nadzieje – rzekła. – Niezbadane są wyroki boże.

– Dlatego właśnie są takie interesujące – rzekłam.

Ciotka Elżbieta ściągnęła brwi i odparła, abym nie była bezbożna. To się powtarza, ilekroć powiem słówko o Panu Bogu. Nie wiem dlaczego. Nie pozwala Perry'emu i mnie mówić o Nim, chociaż Perry bardzo się Nim interesuje i stara się dowiedzieć o Stwórcy jak najwięcej. Ciotka Elżbieta posłyszała razu pewnego, w niedzielę, gdy tłumaczyłam Perry'emu, jak sobie wyobrażam Boga; oświadczyła, że to istny skandal.

Nieprawda! Cała rzecz w tym, że ciotka Elżbieta i ja mamy różnych Bogów, ot i wszystko! Każdy ma innego Boga, zdaje mi się. Na przykład ciotka Ruth ma Boga, który tylko wymierza kary jej nieprzyjaciołom, wciąż jest zajęty wydawaniem wyroków. Jim Cosgrain używa swego Boga do zaklinania się Jego imieniem. A ciotka Janey Millbrun chodzi skąpana w niebiańskim blasku i promieniuje nim – dzięki swemu Bogu.

Wypisałam się dostatecznie na dzisiejszy wieczór i teraz idę spać. Wiem, że "dużo słów roztrwoniłam" w tym dzienniku. Jest to jedna z wad mego stylu, według pana Carpentera.

– Trwonisz słowa, dziecko, szafujesz nimi zbyt szczodrze. Musisz się nauczyć oszczędności i zwięzłości, koniecznie!

On ma słuszność, naturalnie, toteż staram się stosować jego nauki w moich rozprawach i powiastkach. Ale w moim dzienniku, którego nikt nie czyta prócz mnie, którego nikt nie ujrzy, dopóki nie umrę, chcę być sobą i pozwalam sobie na to.

Emilka spojrzała na świecę: dogasała. Wiedziała, że drugiej nie dostanie na dzisiejszy wieczór. Ciotka Elżbieta miała zasady Medów i Persów. Emilka odłożyła dziennik, nakryła wygasający ogień w kominku, rozebrała się i położyła do łóżka. Zgasiła świecę. Pokój napełniał się stopniowo upiornym, białym odblaskiem śniegu, właściwym nocom, w ciągu których księżyc ukryty jest za chmurami. W chwili, kiedy Emilka już, już miała usnąć, przyszła jej cudowna myśl do głowy: pomysł bajecznej noweli. Wysunęła się spod kołdry. Zadrżała: w pokoju było bardzo zimno. Ale nie można się wyrzec takiego pomysłu. Emilka wsunęła rękę między puchowy piernat a materac i wydobyła stamtąd na pół spaloną świeczkę, ukrytą tam na taką ewentualność właśnie.

Rzecz jasna, że nie było to uczciwe. Tak nie postępują grzeczne dzieci. Ale nigdy nie twierdziłam, że Emilka jest grzecznym dzieckiem. Nie pisze się książek o grzecznych dzieciach. Byłyby one tak nudne, że nikt by ich nie czytał.

Zapaliła świecę, włożyła pończochy i ciepłe okrycie, wyjęła z szafy inną oprawną księgę o białych kartach i zaczęła pisać przy tej świeczce, stanowiącej maleńką oazę świetlną na tle ciemnego pokoju. Emilka pisała, pisała, z czarną główką pochyloną nad księgą, godziny upływały, inni mieszkańcy Srebrnego Nowiu spali snem głębokim. Emilka kurczyła się z zimna, była przemęczona; ale nie zdawała sobie z tego sprawy. Oczy ją paliły, policzki miała zarumienione, spieczone, słowa cisnęły się pod jej pióro jak oswojona stadnina. Gdy nareszcie świeczka zgasła, Emilka, przywołana do rzeczywistości, westchnęła i wzdrygnęła się. Było jej okrutnie zimno. Zegar wskazywał godzinę drugą, toteż czuła wielkie zmęczenie, ale skończyła swą nowelę, a była to najlepsza, jaką kiedykolwiek napisała. Wsunęła się do swego zimnego łóżka, z uczuciem zadowolenia: usnęła momentalnie przy odgłosach szalejącej burzy śnieżnej.

2. Różnorodne wrażenia

Książka niniejsza nie będzie się bynajmniej składać z fragmentów dziennika Emilki. Ale musimy dać jeszcze kilka wyjątków z jej autobiografii, ażeby zaznajomić czytelnika z pewnymi szczegółami koniecznymi dla zobrazowania życia i indywidualności naszej małej bohaterki. Zresztą dlaczego nie skorzystać z materiału, który mamy pod ręką? Dziennik Emilki ze swoją wieczną kursywą, młodzieńczą bezwzględnością i ciągłą analizą własnej duszy, cenniejszym będzie niejednokrotnie przyczynkiem do poznania dziewczynki ze Srebrnego Nowiu, niż najsympatyczniejsze opisy obcego biografa. A zatem zajrzyjmy ponownie do pożółkłych kartek starej "księgi Jimmy'ego", zapisanych ongi w pokoiku na poddaszu w Srebrnym Nowiu.

15 lutego 19...

Postanowiłam, że będę notować codziennie w tym dzienniku wszystkie moje dobre i wszystkie złe uczynki. Wyczytałam ten pomysł w jakiejś książce i podobał mi się. Mam zamiar być najuczciwszą. Notować dobre uczynki będzie rzeczą łatwą, rozumie się, ale złe... nie! to będzie bardzo przykre.

Dzisiaj zrobiłam tylko jedną rzecz, która nie była dobra, a raczej taką, której ja nie uważam za dobrą. Byłam niegrzeczna dla ciotki Elżbiety. Ona była zdania, że za długo zmywa...

Plik z chomika:

megazynek

Lucy Maud Montgomery - Emilka 2 - Emilka dojrzewa.rtf

1. Emilka pisze

2. Różnorodne wrażenia

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: