Wymowa i transkrypcja jezyka francuskiego.pdf

Wymowa i transkrypcja języka francuskiego

Wymowa

Do graficznego zapisu wymowy stosuje się znaki międzynarodowego alfabetu fonetycznego (MAF), umieszczane

między nawiasami kwadratowymi [1]

Uwaga 1. W języku francuskim akcent toniczy p ada zawsze na ostatnią sylabę [2] .

Uwaga 2. Dwukropek po literze oznacza jej wydłużenie, np. âne [ ɑ :n] – osioł .

Uwaga 3. Dla oznaczenia podziału na sylaby stosuje się kropkę (np. Amérique [a.me. ʀ ik]).

Wzór wymowy można znależć na różnych witrynach internetowych, np. tu: [3], a całych wyrazów tu: [4] [ 5]

Artykuł Klasyfikacja spółgłosek omawia spółgłoski w przekroju międzynarodowym, a Klasyfikacja samogłosek

omawia samogłoski w przekroju międzynarodowym, odsyła do przykładów w kilku językach [6] .

Transkrypcja języka francuskiego według MAF

• a – wymowa [a] , występuje częściej niż [ ɑ ] [7] np. – avoir [avwa: ʀ ] – mieć , bal [bal] – bal

• a – [ ɑ ], np. bas – [b ɑ ] lub [ba] [8] – niski , [b ɑ :s] – niska , patte [pat] – łapa (zwierzęcia)

• à – [a], np. voilà [vwala] – oto

• â – [ ɑ ], np. âge [ ɑ : ʒ ] – wiek , pâte [p ɑ :t] – ciasto (surowe)

• ai – [ ɛ ], ("e" półotwarte) np. j'aime [ ʒ ε:m] – kocham

• ai – [e] [9] , ("e" półprzymknięte) np.j'ai [ ʒ e] – ja mam [10]

• aï – [ai], np. haïr [ai: ʀ ] – nienawidzić [11]

• ail, aille – [aj], [ ɑ j] [12] , np. bail [baj] – umowa najmu , paille [p ɑ :j] – słoma

• aim, ain – [ ɛ̃ ] ( e nosowe) , np. main [mε ̃ ] – dłoń , nain [nε ̃ ] – krasnoludek

• am, an – [ ɑ̃ ] ("a" nosowe) , camp [k ɑ̃ ] – obóz , banque [b ɑ̃ :k] – bank

• au – [ ɔ ] ("o" półotwarte ), np. auto [ ɔ t ɔ ] – auto , lub [o] ("o" półprzymknięte) , np. baume [bo:m] – maść

(balsam)

• ay – [ ɛ ], [εi], [ei], [ ɛ j], np. saynète [sεnεt] – skecz (lub scenka ), pays [pei] lub [pεi] – kraj , crayon [k ʀɛ j ɔ̃ ] –

ołówek

• b – [b] [13] , Barbie [ba ʀ bi] – (lalka) Barbie

• c – [k] – przed a, o, u, spółgłoską i na końcu wyrazu [14] , np. cave [ka:v] – piwnica , code [k ɔ d] – kod , culte [kylt]

– kult , nocturne [n ɔ kty ʀ n] nokturn , bloc [bl ɔ k] – blok (bryła nieforemna)

• c – [s] – przed e, é, è, i, y, np. mécène [mes ɛ n] – mecenas

• ç – [s], np. ça [sa] – to (skrócone cela [s ə la] – to )

• ch – [ ʃ ], np. chat [ ʃ a] – kot , chien [ ʃ j ɛ̃ ] pies [15]

• d – [d] na początku i w środku wyrazu, np. date [dat] – data , nie wymawia się na końcu wyrazu, np. nid [ni] –

gniazdo

• dd – addition [addisi ɔ̃ ] – rachunek, dodawanie

• e – [ ɛ ], w sylabie akcentowanej (końcowej) przed spółgłoską wymawianą, np. bec [bεk] – dziób i w części

niewymawianych, np. ballet [balε] – balet , mets [mε] – włóż ,

• e – [e], w sylabie akcentowanej (końcowej) przed spółgłoską niewymawianą r i z , np. aller [ale] – iść , chez

[ ʃ e] – u (przyimek)

• e – [e], zawsze w krótkich słowach, gdy e poprzedzone jest spłógłoską, np. je [ ʒə ] – ja , le (rodzajnik

określony męski), de [d ə ] – (przyimek), me [m ə ] – mnie, mi itd.

• e – niewymawiane, niemal niewymawiane lub [ ə ] [16] , w sylabie nieakcentowanej, między spółgłoskami, np.

petit [p ə ti] lub [p'ti] [17] – mały , roulement [ ʀ ulm ɑ̃ ] – obrót , attachement [ata ʃ m ɑ̃ ] – przywiązanie

Wymowa i transkrypcja języka francuskiego

• e – [e] lub [ ɛ ] przed podwojoną spółgłoską [18]

• é – [e], zawsze wymawiane, np. allée [ale] – aleja , orienté [ ɔʀ j ɑ̃ te] – skierowany , parlé [pa ʀ le] – mówiony

• è – [ ɛ ], zawsze wymawiane, np. photosphère [fotosf ɛʀ ] – fotosfera , accès [aksε] – dostęp

• ê – [ ɛ ], np. gêne [ ʒɛ n] – żenada

• ë – [ ɛ ], np. Noël [no ɛ l] – ( Boże Narodzenie )

• eau – [o], np. beau [bo] – piękny

• ei, eî – [ ɛ ], neige [nε: ʒ ] – śnieg [19]

• eil – [ ɛ j], soleil [s ɔ lεj] – słońce

• eim, ein – [ ɛ̃ ], np. Reims [ ʀ ε ̃ s], peintre [pε ̃ :t ʀ ] – malarz

• em, en – [ ɑ̃ ], np. temps [t ɑ̃ ] – czas , entendre [ ɑ̃ t ɑ̃ :d ʀ ] – słyszeć

• en – [ ɛ̃ ], np. mien [mj ɛ̃ ] – mój

• enne – [ ɛ n], np. mienne [mj ɛ n] – moja

• eu – [ø], np. bleu [blø] – niebieski

• euil, euille, eur – [œ], np. chevreuil [ ʃə v ʀ œj] – sarna , feuille [fœj] – liść , valeur [valœ: ʀ ] – wartość

• exa, exe, exi – początkowe [gz], np. examen [εgzamε ̃ ] lub [egzamε ̃ ] – egzamin , exercice [εgzε ʀ sis] –

ćwiczenie , exister [εgziste] – istnieć

• f – [f], np. mafia, maffia [mafja] – mafia

• g – [g], przed spółgłoską oraz samogłoskami: a, o. u, np. Ganymède [G ɑ nim ɛ d] Ganimed , égal [egal] – równy ,

gothique [g ɔ tik] – gotyk , aigu [egy] lub [εgy] – ostry

• g – [ ʒ ] , przed e, i, y – géant [ ʒ e ɑ̃ ] – ogromny , gigantyczny , tige [ti ʒ ] – łodyga , gymnastique [ ʒ imnastik] –

gimnastyka

• gn – [ ɳ ], magnifique [ma ɳ ifik] – cudowny , Pologne [polo ɳ ] – Polska

• h – nie wymawiane [20]

• i – [i] w funkcji sylabicznej: np. ici [i.si] – tutaj oraz w sylabie akcentowanej, gdy jest fonetycznie końcowe, np.

vie [vi] – życie , préavis [p ʀ e.a.vi] – wymówienie , zawiadomienie (z góry)

• i – [j] w funkcji niesylabicznej lub przed samogłoską, np aïeul [ajœl] – przodek

• i, ï – [j] bez względu na położenie, jeśli pisane jest przed samogłoską, np. miel [mjεl] – miód , hiérarchie

[je. ʀ a ʀ . ʃ i]

• i – [ij] gdy jest poprzedzone grupą liter zakończoną "l" lub "r", oublier [ublije] – zapomnieć , trier [t ʀ ije] –

układać (coś wg kategorii)

• ill – [ij] po spółgłosce lub przed samogłoską, np. million [milj ɔ̃ ] – milion , tilleul [tijœl] – lipa (roślina) , rouille

[ ʀ uj] – rdza [21]

• ill – [il] na początku wyrazu, np. illusion [ilyzi ɔ̃ ] – złudzenie

• im, in – [ε ̃ ] końcowe lub przed spółgłoską, np. impôt [ε ̃ po] – podatek , cumin [kymε ̃ ] – kmin rzymski

• im, in – [im], [in] przed samogłoską, np. mime [mim] – mim , cinéma [sinema] – kino

• j – [ ʒ ], np. Jupiter [ ʒ ypit ɛʀ ]

• l – [l], np. couleur [kulœ: ʀ ] – kolor

• m – [m], np. mamie [mami] babcia ; (grupy aim, am, aim, em, um – omówione przy odpowiednich samogłoskach

początkowych)

• n – [n] , np. neige [nε: ʒ ] – śnieg , canine [kanin] – kieł ; (grupy an, ain, en, enne, un – omówione przy

odpowiednich samogłoskach początkowych)

• o – [o] lub [ ɔ ], opis wymowy, patrz wyżej: "au", przykłady wymowy: pot [po] [22] – garnek , moment [m ɔ m ɑ̃ ] –

chwila

• œ – [œ] , np. œuvre [oe:v ʀ ] – dzieło

• oi, oy – [wa] , np. boisson [bwas ɔ̃ ] – napój , royal [ ʀ wajal] – królewski

• om, on – [ ɔ̃ ] przed spółgłoską lub fonetycznie końcowe, np. tombe [t ɔ̃ :b] – grób , laiton [lεt ɔ̃ ] – mosiądz

Wymowa i transkrypcja języka francuskiego

• om, on – [om], [ ɔ m], [on], [ ɔ n] przed samogłoską, np. atome [ato:m] – atom , tome [to:m] lub [t ɔ m] tom ,

cyclone [siklo:n] – cyklon , niż , tonalité [t ɔ nalite] – tonacja

• ou, où, oû – [u] , np. (la) tour [tu: ʀ ] wieża , où [u] – gdzie' dokąd , goûter [gute] – podwieczorek , voûte [vut] –

sklepienie

• p – [p], np. prendre [p ʀɑ̃ :d ʀ ] – brać

• ph – [f], np. phare [fa: ʀ ] – latarnia morska

• pt – [t] w ramach jednej sylaby, [pt] w sybalach sąsiadujących, np. sculpture[skyl.ty: ʀ ] – rzeźba , septembre

[sεp.t ɑ̃ :b ʀ ] – wrzesień

• q – [k], np. cinq [sε ̃ k] – pięć , cinquième [sε ̃ kjεm] – piąty

• r – [ ʀ ], np. terrain [tε ʀ ε ̃ ] – teren

• s – [s] początkowe i przed samogłoską lub spółgłoską, np. Slave, reste [ ʀ εst] – reszta , salle [sal] – sala

• s – [z] między samogłoskami, np. prison [p ʀ iz ɔ̃ ] – więzienie

• t – [t], sottise [s ɔ ti:z] – głupota

• tion [sj ɔ̃ ], np. émotion [emosj ɔ̃ ] – emocja

• u – [y] [23] [24]

• ui – [ ɥ ], np. nuire [n ɥ i: ʀ ] szkodzić [25]

• um, un – [œ ̃ ], np. parfum [pa ʀ fœ ̃ ] zapach , brin [b ʀ œ ̃ ] źdźbło

• um – [ ɔ m] w niektórych słowach pochodzenia łacińskiego, np. forum [f ɔʀɔ m], muzeum [myze ɔ m] [26]

• v – [v], np. venir [v ə ni: ʀ ] – przychodzić

• w – [v], np. wagon [vag ɔ̃ ] – wagon

• w – [w], np. tramway – [t ʀ amwε] [27]

• x – [ks] wewnątrz i na końcu wyrazu, np. taxi [taksi] – taksówka , vexer [vεkse] – obrazić , thorax [t ɔʀ aks] –

klatka piersiowa [28]

• x – [gz] gdy x występuje przed "a" lub "e" na początku wyrazu, np. xénophobie [gzen ɔ f ɔ bi] – ksenofobia ,

Xavier [gzavie] – Ksawery oraz w słowie hexagone [εgzag ɔ n] – sześciobok

• y – [j] payer [peje]; [pεje] – płacić

• ym, yn – [ε ̃ ], np. symbole [sε ̃ b ɔ l] – symbol , lynch [lε ̃ : ʃ ] – samosąd

• [z] – [z] na początku wyrazu, np. zèbre [zε:b ʀ ] – zebra

• * [z] – niewymawiane na końcu wyrazu, np. assez [ase] – dość

Przypisy

[1] wg Henryk Łebek, Zarys gramatyki francuskiej, PWN Warszawa 1967, s. 15-98; wg Kazimierz Kupisz, Bolesław Kielski, Podręczny

Słownik Francusko-Polski, Wiedza Powszechna, 1971, wyd II, s. XVIII-XXVIII; słowniki w Internecie (http:/ / www. lexilogos. com/

francais_langue_dictionnaires. htm) ; wg Le Nouveau Petit Robert, wyd. Dictinnaires Lerobert, Paryż, 1994, s. XXII; .

[2] W transkrypcji ogólnej czasem stawia się przed nią znak [']. Podawanie tego oznaczenia w języku francuskim nie jest obowiązkowe a nawet

może być mylące, ponieważ postawiony za literą oznacza spółgłoskę ejektywną, np. [p ʼ ] i graficznie przypomina znak ['].

[3] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=RJVxe4inqyg

[4] http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra

[5] W witrynie (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra) należy wpisać dowolne słowo, np. wskazane w tym artykule

[6] Brak wzorów wymowy czysto francuskiej, ale przybliżenie jest wystarczająco bliskie standardów francuskich, co można zauważyć przez

porównanie z (http:/ / www. youtube. com/ watch?v=RJVxe4inqyg) l ub inną prezentacją w Internecie

[7] wg. Kazimierz Kupisz, Bolesław Kielski, Podręczny Słownik Francusko-Polski, Wiedza Powszechna, 1971, wyd II, s. XVIII

[8] Wzor wymowy: (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra) F rank Denis wymawia [ ɑ ], natomiast Vion Nicolas – [ba]

[9] Ułożyć usta do "y", wypowiedzieć "e"

[10] Wzor wymowy mieszanej: aimer [eme] (Vion Nicolas) lub [ ɛ me] (Frank Denis): (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra) – kochać

[11] w grupie dwuliterowej służy do oddzielenia wymowy samogłosek a-i, porównaj: maïs [mais] – kukurydza , mais [m ɛ ] – ale

[12] Gdy występuje na fonetycznym końcu wyrazu, np. rail [ ʀɑ :j], [ ʀ aj] – szyna lub przed samogłoską, np. travailler, travaillons, (je, tu)

travaillerais [t ʀ avaje], [t ʀ avaj ɔ̃ ], ([ ʒə ], [ty]) [t ʀ avaj ʀɛ ]

[13] spółgłoska dwuwargowa

Wymowa i transkrypcja języka francuskiego

[14] wyjątkowo wymawia się -ct końcowe [kt], np. correct [k ɔ (r)rεkt] – poprawny

[15] wyjątki, np. chaos [kao] grupa -ch- wymawia się [k] : ,,w niektórych słowach pochodzenia greckiego lub łacińskiego: chalazion, chalcis,

chalybé, chanérops, chamédrys, chaos, chaotique, charax, cheiranthus, cheiromys, chélidon, chemosis, chermés, chétodon, chi, chiasma,

chionis, chiton, choléra, chorus, itd. (w wyd. Fouché "Prononction", 1959, s. 271

[16] Usta ułożyć do "a", wymówić "e"

[17] Forma krótsza występuje najczęściej w wyrazach złożonych lub mowie potocznej

[18] [e] przed podwojoną spółgłoską np. "c", "f", "r" itd.: effet [e.fε] – skutek , Cebbala [sebala] – miasto w Tunezji , terrasse [te ʀ as] – taras ; ale

przed podwojonym "r" czasem obowiązuje wymowa [ε], np. terre [tε ʀ ] – ziemia , a nawet mogą wystąpić obie wymowy: terrible [tε ʀ ibl],

[te ʀ ibl; przed podwojonym "t" zawsze [ ɛ ], np. muette [m ɥ εt] lub [myεt] – niema (przymiotnik). Wg. Kazimierz Kupisz, Bolesław Kielski,

Podręczny Słownik Francusko-Polski, Wiedza Powszechna, 1971, wyd II, s. XX

[19] W sylabie nieakcentowanej, jeśli w sylabie akcentowanej występuje "e", "i" "u" [y]

[20] "h nieme" podlega łączeniu międzywyrazowemu, co można podkreślić w transkrypcji znakiem ‿ , np. les hommes [lez ‿ɔ m]; "h

przydechowe" nie dopuszcza takiego łączenia ani elizji, np. le héros [le e ʀ o] – bohater ; wg Henryk Łebek, Zarys gramatyki francuskiej, PWN

Warszawa 1967, s. 77

[21] Francuski zna trzy wyjątki od tej zasady: mille, ville, tranquille [mil], [vil], [t ʀɑ̃ kil] – tysiąc , miasto , spokojny

[22] wymowa: (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra)

[23] wymowa zbliżona do niemieckiego ü, wzór wymowy wg MAF dżwięku [y:] tutaj (http:/ / upload. wikimedia. org/ wikipedia/ commons/ e/

ea/ Close_front_rounded_vowel. ogg)

[24] W serwisie (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra) można wpisać dowolne słowo zawierające "u", np. "menu", "amuser", "accusation"

[25] W serwisie (http:/ / swac-collections. org/ ?lang=fra) można wpisać dowolne słowo zawierające "ui", np. "puisque", "huit"

[26] w znaczeniu specjalnym (antyk; obecnie we Francji: muzem przyrodnicze o charakterze muzeum i uczelni), powszechne określenie

muzeum : musée [myze]

[27] Wymowa jak w w "louis" [lwi] lub "oui" [wi]

[28] w niektórych słowach "x' końcowe nie jest wymawiane, np. paix [pε] – pokój , taux [to] – taryfa, kurs [walutowy], poziom podatkowy

Źródła i autorzy artykułu

Wymowa i transkrypcja języka francuskiego Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24252066 Autorzy : Cichacz, Fizykaa, Ilmatar, Marcin Łukasz Kiejzik, PMG

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: