Pi�� pyta� o ukazywanie si� Maryi Okre�lenie przybli�onej cho�by liczby jawie� maryjnych w dwutysi�cletniej historii chrze�cija�stwa nie jest mo�liwe. R�ne �r�d�a podaj� rozmaite dane: od 900 do 21 tys. �wiadectw takich fenomen�w. Ko�ci� uzna� oko�o siedemdziesi�t spo�r�d nich. Jak cz�sto Maryja przychodzi? Pierwszym udokumentowanym opisem objawienia jest mowa pochwalna �w. Grzegorza z Nyssy, �yj�cego w IV w., po�wi�cona �w. Grzegorzowi Cudotw�rcy (ok. 213-273 r.), kt�remu kilkakrotnie mia�a ukaza� si� Matka Bo�a w towarzystwie �w. Jana Aposto�a. By�o to w Neocezarei, prawdopodobnie w 231 r., podczas odosobnienia, na kt�re Grzegorz Cudotw�rca uda� si� przed przyj�ciem �wi�ce� biskupich. Podczas tych wizji, na polecenie Maryi, Aposto� wyja�nia� Grzegorzowi zagadnienia dotycz�ce nauki o Tr�jcy �wi�tej i podyktowa� Wyznanie Wiary. W pierwszym tysi�cleciu chrze�cija�stwa Matka Bo�a jawi�a si� wierz�cym niezwykle rzadko, znanych jest oko�o trzydziestu relacji. Podobnie jak w przypadku �w. Grzegorza, �adna z nich nie ma oficjalnej aprobaty Ko�cio�a. Najcz�ciej s� to legendy zwi�zane z kultem jakiego� �wi�tego lub powstaniem �wi�tyni. Nast�pne stulecia przynosz� nag�y wzrost liczby relacji o ukazywaniu si� Matki Bo�ej. Z XII w. pochodzi 275 znanych dzisiaj �wiadectw, z wieku XIII � 772, a z XIV � 613. To zestawienie uwzgl�dnia te� bardzo sk�pe relacje, gdy kto� twierdzi�, �e mia� jawienia, nie znane s� jednak ani okoliczno�ci ukazania si�, ani przes�anie Maryi. Rosn�ca liczba os�b powo�uj�cych si� na takie spotkania wynika�a prawdopodobnie z niezwyk�ego o�ywienia wiary i pobo�no�ci, kt�re nast�pi�o w Ko�ciele. Towarzyszy�o mu powstawanie nowych zgromadze� zakonnych, m.in. kartuz�w, cysters�w, franciszkan�w i dominikan�w. Wszystko to sprzyja�o rozwojowi wra�liwo�ci na do�wiadczenia mistyczne. Coraz bardziej rozwija� si� r�wnie� kult Maryi jako Matki Bo�ej. Jawienia z tego okresu maj� charakter mistycznych wizji, w kt�rych Maryja ukazuje si� wraz z Jezusem, Aposto�ami lub innymi �wi�tymi. Przychodzi, aby umocni� wiar� widz�cych i doda� im otuchy. Cz�sto zostawia im wskaz�wki co do duchowego rozwoju, pomaga do�wiadcza� Boga i otwiera� si� na Jego �aski. Ko�ci� po�rednio potwierdza� autentyczno�� niekt�rych jawie� przez kanonizacj� widz�cych. Najbardziej znane z tego okresu s� wizje �w. Brygidy Szwedzkiej i �w. Gertrudy z Helfty. W czasach Renesansu pojawi� si� nowy rodzaj ukazywania si� Maryi: zaczyna pojawia� si� sama i przekazuje or�dzia, kt�re s�u�� o�ywieniu lub wzbudzeniu wiary w jakiej� spo�eczno�ci. Ostrzega przed kryzysami lub wojnami na �wiecie, a adresatami wezwa� nie s� ju� pojedynczy widz�cy, ale wsp�lnota, w kt�rej �yj�, a nawet ca�y Ko�ci�. Najbardziej znacz�cym przyk�adem jest � jedyne uznane z tego okresu (spo�r�d ok. siedemdziesi�ciu odnotowanych) � ukazanie si� Maryi w Guadalupe, w 1531 r. W przekazach z XVII w. dominuj� informacje o interwencjach Maryi w celu nawr�cenia poszczeg�lnych os�b, uzdrowienia lub uratowania im �ycia. Z tego okresu pochodzi du�o poda� o powstawaniu r�norodnych miejsc kultu maryjnego. W nast�pnym stuleciu, kiedy sytuacja polityczna i kulturowa nie sprzyja�y zainteresowaniom zjawiskami nadprzyrodzonymi (rewolucja przemys�owa, idee O�wiecenia), liczba domniemanych jawie� gwa�townie spad�a. Tym niemniej Ko�ci� popar� swoim autorytetem sze�� z trzydziestu udokumentowanych relacji. Od XIX w. liczba doniesie� o ukazaniu si� Maryi znowu zacz�a wzrasta�. W XX w. Ko�ci� podj�� si� zbadania 386 przypadk�w, lecz w sprawie wi�kszo�ci z nich nie og�osi� jeszcze decyzji: 79 razy zanegowa� prawdziwo�� zdarze�, dziewi�� razy potwierdzi�. Jako autentyczne okre�li� jawienia w Fatimie (Portugalia), Beauraing (Belgia), Banneaux (Belgia), Akicie (Japonia), Syrakuzach (W�ochy), Zeitoun (Egipt), Manili (Filipiny), Betanii (Wenezuela) i Kibeho (Ruanda). Komu Maryja si� ukazuje? O ile w pierwszych wiekach widz�cy cz�sto byli mistykami, to od oko�o XVI w. Maryja wybiera na przekazicieli swoich or�dzi ludzi prostych, niewykszta�conych, ale wierz�cych. Z czasem okaza�o si�, �e nawet warunek wiary nie musi by� spe�niony... Wydaje si�, �e Matce Bo�ej coraz bardziej zale�y na prostocie przekazu swojego przes�ania. By� mo�e dlatego najs�ynniejsze uznane ukazywania si� dotyczy�y dzieci. Kiedy jednak uwzgl�dnimy mniej znane przekazy i te, wobec kt�rych Ko�ci� nie podj�� decyzji, okazuje si�, �e w r�wnym stopniu wizji maryjnych do�wiadczaj� dzieci, kobiety i m�czy�ni. Widz�cy s� w r�nym wieku i pochodz� z r�nych warstw spo�ecznych. Znamienne jest, �e do XVII w. najbardziej uprzywilejowan� grup� byli m�czy�ni, przez dwa nast�pne stulecia najwi�cej jest relacji z udzia�em dzieci, a w XX w. � kobiet. W�r�d widz�cych s� zar�wno osoby konsekrowane, jak r�wnie� samotne i �yj�ce w ma��e�stwie. Maryja ukazuje si� pojedynczym osobom, grupie ludzi lub t�umowi. Tak by�o np. w Zeitoun, w jednej z dzielnic Kairu, w 1968 r., kiedy Matka Bo�a sta�a si� widzialna nad koptyjskim ko�cio�em dla tysi�cy chrze�cijan i muzu�man�w. Gdzie Maryja przybywa? Najwi�cej przekaz�w o jawieniach maryjnych pochodzi z W�och (ok. 200), nieco mniej z Francji i Niemiec. W Polsce znanych jest ich oko�o trzydziestu. A� do VII w. jawienia Matki Bo�ej ograniczaj� si� do terytorium dzisiejszej Turcji, W�och, Francji i Hiszpanii, co pokrywa si� z zasi�giem Ko�cio�a w tym czasie. Mo�na powiedzie�, �e Maryja towarzyszy Ko�cio�owi w ka�dym miejscu, gdzie docieraj� jego misjonarze. I tak: VIII w. si�ga pierwsza relacja o objawieniu w Niemczech, z wieku XVI pochodz� doniesienia z Meksyku, Kolumbii, Peru i Ekwadoru. Bardzo znacz�cy jest fakt, �e w XX w. wiele razy notowano ukazywanie si� Matki Bo�ej na kontynencie afryka�skim, m.in. w Egipcie, RPA czy Ruandzie. W tym okresie mapa maryjnych jawie� powi�kszy�a si� najbardziej, obejmuj�c coraz wi�cej kraj�w na wszystkich kontynentach. O ile w XIX w. zbierano relacje o fenomenach maryjnych z szesnastu kraj�w �wiata, to pod koniec XX w. by�o ich ju� pi��dziesi�t trzy. Badacze �ledz�cy te wydarzenia przypisuj� ogromn� rol� mediom, kt�re natychmiast przekazuj� reporta�e z miejsc niezwyk�ych zdarze�. Powoduje to zwielokrotnienie � znanego ju� wcze�niej � zjawiska na�ladownictwa: szybko pojawiaj� si� zg�oszenia kolejnych, bardzo podobnych w formie, fenomen�w. Jak wygl�da Maryja? Matka Bo�a wybiera r�ne formy kontaktu z lud�mi. Cz�sto pos�uguje si� wizerunkami, kt�re krwawi� lub p�acz�, czasem �wiadkowie tych zjawisk s�ysz� g�os wewn�trzny (jak np. w Akicie). Niekt�rzy nic nie widz�, maj� jedynie prze�wiadczenie Jej obecno�ci. Inni widz� tylko �wiat�o��, jeszcze inni zarys postaci. S� wreszcie tacy, kt�rzy widz� osob� Maryi w spos�b bardzo rzeczywisty. W ka�dej wizji posta� Matki Bo�ej jest inna. Zazwyczaj jest widywana w d�ugiej, przepasanej wst�g� sukni, p�aszczu i welonie, jednak kolory ubioru cz�sto si� r�ni�. Najcz�ciej ukazuje si� w bia�ej lub r�owej sukni i b��kitnym p�aszczu. Widz�cy rzadziej m�wi� o czerwonej, z�otej czy czarnej sukni, oraz zielonym lub z�otym p�aszczu. Badacze jawie� podkre�laj�, �e kolory maj� znaczenie symboliczne i mog� podkre�la� charakter or�dzia. Kiedy Maryja ubrana jest na czarno, podkre�la sw�j smutek, na z�oto za� � kr�lowanie. Symboliczny charakter ubioru i barw jest jeszcze bardziej wyra�ny, kiedy dostrze�emy to, co Maryja niekiedy trzyma w d�oniach, np. krzy�, serce oplecione cierniow� koron� lub przebite mieczem. Matka Bo�a m�wi j�zykami, a nawet dialektami, u�ywanymi przez osoby, do kt�rych przychodzi. Miewa te� r�ny kolor sk�ry: wygl�da jak Europejka, Murzynka, Arabka, Indianka, Hinduska. Rozmaity jest r�wnie� kolor Jej w�os�w i uczesanie: niekt�rzy widz� blondynk�, inni szatynk� lub brunetk�, m�wi�, �e w�osy ma proste lub faluj�ce, rozpuszczone lub splecione w warkocz. Wszystkie te opisy ��czy jednak wsp�lny element � widz�cy zawsze odbieraj� J� jako niezwykle pi�kn�, promieniuj�c� �wiat�o�ci� Kobiet�. Czego Maryja oczekuje? Z natury jawie� maryjnych wynika, �e ka�de z nich wi��e si� z nieco innym or�dziem, bo jest dostosowane do kondycji widz�cego i okresu, w jakim si� to dzieje. W zwi�zku z tym, formy objawie� te� s� bardzo r�ne. Maryja czasem milczy, czasem odpowiada na zadawane pytania, a czasem tylko przekazuje or�dzie. Czasami sprawia wra�enie osoby biernej, oczekuj�cej na dzia�anie widz�cego J� cz�owieka, innym razem jest bardzo aktywna: uzdrawia, uczy modlitwy, czyni cuda. Wed�ug o. Ren� Laurentina, s�ynnego badacza jawie�, wszystkie te dzia�ania s�u�� pi�ciu podstawowym zadaniom, kt�re kryj� si� w tym, co Maryja przekazuje: zaznaczeniu utajonej obecno�ci Boga, odnowieniu �ycia spo�eczno�ci, nawr�ceniu serc, pobudzeniu wiary oraz rozbudzeniu nadziei i pr�no�ci Ko�cio�a. Marta Wielek
Arch.Michael