M.A.Jones,Historia USA.Narody i cywilizacje,Gdańsk 2002,rozdz.3 Rewolucja i niepodległość 1763-1783,s.63-70..pdf

Przymierze Z Francja

Przymierze z Francja

Zwyciestwo pod Saratoga okazalo sie w tej walce punktem zwrotnym. W je-

go wyniku do .wQjJ1_12.rzylaczyl~sie Francja, zmieniajac lokalna rebelie w konflikt / l

o wymiarze globalnym. Juz wczesniej zreszta Vergennes, francuski minister spraw

----

z.a~h, .który dostrzegl w buncie kolonistów okazje do rewanzu za wojne

-siedmioletnia, po cichu zaopatrywal ich w bron i amunicje, udostepniC\iac równiez

'tttncusl<ie porty na uzytek amerykanskich korsarzy. Dopóki jednak wynik wojny -

byl nieznany, Francuzi wstrzymywali sie od uznania niepodleglosci Stanów Zjed-

noczonych. Dopiero Saratoga pozwolila im uwierzyc w sukces Amerykanów, zas

uczynione w jej wyniku ustepstwa lo~da Northa, który liczyl na sklonienie rebe-

liantów do powrotu na lono imperium brytyjskiego, umozliwily Benjaminowi

Franklinowi, przywódcy amerykanskiej misji dyplomatycznej w Paryzu, uzyskac

uznanie Francuzów dla nowego panstwa.

Franklin spotkal sie z entuzjastycznym przyjeciem w Paryzu, gdzie zreszta

znano go juz dzieki jego naukowym eksperymentom. Uwazano go za urodzonego

pod strzecha medrca, symbol rewolucji. W rozmowach z Francuzami Franklin po-

sluzyl sie ugodowymi prop.?ztcjami Northa z lutego_1778 roku, które dawaly Ame-

cykanom wszystko, czego domagali sie zaledwie trzy lata wczesniej, i które to zo-

staly pózniej odrzucone przez Kongres, aby roztoczyc przed Vergennes'em budzaca

obawy Francji perspektywe pojednania anglo-amerykanskiego. W rezultacie 6 lu- r:

f:!lowa, druga zas o charakterze obronnym, majaca wejsc w zycie z chwila wypo- -

wiedzenia przez Francje wojny Anglii, co nastapilo w czerwcu 1778 roku. Zgodnie

z postanowieniami tego przymierza F.rancja i Stany Zjednoczone udzielily wzajem-

nych gwarancji swoim posiadlosciom w Nowym Swiecie, zobowiazaly sie do pro-

wadzenia wojny az do uzyskania "foLmalnych lub tajnych gwarancji" niepodleglo-

sci Stanów Zjednoczonych oraz przyrzekly nie zawierac osobnych traktatów

pokojowych. -

W 1779 roku do wojny przeciwko Wielkiej Brytanii przystapila równiez Hisz-

pania, aczkolwiek nie jako sprzymierzeniec Stanów Zjednoczonych, lecz fsancji.

W nastepnym roku do wojny przylaczyli sie Holendrzy, a powstanie Ligi Zbrojnej

Neutralnosci, do której nalezala'\Rosja, Szwecja i Dania, oznaczalo, ze niemal ca-

la Europa wystapila przeciwko Wielkiej Brytanii. Mimo ze europejscy wrogowie

Anglii posrednio przyczynili sie do koncowego triumfu Amerykanów, nie swiad-

czylo to automatycznie o ich przyjaznym nastawieniu do mlodej republiki. Hisz-

pania, która postrzegala ja jako zagrozenie dla swej wlasnej pozycji w dolinie Mis-

sisipi, nie wziela udzialu w walkach na kontynencie amerykanskim, koncentrujac

sie na przepedzeniu Anglików z basenu Morza Karaibskiego i odzyskaniu Gibral-

taru. Nawet Francja nie spieszyla sie z wyslaniem floty i wsparcia wojskowego -

tego 17J8 roku zawarte zostaly dwie amerykansko-francuskie umowy: jedna han- J/

Rewolucja i niepodleglosc, 1763-1783

przystapila ona do wojny nie tyle ze wzgledu na pomoc Ameryce \Y..JlZ}::skaniunie-

podleglosci, co dla zadania ciosu swej rywalce, Anglii. Francuska eskadra morska,

która wplynela na wody amerykanskie w 1778 roku, nie dokonala niczego konkret-

nego i wkrótce udala sie do Indii Zachodnich z zamiarem przejecia brytyjskich po-

siadlosci slynacych z uprawy cukru. Uplynely trzy lata, zanim francuska armia po-

nownie pojawila sie na kontynencie pólnocnoamerykanskim.

Zwyciestwo pod Saratoga wzmocnilo wprawdzie morale Amerykanów, lecz zi-

1E:a l:9ku 1777-1778 byla dla nich ciezka próba, powodujac podzialy wsród patrio-

tów. Zwycieska armia Gatesa rozpadla sie po powrocie czlonków milicji do do-

mów, a obszarpani i wyglodzeni zolnierze Armii Kontynentalnej Waszyngtona

spedzili zime w bardzo surowych warunkach w obozie w Valley Forge. Zagrozo-

na wydawala sie nawet pozycja samego dowódcy. Nie ma wprawdzie dowodów na

to, ze istnial wymierzony przeciwko niemu zorganizowany spisek (Waszyngton

i jego najblizsze otoczenie bylo na ten temat odmiennego zdania), lecz w Kongre-

sie dalo sie slyszec pomruki niezadowolenia. Niektórzy obawiali sie, ze - slowa-

mi Johna Adamsa - "zabobonny podziw, jakim nieraz obdarza sie generala Wa-

szyngtona", moze doprowadzic do powstania dyktatury wojskowej. Inni natomiast,

martwiac sie kolejnymi porazkami Waszyngtona w walkach z Howe'em, a szcze-

gólnie utrata Filadelfii, zaczeli kwestionowac wojskowe umiejetnosci generala i po-

równywac go niekorzystnie z Gatesem. Poglady te najbardziej uwidocznily sie w li-

stopadzie 1777 roku przy okazji publikacji prywatnego listu do Gatesa pióra

generala Thomasa Conwaya, urodzonego w Irlandii francuskiego oficera Armii

Kontynentalnej, który wyrazal nadzieje, ze zwyciezca spod Saratogi zostanie na-

stepca "slabego generala". Jednak krytyka ta niemal równie szybko zniknela, jak

sie pojawila.

Wklad Waszyngtona w sprawe niepodleglosci Stanów Zjednoczonych zgola

nie moze byc przeceniony. ~ie byl on woj.§ko~y~ genlli.s~ - w gruncie rzeczy

odl1iósl wiec~ porazeI~ niz_ zwyciestw. Byl to jednak wielki przywódca, który

z malo obiecujacego materialu potrafil stworzyc armie i utrzymac ja w najtrudniej-

szych chwilach. Upór i zaradnosc nie byly bynajmniej jedynymi przymiotami Wa-

szyngtona, za które jego kraj mial powód mu dziekowac. Mimo iz czesto zmusza-

ny byl do protestów pod adresem opieszalego Kongresu, zawsze okazywal

szacunek wladzom cywilnym. W dodatku pospiech, z jakim w 1783 roku wystapil

z armii, odaalil obawy oto, ze pragnal dla siebie wladzy wodza.

Na ~osn~ 177a roku szczesciczaczelo coraz. czesciej usmiechac sie do Ame-

rykanów. Armia Kontynentalna zostala powiekszona i na nowo wyposazona. Popra-

wily sie równiez jej organizacja, dyscyplina i wyszkolenie, czesciowo dzieki wysil-

kom "barona" von Steubena. Steuben nalezal do grupy europejskich sympatyków

rewolucji amerykanskiej, wsród których byli zarówno idealisci, jak i rycerze fortu-

ny. Do najbardziej znanych ochotników z Europy nalezeli Lafayette i Kosciuszko

(którzy walczyli przez cala wojne) oraz'~_ Kalb i Pulaski, obaj zabici w bitwie.

?r;:.ymierze z Francja

;0 Jorku.

- W pierwszej polowie wojny przewaga Anglików na morzu byla bezdyskusyj-

Amerykanie nie dysponowali flota godna tej nazwy. Wprawdzie powstala Flo-

:2 Kontynentalna, skladajaca sie z okolo 50 jednostek, a stanowe sily morskie dys-

;onowaly w sumie zblizonym potencjalem, lecz byly to przerobione statki

~dlowe lub w najlepszym przypadku male fregaty. ~ajbardziej znanym z dowód-

:Óv.- marynarki byl urodzony w Szkocji John Paul Jones, parajacy sie uprzednio

~dlem niewolnikami. Jones, odwazny i utalentowany kapitan fregaty, napadal na

s-citki brytyjskie na Kanale La Manche, zagwozdzil armaty nieprzyjaciela w por-

::;e Whitehaven, a we wrzesniu 1779 roku w zacietej potyczce u przyladka Flam-

:::orough Head zdobyl piecdziesieciodzialowa fregate brytyjska "Serapis", mimo ze

_::go wlasny okret zatonal, a konwój bedacy glównym obiektem ataku zdolal uciec.

_';'~strahujac od legendarnej otoczki wyczynów Jonesa, trzeba stwierdzic, ze nie

;;:ialy one wiekszego militarnego znaczenia. Bardziej istotny byl p-LO.ctd.esamego

a:tJrsarstwa, gdyz w pewnych chwilach przyciagalo ono wiecej ochotników niz Ar-

~a Kontynentalna. Podczas wojny dzialalo pona(.2 tysiace korsarzy, przewaznie

::\owej Anglii. Uprawianie tego rzemiosla bylo nader intratne, a w dodatku uwa-

z.:moje za przejaw patriotyzmu; dzieki niemu wzbogacily sie takie rodziny, jak Ca-

'bcwwie z Beverly i Derby z Salem. Jednak mimo duzych strat wyrzadzanych przez

--rsarzy, niebezpieczenstwo przerwania przez nich transoceanicznych linii zaopa-

::zeniowych Anglików zostalo zazegnane dzieki zorganizowaniu przez tych ostat-

-:('b juz w 1778 roku skutecznego systemu konwojów.

iemniej sytuacja zmienila sie diametralnie po przystapieniu do konfliktu

:ancji. Marynarce Królewskiej z trudem przyszlo odpierac zagrozenie ze strony

-owej i poteznej floty francuskiej, szczególnie gdy do konfliktu dolaczyla Hisz-

.ania. W 1779 roku Wielkiej Brytanii udalo sie uniknac inwazji tylko dzieki sil-

;:~mu sztormowi na Kanale La Manche, który spowodowal rozproszenie armady

- usko-hiszpanskiej. Trwalo oblezenie Gibraltaru, na Oceanie Indyjskim pano-

szyla sie eskadra francuska; stracone zostaly wyspy w Indiach Zachodnich: 00- I

z osadnikami na pograniczu Pensylwanii i Nowe-

Przystapienie Francji do wojny zmusilo Anglików, przynajmniej na pólnocy,

-'o przejscia do defensywy ..Sir Henry Clinton, nastepca Howe' a na stanowisku na-

czelnego dowódcy, o_trzymal polecenie opuszczenia Filadelfii i skoncentrowania

swych sil w Nowym Jorku. W poscig za Anglikami, którzy wyruszyli w droge

":l: polowie czerwca 1778 roku, udal sie Jerzy Waszyngton.)8 czerwca nie powiódl

s:e.-a.tl!knaJ:ylne straze Anglików w Monmouth w New Jersey, którym nieudolnie

'::O\yodzilgeneral Charles Lee, zazdrosny oWaszyngtona i znany z fanfaronady by-

~y oficer angielski. Tylko dzieki przybyciu w pore Waszyngtona Amerykanom uda-

o sie uniknac ciezkich strat. W rezultacie Clinton dotarl do Nowego Jorku bez dal-

szych przeszkód. Dd cz~u s.!9.ITiCW_M9_l1rr~ouJna pólnocy nie prowadzono juz

\,iekszy~h bitew, chociaz wspierane przez Indian oddzialy torysowskie (Tory Ran-

?eTs) nadaLkrwawoscieralysie

Rewolucja i niepodleglosc, 1763-1783

minikana, St. Vincent i Grenada, a powazne niebezpieczenstwo zagrazalo takze

Jamajce.

Klopoty wojenne

Poczatkowo Amerykanie nie byli w stanie skorzystac z trudnego polozenia Wiel-

kiej Brytanii. Waszyngton nie mógl przejsc do ofensywy, gdyz sam przezywal klopo-

ty z utrzymaniem wlasnej armii. Po zawarciu sojuszu z Francja czesc zolnierzy uzna-

la, ze dalsza walka moga z powoaze;:}iemzajac sie inni - wielu z nich zdezerterowalo

l:2a1:todmówilo ponownego zaciagu. Nawet wysocy ranga oficerowie, tacy jak gene-

ral Philip Schuyler, uwazali, ze moga z honorem zdjac mundur, a pózniejszy prezy-

dent James Monroe, oddany sprawie patriota, porzucil sluzbe wojskowa na rzecz stu-

diów prawniczych. O wiele powazniejsza sprawa byly .Qrzypadki zd~dy, a pózniej

buntu. W 1780 roku Benedict Arnold, rozgniewany rzekomymi zniewagami, jakich

doznal ze strony Kongresu, za 20 tysiecy funtów nagrody od Anglików wzial udzial

w spisku majacym na celu przejecie przez nich fortecy West Point. Spisek wykryto

po schwytaniu emisariusza Clintona, majora Johna Andre, majacego przy sobie kom-

promitujace dokumenty. Andre zostal powieszony za szpiegostwo, lecz Arnold zdolal

uciec, aby od tej pory walczyc po stronie Anglików; jego nazwisko stalo sie symbo-

lem zdrady. W styczniu 1781 roku z powodu ciezkich warunków sluzby zbuntowali

sie zolnierze w Pensylwanii. Brakowalo zywnosci i umundurowania, a szczuply zold,

wyplacany z wielomiesiecznym opóznieniem, tracil na wartosci wraz z inflacja.

Wprawdzie zolnierze nie usluchali Clintona zachecajacego ich do dezercji, lecz od-

mówili podjecia sluzby do czasu zlozenia im obietnicy o wyplacie naleznosci. Ich

sukces zachecil z kolei do buntu zolnierzy z oddzialów w New Jersey, jednak stanow-

cza interwencja Waszyngtona doprowadzila do stlumienia rebelii w zarodku.

!Qn.Qtyz wyplatami zoldu byly tylko jedna z oznak katastrofalnego polozenia

finansowego Kongresu. Nie dysponujac wplywami z podatków, nie potrafiac zmu-

sic stanów do wywiazywania sie z obowiazku rekwizycji oraz nie mogac, ze wzgle-

du na brak wystarczajacej liczby monet w obiegu, ratowac sie rozpisaniem dlugo-

terminowych pozyczek, byl on w stanie finansowac wojne jedynie za pomoca

czestego druku pieniedzy papierowych. Rzady stanowe poczynaly sobie pod tym

wzgledem jeszcze rozrzutniej - dla przykladu sama tylko Wirginia wydrukowala

wiecej pieniedzy niz Kongres Kontynentalny.'.Qg_wku 1779 kraj tonal w powodzi

banknotów, w wiekszosci wystawionych bez pokrycia. 'Wraz ze wzrostem podazy

pieniadza papierowego spadala jego wartosc, CQ _z lf<)lci powodowalo proporcjonal-

na zwyzke ,fen. W celu przeciwdzialania inflacji niektóre stany decydowaly sie na

~,.,.'-

kontrole cen, lecz w praktyce polityka ta okazala sie niemozliwa do zrealizowania.

Na wiosne 1780 roku Kongres zostal zmuszony do przeprowadzenia dewalu-

~ji pieni~~za, ustalajac proporcje miedzy drukowanymi przez siebie piecieazmi

~;':lopoty wojenne

:'<lpierowymi i bilonem w stosunku 40: 1. W rok pózniej, po kolejnej dewaluacji,

s;:osunek ten wyniósl 75: 1. BanknofYst~ly sie praktycznie bezwartosciowe, stad

'"mo wtedy wyrazenie: "nie\y'arje _nawet kongresowego papierka" (not worth

.; Continental). Jednak kryzys zostal zlagodzony"po'powolaniu w 1781 roku na sta-

-"wisko superintendenta finansów ~~21SJlri~a, zamoznego kupca z Filadelfii.

_-~orris WYRUS<;jweksle kredytowe poreczone wlasnym majatkiem, wywarl presje

tany w celu zwiekszenia przez nie dotacji w gotówce, wynegocjowaLp.ni...)"cz-

-= od FrancuzQw i_zaJozyl Bank.PólnQcnoamerykanski (Bank of North America),

-"':acv sluzy~(jako agencja fiskalna rzadu.

Operacje wojskowe na poludniu

Ostatnia faza wojny rozegrala sie na poludniu. Nie bedac w stanie odniesc de-

_..-6jacego zwyciestwa w innych rejonach walk, Bq1.y~_cz)"cypostanowili skupic

~e wysilki w miejscu, gdzie duza liczba niewolników, wrogie plemiona indian-

- -~ i rz.ekomo rozpowszechniony lojalizm.zdawaly sie sprzyjac ich dzialaniom. Na

~Q:'zatku wszystko ukladalo sie po ich mysli. Po .~dobyciu Savannah (29 grudnia

--g roku) by.1Lw stanie szybko zajac cala Georgie. W rok pózniej Clinton przy-

~.J do cztemmiYsi!(,Gzn~goQblezenia CharlestQ.llu, którego garnizon w sile 5 ty-

~.::y ludzi zlozyl bron 12 maja 1780 roku. Anglicy odniesli kolejny sukces, gdy

:::;}',l:allispostawiony na czele wojska po powrocie Clintona do Nowego Jorku,

~= sierpnia pobil pospiesznie zebrana armie Amerykanów pod_Camden w Karoli-

=- Poludniowej. Tak wiec w ciagu trzech miesiecy Brytyjczycy wyeliminowali

;:c. ,-=,,' ,zej walki dwie armie wielkosci tej, która sami stracili pod Saratoga. Pomi-

~.~ :0 szala zwyciestwa zaczela sie przechylac na strone ich przeciwników. Podbój

...:.iny Poludniowej wbrew pozorom nie byl kompletny - opór Amerykanów

-"'~l tylko do podziemia. Gdy zatem Cornwallis wyruszyl do Karoliny Pólnoc-

--=; ':1.- celu stlumienia, jak sadzil, resztek opozycji Poludnia, za jego plecami po-

:;je wybuchla rebelia; w samej zas Karolinie Pólnocnej 7 pazdziernika pod

~5'S YIountain sily lojalistów zostaly zmiecione przez strzelców z pogranicza.

- -~?nie, J§ stycznia 17~ roku, nowo sformowana armia amerykanska pod wo-

-_ Greene'aYQkonala oddzial Anglików pod Cowpens; mimo iz Cornwallis zadal

~?nie Greene'owi kilka dotkliwych ciosów, nie byl w stanie pokonac go defi-

'e, a w dodatku jego wojsko, które samo znacznie ucierpialo od walk na po-

::-,,,--,--,.::zu. zmuszone zostalo do wycofania sie na wybrzeze. Gdy Cornwallis wkro-

,~! ...: krwietniu do Wiginii, Greene z pomoca miejscowych powstanców rozprawil

,-olei z - polozonymi daleko jeden od drugiego - posterunkami wojsk bry-

'zb. Przed koncem lata wszystkie zdobycze Cornwallisa na poludniu zostaly

': puez Amerykanów, totez na poludnie od Wirginii Anglicy kontrolowali juz

Charleston i Savannah.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: