Pierwszy kontakt
Model relacji pomagania zawiera trzy wymiary:
1. wymiar zawiera następujące etapy tworzenia się relacji pomagania:
a. budowanie relacji pomagania
- otwarcie
- rozpoznanie i klaryfikacja zgłoszonego problemu
- uzgodnienie struktury relacji (kontrakt)
- intensywna eksploracja problemu
- określenie możliwych celów relacji pomagania
b. zastosowanie strategii
- obopólna akceptacja określonych celów
- planowanie strategii
- zastosowanie strategii
- ocena strategii
- zakończenie
2. wymiar zawiera umiejętności komunikacyjne
- słuchanie przekazów werbalnych
- postrzeganie sygnałów niewerbalnych
- reagowanie na oba przekazy – model zakłada spójność przekazów werbalnych i niewerbalnych u pomagającego.
3. wymiar modelu relacji pomagania reprezentuje problemy dotyczące wartości i kwestii poznawczych.
Efektywna komunikacja
Cechy osoby pomagającej:
- postawa wobec innych osób
- obraz własnej osoby
- podejście do pomagania
- empatia
- szacunek
- wiedza i umiejętności
- rozumienie
- zainteresowanie
- samoświadomość
- konkretność
We wszystkich koncepcjach pomagania istotne jest wybranie określonego podejścia do określonego pacjenta i jego cech, możliwości i potrzeb. We wszystkich podejściach zakłada się, że konieczny jest pewien poziom motywacji klienta, pewne podejścia zakładają pracę nad motywacją w trakcie kontaktu. We wszystkich podejściach uważa się,że relacja pomagania powinna podnieść gotowość klienta do otwarcia się, zaakceptowania swojej wrażliwości, co służy rozwojowi we wszystkich sferach – afektywnej, poznawczej, behawioralnej).
Umiejętności komunikacyjne
Aby działanie pomagającego były skuteczne musi on dysponować umiejętnościami komunikacyjnymi, umożliwiającymi odbiór przekazów werbalnych i niewerbalnych i reagowanie na te przekazy z obu obszarów u siebie adekwatnie i spójnie.
Komunikaty niewerbalne są czasami ważnym źródłem informacji z obszaru nieświadomego, a znaczącego dla rozumienia pacjenta (treści afektywne).
Mamy bardziej trening w reagowaniu na przekazy werbalne (poznawcze) niż afektywne. Nie dostrzegamy niespójności, nie odczytujemy ukrytych treści.
Na treść poznawczą składają się fakty i słowa przekazu. Treści afektywne mogą być werbalne i zawierają uczucia, postawy i zachowania. Odbiór przekazów werbalnych polega na zrozumieniu zarówno treści poznawczych, jak i afektywnych oraz umiejętność ich rozróżniania (przekazy jawne i ukryte, poznawcze i afektyne).
Podstawą skutecznego pomagania jest AKTYWNE SŁUCHANIE. Zanim zareagujesz musisz usłyszeć i dokonać wyboru swojej aktywności. Aktywne słuchanie umożliwia adekwatną empatię, rozumienie problemu, umożliwia klaryfikację problemu pacjenta. Nasz przekaz musi być spójny.
Reagowanie werbalne – komunikat, że słyszymy klienta i rozumiemy jego punkt widzenia. Okazujemy mu naszą zdolność do udzielenia pomocy, szacunek. Pomagamy mu zrozumieć siebie, klaryfikując niespójności, pomagamy w ujawnianiu jego emocji, pomagamy w dokonaniu syntezy głównych trudności i uczuć.
Reagowanie addytywne – pomaga klientowi w zrozumieniu własnych myśli, uczuć, poszerza znaczenie tego, co chciał nam zakomunikować. Ważne w pierwszej fazie tworzenia. W tej fazie parafrazy, czy odzwierciedlenia nie wnoszą nowego znaczenia.
Wskazówki praktyczne:
Zaawansowane umiejętności werbalnego reagowania
10 najpowszechniejszych typów reakcji werbalnych:
- minimalne reakcje werbalne – potakiwanie głową;
- parafrazowanie – wypowiedź tożsama treściowo z wypowiedzią klienta, ale wyrażona innymi słowami werbalnie;
- sondowanie – uzyskiwanie bogatszych informacji na jakiś temat zdobywanych za pomocą pytań otwartych;
- odzwierciedlanie – komunikowanie klientowi naszego rozumienia jego trudności i punktu widzenia. Można odzwierciedlać wypowiedziane lub sugerowane uczucia,sygnały niewerbalne, to co zostało pominięte, uwypuklone, konkretne treści;
- klaryfikacje – skoncentrowanie się na konkretnej treści lub jej rozumieniu;
- sprawdzanie – kiedy tracimy jasność postrzegania lub chce się coś sprawdzić. Prosimy wtedy o potwierdzenie ze strony klienta;
- interpretowanie – uzupełnianie wypowiedzi klienta, łączenie ukrytych uczuć z przekazem werbalnym, stosunku uczuć do bieżącej sytuacji;
- konfrontowanie – dostarczanie klientowi i rzetelnej informacji zwrotnej o tym co się dzieje naprawdę, może dotyczyć autentyczności, niespójności. Ważne, by były to komunikaty z obszaru JA pomagającego, informuje to klienta o tym, że to my bierzemy za nie odpowiedzialność;
- informowanie – przekazanie obiektywnych informacji o programie, itp.
- podsumowywanie – tworzenie syntezy tego, co zostało zakomunikowane i wyodrębnia główne tematy poznawcze i werbalne. Ważne, by udział w tym brał również pacjent;
agacia_