Organizacja – z gr. oragon, z łac. organum
Rzeczowa – to rzecz zorganizowana, jej synonimem jest instytucja – rzecz zorganizowana, istniejąca realnie w czasie i przestrzeni, na którą składają się ludzie i aparatura , połączone ze sobą we współdziałaniu dla osiągnięcia zamierzonego celu
Atrybutowa – to cecha lub atrybut rzeczy czyli złożonych całości – układ powiązanych ze sobą elementów składających się na całość. Wszystkie składniki (elementy) tej całości współdziałają ze sobą i współprzyczyniają się do powodzenia całości czyli do realizacji celu
Czynnościowa – to czynność (działanie, proces) – procesy (czynności, działania) organizowania czyli tworzenia lub przekształcania złożonych całości
W języku potocznym używamy atrybutowej, a w nauce organizacji rzeczowej.
Znaczenia organizacji:
1. cecha rzeczy zorganizowanej
2. sama rzecz
3. czynność
Zarządzanie – aspekt przedmiotowy np. finansami, instytucją, marketingiem
Kierowanie – aspekt podmiotowy np. ludźmi, załogą, personelem
Zarządzanie - to powodowanie realizacji zamierzonych celów
Funkcje przedsiębiorstwa wg Fayola:
1. produkcyjna, usługowa
2. marketingowa, handlowa
3. ekonomiczno-finansowa
4. personalna – zarządzanie zasobami ludzkimi
5. informacyjno-księgowa
6. zarządzania (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie) – funkcja sprawcza, która powoduje realizację funkcji 1-5
Zarządzanie – to działalność członków organizacji oraz wykorzystanie wszelkich jej zasobów dla osiągnięcia zamierzonych celów. Jest procesem koordynowania zbiorowych wysiłków dla osiągnięcia celów organizacyjnych przez ludzi, przy wykorzystaniu techniki w zorganizowanych strukturach, w oparciu o wyznaczone cele i działania.
Zarządzanie jest spersonalizowaną motywacją.
Planowanie – to przewidywanie przyszłych trendów i ustalanie najlepszej strategii umożliwiającej osiągnięcie celów naszej organizacji
Organizowanie – to projektowanie struktur, angażowanie ludzi i tworzenie warunków, które pozwolą osiągnąć cele
Motywowanie (przywództwo) – to mobilizowanie ludzi do wydajnej i entuzjastycznej pracy na rzecz osiągnięcia założonych celów
Kontrolowanie – to sprawdzanie czy są postępy w realizacji celów, a jeśli nie to podejmowanie akcji korygujących
Co powinien wiedzieć kierownik, czyli osoba, która zarządza instytucją. Jakie są oczekiwania wobec kierowników (managerów), czyli „jak zarządzać”:
1. Kierownicy wykonują specyficzną usługę (będącą ciężką i niezbyt docenianą pracą) – powodują realizację zamierzonych celów
2. Kierownicy wykonując swoją pracę spełniają 4 podstawowe funkcje zarządzania:
- planowanie (współcześnie dodaje się jeszcze decydowanie)
- organizowanie (w tym koordynowanie)
- motywowanie
- kontrolowanie wg Fayola
3. Kierownicy muszą osiągnąć, rozwijać i wykorzystywać umiejętności kierownicze:
- koncepcyjne (strategiczne myślenie)
- społeczne (międzyludzkie, interpersonalne)
- techniczne (eksperci w danej dziedzinie) wg Katza
4. Kierownicy spełniają określone role kierownicze:
- interpersonalne (społeczne) 1) reprezentant 2) przywódca 3) łącznik/organizator
- informujące (szafarz informacji) 4) odbiornik/monitor/obserwator
5) propagator/upowszechniający 6) rzecznik
- decyzyjne (decyduje) 7) innowator/przedsiębiorca 8) rozwiązujący
problemy/przeciwdziałający zakłóceniom
9) negocjator 10) rozdzielający zasoby/dysponent
zasobów wg Mintzberga
Te trzy koncepcje można porównać wskazując wspólny aspekt zadaniowy i społeczny.
Funkcje zarządzania realizowane przez kierowników wg Fayola:
Planowanie Organizowanie Kontrolowanie Motywowanie
aspekt zadaniowy aspekt społeczny
Role kierownicze wg Mintzberga:
Decyzyjne Informujące Interpersonalne
Umiejętności kierownicze wg Katza:
Koncepcyjne Techniczne (eksperckie) Społeczne
5. Skuteczność pracy kierowników:
- nie jest mierzona długością (intensywnością) ich pracy
- lecz jest zawsze oceniana w świetle rezultatów, osiąganych na rzecz organizacji poprzez wykorzystanie dostępnych zasobów. Pozytywna ocena następuje gdy rezultaty > zasoby
- rezultaty to: produkcja (usługi), jakość, ograniczenie kosztów, wydajność i rentowność
- zasoby to: budynki i urządzenia, energia, gaz, woda itp., materiały i surowce, zasoby ludzkie, informacje, pieniądze i kapitał
6. Kierownicy muszą znać i stosować podejście sytuacyjne czyli muszą dostrzegać różnice między poszczególnymi sytuacjami i wykorzystywać metody w zależności od dominujących w danej sytuacji czynników – odpowiednie do aktualnej sytuacji. Stosują wówczas te instrumenty zarządzania (np. strategie, struktury, procedury, kulturę organizacyjną), te reguły zarządzania, które są adekwatne do danej sytuacji. W zarządzaniu – będącym nauką społeczną – mówimy bowiem o regułach sytuacyjnych (probabilistycznych, a nie deterministycznych)
7. Kierownicy pracują w organizacjach będących systemami otwartymi, na które wpływ mają różne czynniki otoczenia bliższego i dalszego. Organizacje nie są jednak zupełnie bezbronne i też wpływają (choć w ograniczonym stopniu) na to otoczenie.
Instrumenty zarządzania:
1. Strategia – główne cele instytucji i przedsięwzięcia służące do ich realizacji, dotyczące zwłaszcza działań skierowanych na zewnątrz instytucji
2. Struktura organizacyjna – względnie stabilny podział zadań i władzy organizacyjnej lub sposób uporządkowania zorganizowanych całości sprawiający, że poszczególne jej elementy współdziałają ze sobą i współprzyczyniają się do powodzenia całości
3. Procedury organizacyjne – względnie trwałe programy działania wewnątrz organizacji
4. Kultura organizacyjna – utrwalony w danym środowisku pracowniczym system wartości, norm społecznych i wynikających z nich postaw i wzorców zachowań, mających znaczenie przy realizacji formalnych celów i norm organizacyjnych
Asertywność – od łac. asserito – wyzwolenie niewolnika, w ang. assent – domagać się należnego szacunku, uznania, nie dawać się wodzić za nos, po spolszczeniu asertywność – łagodna stanowczość pociągająca za sobą zachowanie, które umożliwia człowiekowi działanie we własnym (i innych osób) interesie, obronę swoich praw (i praw innych osób) bez odczuwania lęku i bez naruszania praw innych ludzi
Asertywność to:
- łagodna stanowczość w obronie interesów własnych i innych osób
- dbanie o swe interesy w sposób nie krzywdzący innych
- traktowanie drugiej osoby tak jak sam chciałbyś być traktowany
- domaganie się swoich lub czyichś praw lub występowanie w ich obronie bez naruszania praw innych osób
- stanowczość, która nie rani
Asertywnie – stanowczo, łagodnie, bez lęku
Asertywność świadczy o dojrzałości emocjonalnej. Osoba asertywna:
1. Broni swoich praw bez zachowań agresywnych
2. Zachowuje się godnie
3. Jest świadoma odpowiedzialności za swoje zachowanie
Prawa asertywności (oparte na Karcie Praw Człowieka ONZ). Mam prawo do:
1. Bycia traktowanym z szacunkiem
2. Zadawania pytań i powiedzenia „nie wiem” czy „nie rozumiem”
3. Podejmowania własnych decyzji
4. Mówienia o własnych emocjach i wyrażania własnych uczuć
5. Wyrażania własnych poglądów nawet jeśli różnią się one od poglądów innych osób
6. Mówienia „nie” bez poczucia winy
7. Popełniania błędów
8. Zmiany zdania bez konieczności usprawiedliwiania się
9. Poproszenia o to czego chcę
10. Zdecydowania się na brak asertywności
Pod warunkiem, że przyznaje te prawa również innym osobom. Oznacza to korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych osób.
Typy zachowań:
Bierne:
- Stara się unikać konfrontacji nawet kosztem samego siebie
- Stale potrzebuje „pozwolenia” na działanie
- Minimalny koszt wzrokowy, spojrzenie kieruje w bok lub w dół
- Cichy, niepewny głos
- Postawa defensywna, zgarbiona
- Pocieranie rąk, nerwowość
- Owijanie w bawełnę, unikanie konkretnej rozmowy
- Nadmierne usprawiedliwianie się
- Bezustanne poszukiwanie przyzwolenia i potwierdzenia własnych racji
- Łatwo daje za wygraną
- Wzbudza współczucie oraz poczucie winy w ludziach, którzy dostają to, o co on/ona bezskutecznie zabiega
Agresywne:
- Zdecydowany wygrywać nawet kosztem innych
- Stawie potrzeby własne ponad potrzebami innych
- Natarczywe spojrzenie
- Hałaśliwy, natrętny głos
- Bezpardonowość sądów
- Postawa ekspansyjna
- Tendencja do zagarniania cudzej przestrzeni
- Wytykanie, wskazywanie palcem
- Łatwo oskarża innych
- Często się wtrąca, przerywa innym
- Autorytarny
- Dąży do wygranej za wszelką cenę
- Posługuje się sarkazmem, krytyką i szyderstwem
- Prośbom nadaje ton rozkazu
- Łatwo doprowadza do zaognienia sytuacji
Asertywny:
- Broni własnych praw, nie odmawiając ich innych
- Dostateczny kontakt wzrokowy, dający pewność szczerych intencji
- Spokojny, neutralny ton głosu
- Powściągliwa, otwarta postawa ciała
- Język ciała zharmonizowany ze sposobem mówienia
- Potrafi i chce słuchać, stara się zrozumieć
- Traktuje ludzi z szacunkiem
- Przygotowany na konieczność kompromisu
- Zorientowany na szukanie rozwiązań
- Potrafi wyjaśnić czego chce
- Konkretny i bezpośredni, ale nie obcesowy
- Potrafi obstawać przy swoim
Pojęcie „terytorium psychologiczne” jest najbardziej istotnym pojęciem dla zachowań asertywnych. Wyobraźmy je sobie jako pewien obszar należący do danej osoby. Może ona wyznaczyć jego granice, dbać o jego niezależność, może również przestrzegać granic terytorium osób, z których . Ktoś inny nie określił granic swojego terytorium, wobec czego wiadomo jaki jest jego obszar.
Odpowiedz TAK lub NIE na następujące pytania:
1. Jeżeli ktoś prosi cię o przysługę, która wiąże się z poniesieniem przez ciebie nadmiernego trudu, czy odmówisz spełnienia jego prośby?
2. Jeżeli ktoś zachowuje się wobec Ciebie w sposób niesprawiedliwy lub krzywdzący, czy zwracasz mu na to uwagę?
3. Czy gdy ktoś cię krytykuje – wiesz jak się zachować?
4. Czy potrafisz wyrażać swoje niezadowolenia gdy coś ci nie odpowiada?
5. Czy potrafisz się przeciwstawić, gdy ktoś zachowuje się wobec Ciebie w sposób chamski lub agresywny?
Jeżeli choć jedna z odpowiedzi brzmiała NIE - to ucz się asertywności.
Schematy zachowań asertywnych:
1) Odmowa
- NIE
- Deklaracja co zrobię lub czego nie zrobię
- Krótkie wyjaśnienie
- + ew. wykazanie zrozumienia dla kłopotów innych np. „Rozumiem, że jesteś w kłopocie”
3) Odpowiedź na krytykę
- + ew. wykazanie zrozumienia dla kłopotów innych np. „Mam inne zdanie w tej kwestii”, „Ja tak o sobie nie myślę”
2) Obrona swoich praw
- Jasno przedstawić sytuację (w tym braki)
- Informacja o usunięciu braków
- Przypomnieć o swoich zasługach
- Postawić warunki dalszej współpracy
4) Niezadowolenie
„Mam prośbę, by .....(np. pan nie palił) ....., gdyż .....(np. to mi szkodzi, to mi przeszkadza)
5) Obrona przed agresją
Nie pozwólcie się krzywdzić, brońcie się przed agresją, ale NIE podawajcie przemocy dalej, bądźcie asertywni.
- Informowanie +
- Wyrażanie uczuć
Poinformować o swoich warunkach (co mi nie odpowiada), odwołując się do swoich potrzeb i uczuć = co chcę, co myślę, co czuję
np. „Proszę by pan tego nie robił ( nie krzyczał, nie wyśmiewał się, nie mówił „ty”), bo nie lubię być traktowany z góry (lub to mi się nie podoba, itp.)”
Czyli komunikat typu „JA”
- Przywołanie zaplecza = ostrzeżenie
Zapowiedź reakcji o przywołaniu zaplecza np. „chwileczkę”,(dość tego”, „stop”, „teraz ja mówię”), jeżeli pan nie przestanie..... to ja .....
- Realizacja zapowiedzianej reakcji (groźby) = wykorzystanie zaplecza
Dlaczego asertywność potrzebna jest menedżerowi?
Asertwny menedżer:
- Zapewnia sobie szacunek, który jest podstawą pozytywnej relacji między nim a podwładnym. Istnienie tej pozytywnej relacji wzmacnia oddziaływanie motywacyjne
Nie autokratyczny = agresywny:
- Nie zrywa (tak jak autokratyczny) więzi emocjonalnych z podwładnymi, a tym samym nie ogranicza możliwości stosowania nowoczesnych metod zarządzania opartych na partycypacji pracowniczej. Chodzi tu o metody zarządzania współuczestniczącego, uwarunkowane m.in. wzajemnym zaufaniem w relacji przełożony - podwładny
Nie bierny = uległy:
- Potrafi bronić celów uznanych za słuszne i nie dopuszcza by przeszkadzano w ich realizacji
...
gosicka