Kasprowicz J., opracowanie.pdf

Kochałem najlichsze Źdźbło trawy i człeka co z losem się zmaga" - czy ten cytat można uznać za motto

twórczości Jana Kasprowicza ?

By odpowiedzieć na zadane w temacie pytanie i by lepiej zrozumieć wiersze Jana Kasprowicza

należy bliżej przyjrzeć się jego życiu. Jest to niezwykle istotne ze względu na częste zmiany w sposobie

pojmowania poezji i świata przez autora "Hymnów".

Kasprowicz urodził się w rodzinie chłopskiej na Kujawach w roku 1860. Ojciec poety był

analfabetą, dlatego największym autorytetem intelektualnym w rodzinie młodego Kasprowicza była jego

matka. W wieku dziewięciu lat chłopcu udało się dostać do inowrocławskiego gimnazjum. Później studiował

na uniwersytetach w Lipsku i Krakowie. Był aresztowany przez pruską policję za działalność socjalistyczną,

później wyjechał i zamieszkał we Lwowie. Tam był członkiem redakcji i wydał mnóstwo książek.

Doceniany stopniowo w świecie literackim doktoryzował się na uniwersytecie lwowskim. W roku 1906 na

dwa lata wyjechał do Poronina. Powróciwszy do Lwowa objął katedrę literatury porównawczej. Po swym

rektoracie ze względu na stan zdrowia wrócił do "ukochanego" Poronina. W 1923 r. zamieszkał w

Harendzie. W rok później objawiła się nagłymi atakami choroba i Kasprowicz zmarł w 1926r.

Najwcześniejsze wiersze Kasprowicza pochodzą z okresu gimnazjalnego. Są one próbą wytrwałego

naśladowania polskiej poezji romantycznej. Należy zaznaczyć, że poeta wtedy jeszcze nie poruszał tematyki

chłopskiej. Jego osobowość się dopiero kształtowała i było za wcześnie na sięgnięcie do doświadczeń

własnej młodości.

Dopiero w czasie studiów w Lipsku powstają utwory, w których widać pewien indywidualizm.

Widać, że na Kasprowicza wpłynęły tendencje ówczesnej epoki. Poeta zaczyna pisać wiersze

naturalistyczne. Powstaje cykl "Obrazki natury". Oto fragment jednego z wierszy tego cyklu, pod tytułem:

"W chałupie":

Na stole, w łyżce blaszanej

Podpartej cegły odłamem,

Pali się knotek, zasycan

Kawałkiem świeżej okrasy

I rzuca mgławe światełko

W mrok zadymionej izdebki

Wiersz ten wręcz promieniuje naturalizmem, a właściwie naturalistyczną opisowością. Jak wszystkie

tego typu utwory, ten także miał wstrząsnąć czytelnikiem. Kasprowicz pokazał niezwykle szczegółowo

wygląd nędznej chłopskiej chaty i jej mieszkańców.

W tym okresie powstaje ponadto cykl sonetów "Z chałupy". Kasprowicz zaczyna zastanawiać się w

nich nad wsią i jej mieszkańcami, nad ich losem i niedolą. W każdym sonecie pokazuje inną chatę chłopską,

inną rodzinę, inny problem:

"Miała rolę, spredali jej rolę -

Były czasy gradu i posuchy,

Kubę dawno zamknął grób już głuchy,

A skąd płacić, gdy pustki w stodole? (...)"

"Leży chory dwa miesiące blisko,

Rwanie w krzyżach, ból piersi, ograszka -

Nie pomoże ni piasek, ni kaszka (...)"

W ten sposób zaczyna traktować niedolę jednostki jako problem dotyczący ogółu społeczeństwa

wiejskiego. Kasprowicz w tym okresie traktuje swoją poezję jako działalność społeczną, jakże sprzeczną z

ideami tamtej epoki.

W jego twórczości następuje przełom modernistyczny. Zaczyna się od stopniowego przesuwania w

stronę symboliki i metafizyki. Wyrazem prawdziwie modernistycznych wartości jest tomik "Krzak dzikiej

róży". W sonetach tych powtarzają się dwa motywy - pąsowej róży i próchniejącej limby. Mają one sens

symboliczny. Są refleksją na temat życia, przemijania, śmierci. Można powiedzieć, że jest to poezja tęsknoty

do siły przyrody, a także zrozumienia, że istota bytu polega na przeplataniu się życia i śmierci. Śmiało,

można stwierdzić, że Kasprowicz przechodząc na stronę" modernistów nie przestał kochać najlichszego

Źdźbła trawy i człeka, co z losem się zmaga".

Następnym przełomem w twórczości mistrza były "Hymny". Kasprowicz podjął w nich problem

zatracania znaczenia wartości duchowych pod wpływem rozwoju cywilizacyjnego. Poeta podjął wielkie

wyzwanie. Rozpoczął rozważania nad miejscem człowieka i poety w świecie. Zaczął się zastanawiać głębiej

nad życiem ludzkim, istnieniem absolutu i władzą Bożą nad wartościami duchowymi. W hymnie Dies Irae"

podmiot liryczny przyjmując postawę prometejską, podobnie jak Konrad z Dziadów", wadzi się ze Stwórcą,

w imię skazanej na zagładę, oszalałej ze strachu przed dniem gniewu Bożego ludzkości. Kochający

człowieka Kasprowicz zadaje pytanie: Dlaczego człowiek ma być skazany za coś, co Bóg wpisał w istotę

świata ? Cykl jest przepełniony różnorakimi pesymistycznymi postawami filozoficznymi, od dekadentyzmu,

poprzez katastrofizm do shopenhaueryzmu.

W kolejnym etapie twórczości Kasprowicza to właśnie przyroda tatrzańska stanie się lekiem na jego

wewnętrzne bolączki. Powraca on na jej łono z pesymistycznej otchłani. Wtedy to przestaje się "wadzić się z

Bogiem" i wprowadza do swojego życia ideowe akcenty franciszkańskie. Jednym z nich jest pogodzenie się

ze światem, które wynika jakby ze zrozumienia przyrody i ludowej mądrości tych, którzy z nią obcują.

Wyraża podziw dla piękna przyrody, której spokój skłania do refleksji nad sensem ludzkiej egzystencji.

Przyroda uspokaja, uczy życiowej mądrości. To naturalne piękno dane przez Boga jest symbolem trwałości,

a także przemijania i odradzania się. Kasprowicz głosi miłość dla natury, szacunek dla chłopa i jego

mądrości. Mądrości, którą posiada tylko ten, który żyje w najbliższym kontakcie z naturą. Postawę

franciszkańska znajduje wierne odzwierciedlenie w wierszach "Nie ma tu nic szczególnego" i "Przeprosiny

Boga".

Jak rozumieć tytułowy cytat "Bom kochał najlichsze źdźbło "Można go rozumieć na bardzo wiele

sposobów. Nie ulega wątpliwości, że Kasprowicz chciał w ten sposób coś wytłumaczyć. Nie trudno dociec

co.

Po pierwsze: własne postępowanie. Wyjechał z Lwowa do Poronina i na Harendę. Ten cytat mówi

dlaczego to zrobił. Pokochał wieś, prostych ludzi, przyrodę i mimo wysokiego stanowiska na uniwersytecie

lwowskim postanowił dokonać żywota jak najbliżej natury: na wsi.

Po drugie: chciał wytłumaczyć przesłanie swoich wierszy. Poeta przez całe życie poszukiwał myśli i

ideałów, które gotów by był uważać za właściwe. Jego poezja ewoluowała poprzez naturalizm, modernizm,

dekadentyzm, by powrócić do symbolicznej harmonii z naturą. Zauważyć należy, że przez cały czas w tle

wszystkich wierszy pojawiał się prosty, ubogi człowiek, a także trawa, drzewa, słowem - matka Ziemia.

Kasprowicz nie mógł się od niej uwolnić. Natura stanowiła tło wesołych i smutnych wierszy, była wiecznym

motywem, który stanowił podporę istoty wiersza.

Dlaczego szukał zgody z przyrodą we wszystkich wierszach? Odpowiedz jest prosta: bo kochał

najlichsze Źdźbło trawy". Dlaczego był przez cały czas pocieszycielem biednych i skrzywdzonych przez los?

Bo kochał człeka co z losem się zmaga. Pozostaje na marginesie jeszcze jedno pytanie: Dlaczego kochał

przyrodę i prostego, najbliższego jej człowieka? Tego możemy się tylko domyślać. Może zatęsknił do nich,

gdyż razem z nimi się wychował, a może dotarł do nich dzięki licznym przemyśleniom i poznawaniu

literatury światowej.

Uważam, że cytat ten w pełni można uznać za motto twórczości Kasprowicza. Nie da się ukryć że,

motyw przyrody i chłopa przewija przez wszystkie jego wiersze. Co by było gdyby o nich zapomniał i

zagłębił się w dekadentyzm, modernizm, katastrofizm bez oparcia na naturze? Może nie potrafiłby nic

wielkiego napisać, a może wręcz przeciwnie: uwolniłby się z więzów i zagłębiłby się po uszy w nirwanie

poszukując istoty bytu. Jedno jest pewne natura i człowiek prosty to tematy najbliższe sercu Kasprowicza .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: