Pedagogika pracy - praca własna.doc

Temat: Pedagogika pracy jako

dyscyplina pedagogiczna

1.Rodowód pedagogiki pracy,

2.Przedmiot, zadania i działy pedagogiki pracy oraz dominujace tereny badań,

3.Miejsce pedagogiki pracy wsród nauk pedagogicznych i nauk o pracy

1. Pojęcie pedagogiki pracy-powstanie i rozwój pedagogiki pracy:

Pedagogika pracy, chociaż jest młodą dyscypliną pedagogiczną, ma jednak — jak wykazuje Tadeusz Nowacki — długi rodowód. Związana jest nierozłącznie z ruchami społecznymi, szczególnie z za­gadnieniem stosunku człowieka do pracy.

Pierwsze wyraziste i konsekwentne określenie wysokiej wartości pracy w wychowaniu znajdujemy w poglądach takich przedstawi­cieli utopijnego kierunku filozofii, jak Thomas Morę, Tomasso Cam-panella, Morelly i inni, którzy zajmując się wychowaniem wyzna­czali pracy szczególną rolę. Od tego okresu zagadnieniem pracy i wychowaniem przez pracę zajmują się niemal wszyscy myśliciele, w tym Jan Amos Komensky, Samuel Hartlib, William Petty, John Bellers, John Locke i Jean Jacąues Rousseau, a także encyklope­dyści.

W Polsce problematyka wychowania przez pracę żywo intere­suje i nurtuje takich reformatorów Komisji Edukacji Narodowej, jak Grzegorz Pirambwicz, Antoni Popławski, Adolf Kamieński i in­ni, który uznani być mogą za prekursorów pedagogiki pracy. Oni właśnie postulowali to, co dziś nazwalibyśmy kształceniem poli­technicznym, a także propagowali objęcie kształceniem zawodowym chłopów i mieszczan.

Mimo że w czasach Komisji Edukacji Narodowej idea wychowa­nia przez pracę i przygotowania młodzieży do pracy w gospodar­stwie przyjęła już treści konkretne, to jednak realizacja tychże przypadła dopiero Stanisławowi Staszicowi. Właśnie jemu zawdzię­czamy głównie koncepcję i realizację kształcenia i wychowania za­wodowego na potrzeby gospodarki kraju, gdyż nadał on relacji: człowiek — wychowanie — praca realne treści i kształty. Z tego też względu S. Staszica nazywamy ojcem polskiego szkolnictwa za­wodowego. W XIX w. problematyka, wchodząca w skład dziedziny, zwanej dzisiaj pedagogiką pracy, żywo interesuje twórców marksi­zmu. Szczególnego znaczenia nabierają poglądy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a w późniejszym okresie poglądy Włodzimie­rza Iljicza Lenina i Nadieżdy K. Krupskiej. Interesujące są też poglądy i dążenia twórców różnych odmian szkoły pracy.

W latach międzywojennych w Polsce omawiana problematyka interesuje Władysława Przanowskiego, Wiktora Ambroziewicza, Władysława Spasowskiego, Stefana Rudniańskiego, Henryka Rowi-da i innych propagatorów wychowania przez pracę oraz kształce­nia politechnicznego. Ich ideę przewodnią stanowiły w dużym stop­niu poglądy pedagogiczne K. Marksa, W. I. Lenina i N. K. Krup­skiej

W pierwszych latach powojennych najwięcej uwagi poświęcono tworzeniu nowego szkolnictwa zawodowego, przy czym, ze zrozu­miałych względów, dominowały prace organizacyjne oraz progra­mowe. Dopiero od lat sześćdziesiątych można wyraźniej dostrzec początki wyodrębniania się nowej dyscypliny pedagogicznej — pe­dagogiki pracy. Rola inicjatywna i sterująca przypadła, i przypada nadal, prof. dr T. Nowackiemu.

2. Przedmiot,zadania i działy pedagogiki pracy oraz dominujące tereny badań:

Obszary problemowe pedagogiki pracy:

W latach (siedemdziesiatych) opacowano główne obszary pedagogiki pracy, a zarazem działy pedagogiki pracy, stało się to gł. z inicjatywy Zygmunta Wiatrowskiego.

Wyróżniono trzy nastepujace dzialy:

·           Pedagogikę przedzawodową

·           Pedagogikę zawodową

·           Pedagogikę zakladu pracy

I.Pedagogika przedzawodowa.

Obszar pedagogiki przedzawodowej obejmuje to wszystko, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym kształcenie zawodowe i co zbliża ją do wyboru za­wodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W obszarze tym mieści się kształcenie ogólne widziane jako podsta­wa kształcenia zawodowego, wychowanie przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogólnokształcącej (podstawowej i średniej), kształcenie politechniczne, preorientacja oraz orientacja szkolna i zawodowa, wreszcie — przyuczenie do za­wodu realizowane głównie w szkole ogólnokształcącej i w zakła­dzie pracy.

II.Pedagogika zawodowa.

Obszar pedagogiki zawodowej zawiera kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w róż­nych instytucjach kształcenia zawodowego, głównie w szkole za­wodowej i w zakładzie pracy, prowadzące do uzyskania kwalifi­kacji zawodowych oraz warunkujące przydatność zawodową, wy­soką wydajność i zadowolenie z wykonywanej pracy, W obszarze tym znajdują się cele, treści i programy kształcenia i wychowania zawodowego, proces kształcenia zawodowego, formy, metody i środ­ki kształcenia zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształ­cenia zawodowego, w tym powodzenia i niepowodzenia szkolne uczniów szkół zawodowych, losy oraz przydatność zawodowa absol­wentów szkół zawodowych, wreszcie — orientacja i poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i na świecie, jak również problematyka wychowania w szkole zawodowej.

III.Pedagogika zakładu pracy.
Obszar pedagogiki zakładu pracy obejmuje doskonalenie zawodowe realizowane w całym okresie aktywności zawodowej pracownika i prowadzące do nieustannego

wzbogacania osobowości człowieka pracy oraz do mistrzostwa w za­wodzie. W obszarze tym mieści się dokształcanie zawodowej pracu­jących, doskonalenie ogólne i zawodowe pracujących, w tym funk­cje doskonalenia zawodowego, szczeblowy system doskonalenia za­wodowego, dochodzenie do bogatej osobowości człowieka pracy i do mistrzostwa w zawodzie, poradnictwo zawodowe, problemy kształ­cenia ustawicznego oraz zakład pracy jako środowisko wycho­wawcze.

Naukowe i metodologiczne podstawy pedagogiki pracy. W obsza­rze naukowych i metodologicznych podstaw pedagogiki pracy mieści się związek pedagogiki z innymi dyscyplinami naukowymi, historia kształcenia zawodowego i przygotowania do pracy zawodowej, wpływ rewolucji naukowo-technicznej na proces kształcenia i do­skonalenia zawodowego oraz na proces pracy człowieka, kształcenie i doskonalenie zawodowe w jednolitym systemie edukacji narodo­wej, teoretyczne podstawy kształcenia i doskonalenia zawodowego, problemy zawodoznawstwa, problemy osobowości i postawy zawo­dowej ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy i świadomości za­wodowej oraz motywacji i umiejętności, wreszcie problemy pedeutologiczne i metodologiczne.

Tereny badawcze pedagogiki pracy

Jak z powyższego wynika wykaz problemów i zagadnień składa­jących się na przedmiot pedagogiki pracy jest stosunkowo długi i bogaty, a przecież jeszcze nie zamknięty.

Do najbardziej typowych terenów badawczych pedagogiki pra­-
cy należą:

dom rodzinny, przedszkole i szkoła oraz inne ośrodki wycho­
wania przez pracę i kształtowania osobowości młodego człowieka,

szkoły  i  inne   ośrodki   (instytucje)  wychowania  spełniające
funkcję przygotowania młodzieży do wyboru zawodu (dom rodzin­
ny, szkoła ogólnokształcąca, organizacje młodzieżowe, środki maso­
wego przekazu itp.),

szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze realizujące
proces przygotowania do pracy zawodowej (w tym i zakłady pracy),

ośrodki kształcenia ustawicznego pracowników, w tym szko­
ły  dla pracujących,  kursy i studia  podyplomowe,  zakłady pracy
i organizacje społeczne prowadzące różne formy ustawicznej oświa­
ty zawodowej,

ośrodki prowadzące badania nad organizacją i skutecznością
kształcenia i doskonalenia zawodowego,

zakłady pracy traktowane jako znaczące środowiska wycho­
wania.

W następstwie powyższych ustaleń i wymagań naukoznawczych pedagogikę pracy przyjęlo się okreslać jako subdyscyplinę naukową, której przedmiotem badań sa pedagogiczne aspekty relacji: czlowiek-wychowanie-praca, chociaż często akcentuje się też drugą relację trójczlonową:czlowiek-obywatel-przcownik- jako również dobrze oddajacą istotne problemy i zadania tej nowej dyscypliny pedagogicznej. Wynika z tego ,że o przedmiocie pedagogiki pracy stanowią te wszystkie uklady i związki przedmiotowo-tresciowe, przez które nade wszystko przewija się idea przygotowania czlowieka do przcy zawodowej, ale także idea pomyslnego oraz wielostronnie skutecznego udzialu czlowieka w tej pracy.

Konkretyzujac tę myśl, można stwierdzić, że: przez pedagogikę pracy rozumiemy dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia politechnicznego, przygotowa­nia do pracy zawodowej i doskonalenia ogólnego oraz zawodowego pracowników, a także problemy wychowawcze zakładu.

3.Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk pedagogicznych i nauk o pracy:

Klasyfikacja nauk pedagogicznych

Nauki pedagogiczne stanowią już rozbudowaną grupę nauk zaj­mujących się zagadnieniami wychowania, kształcenia i oświaty. Jak stwierdza Stefan Wołoszyn1, globalny charakter myślenia trady­cyjnej pedagogiki rozwijanej jako „sztuki wychowania" zastępuje współcześnie coraz bardziej zróżnicowany i wyspecjalizowany sy­stem dyscyplin pedagogicznych.

W literaturze spotkać się. można z różnymi próbami klasyfikacji nauk pedagogicznych. W ujęciu ogólniejszym, przy tym tradycyj­nym, wyróżnia się: pedagogikę ogólną, teorię wychowania, historię wychowania i dydaktykę. Szczegółowa analiza prowadzi jednak do klasyfikacji bardziej złożonej. Niżej zamieszczono wykaz i struk­turę dyscyplin pedagogicznych, tworzących system nauk pedago­gicznych, w koncepcji Polskiej Akademii Nauk, zmodyfikowanej przez autora niniejszych rozważań.

System nauk pedagogicznych

2.  3.

1.Pedagogika ogólna

Historia oświaty i wychowania oraz doktryn pedagogicznych

Teoria wychowania

·           Teoria wychowania społeczno-moralnego

·           Teoria wychowania fizycznego

3.3Teoria wychowania estetycznego
4.Dydaktyka

·           Dydaktyka ogólna

·           Dydaktyka rozwojowa

·           Dydaktyka szczegółowa

·           Technologia dydaktyczna
5. Teoria kształcenia ustawicznego
6.Pedagogika kierunkowa

·           Pedagogika wychowania rodzinnego

·           Pedagogika wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego

·           Pedagogika wychowania szkolnego (ze szczególnymuwzględ­nieniem szkoły ogólnokształcącej)

·           Pedagogika szkoły wyższej

·           Pedagogika pracy (przed zawodowa, zawodowa, zakładu pra­cy)

·           Pedagogika społeczna (w tym opiekuńcza)

·           Pedagogika dorosłych (andragogika)

·           Pedagogika specjalna

7.

6.9.              Gerontologia pedagogiczna
Inne dyscypliny pedagogiczne

·           Pedagogika porównawcza

·           Pedeutologia

·           Pedagogika cybernetyczna

·           Polityka oświatowa

·           Ekonomika oświaty

Wspomniany już S. Wołoszyn wyraża pogląd, że można stoso­wać zamiennie nazwy — nauki pedagogiczne i pedagogika, jednak pod warunkiem pojmowania pedagogiki w znaczeniu globalnym, a więc jako ogólnej nauki o wychowaniu człowieka.

Zadania pedagogiki

Zgodnie z przedstawioną wyżej klasyfikacją nauk pedagogicz­nych mówić można o różnych zadaniach tych nauk. W ujęciu ogól­nym podstawowym zadaniem pedagogiki jest wyposażenie tych, którzy zajmują się organizacją procesów dydaktycznych i wycho­waw...