Finanse publiczne i prawo finansowe, wykład 1, 25.09.2010
dr Jan Dworek
1) Ewa Hellich „Nowa ustawa o finansach publicznych”, Beck, Warszawa 2010
2) ustawa z dn. 27.08.2009 r. o finansach publicznych
3) Bogumił Brzeziński, Wojciech Matuszewski, Wojciech Morawski „Prawo finansów publicznych”, 1999 r.
ZAGADNIENIA:
1) PIENIĄDZ- ogólny ekwiwalent (równoważnik) powszechnie i trwale wyrażający wartość towarów i na nie wymienianych.
2) FUNKCJA MIERNIKA WARTOŚCI- pieniądz jako powszechny ekwiwalent służący określaniu innych wartości: towarów, usług w postaci cen wyrażanych w jednostkach pieniężnych.
3) FUNKCJA ŚRODKA WYMIANY- pieniądz rozdziela transakcję kupna od transakcji sprzedaży.
4) FUNKCJA ŚRODKA PŁATNICZEGO- za towar/usługę powstaje zobowiązanie, którego nie musimy wypełniać od razu. Zapłata innych zobowiązań [?]
5) FUNKCJA PRZECHOWYWANIA WARTOŚCI- albo środek tezauryzacji; wartość odnosi się do pieniądza jak i do przedmiotów wartościowych. Biżuteria i obrazy nie mają płynności, najbardziej płynny jest pieniądz.
na 1 mieszkańca UE-43 tys Euro oszczędności
na 1 mieszkańca Polski- 2,900 Euro oszczędności
6) FUNKCJA PIENIĄDZA ŚWIATOWEGO- ten, który jest wymienialny.
3 czynniki decydujące o wartości pieniądza:
· siła nabywcza pieniądza-ile dóbr możemy nabyć za jednostkę pieniężną
· stosunek do innych walut (euro, dolar, frank,etc) + stosunek do SDR (Special Drawing Rights) tj. Specjalne prawa ciągnienia, waluta abstrakcyjna
· stosunek do złota:
15.04.71- 1 uncja złota (28,5g)=47,64 USD
24.09.2010- 1 uncja złota= 1290,75 USD
Złoty został wprowadzony w 1924 r. przez Władysława Grabskiego.
1 USD=0,888694 g złota
1 złoty=0,222148 g złota (1/4 dolara)
[powstanie w Polsce czarnego rynku- dolarów nie wymieniano w kantorach czy bankach, tylko u ‘koników’ stojących przed bankami-płacili więcej złotych za 1 USD niż w banku].
WZROST GOSPODARCZY- zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Jeśli w kolejnym roku w całej gospodarce uda się sprzedać więcej towarów i usług niż w roku poprzednim – mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym. Motorem wzrostu gospodarczego jest konsumpcja i inwestycje.
PKB [produkt krajowy brutto]- całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju(kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze). [2009 PKB nominalnie=427,900 miliardów $, w 2009 PKB wzrósł o 1,7%]
Motor wzrostu gospodarczego- konsumpcja; inwestycja;
RECESJA- termin stosowany do określenia pierwszej fazy cyklu gospodarczego, w której zmniejszenie stopnia aktywności gospodarczej przejawia się tylko w obniżeniu tempa wzrostu produktu krajowego brutto (PKB) w porównaniu z poprzednim okresem, nie następuje natomiast bezwzględny spadek rozmiarów produkcji, a w konsekwencji produktu krajowego brutto, określany mianem kryzysu.
Obniżaniu się tempa wzrostu PKB w fazie recesji towarzyszą zazwyczaj: niższy poziom wydajności pracy, zahamowanie wzrostu lub nawet obniżenie realnych płac, zysków i in. dochodów społeczeństwa, zmniejszenie tempa wzrostu lub też spadek nakładów inwestycyjnych, zahamowanie wzrostu cen, wzrost bezrobocia.
INFLACJA- proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji, wyrażająca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę. W zależności od poziomu stopy inflacji rozróżniamy:
(wzrost przecietnego poziomu cen i usług w określonym czasie)
1) inflację pełzającą (do 9%), nie powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.
2) inflację galopującą (powyżej 99%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego.
3) hiperinflację(ponad 100%), gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.
Inflacja na dzień dzisiejszy- ok. 3%
Deflacja- spadek przeciętnego pozimu cen (zamrożenie konsumpcji, wzrost cen; i usług w okrślonym czasie)
Inflacja +Deflacja- spowodowane sa zaburzeniami rynku w wyniku nierównowagi między pieniądzem obsługującym rynek a ilością dóbr i usług na tym rynku
Czynniki zamożności:
· wielkość eksportu na 1 mieszkańca
· system bankowy
· system ubezpieczeniowy
Def finansów- procesy gromadzenia i wydatkowania środków pienięznych
Finanse publiczne- to zasoby pieniężne, operujące tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące.
Klasyfikacja finansów według źródeł; będź strumienia finansów:
Dotyczy 5 grup zjawisk finansowych:
I. Finanse przedsiębiorstw- które można nazwać także finansami sektora zarobkowego
II. Finanse ludności- które nazywane sa także finansami gospodarst domowych
III. Finanse publiczne- finanse państwa i samorządu terytorialnych; jako związków publiczno-prawnych
IV. Finanse banków i innych instytucji kredytowych
V. Finanse ubezpieczeń
*Cechy: F. publiczne -zorientowane na realizacje zadań ogółu; wyrażają się w pieniądzach; gestorem jest państwo F. prywatne-obowiązek podatkowania, nie ma wpływu na ilośc pieniędzy, skoncentrowane na osiągnięcie zysków indywidualnych.
Finanse mają charakter obiektywny ; istnienie jest niezależne od woli i checi ludzkich; a więc że ich wymaganie jest obiektywna koniecznoscią.
*Funkcje finansów publicznych- należy rozumiec zespół stawianych przed nimi jednorodnych zadań
-F. ekonomiczna- (fiskalna) dostarcza podmiotom publicznym środków finansowych na realizację ich zadań
-F. redystrybucyjna- (regulacyjna)- powtórny podział np. nastepuje wtedy gdy przekazujemy podatek na okreslony cel. Polega na gromadzeniu środków w budżecie i rozdzielaniu ich okreslonym podmiotom *przenoszenie środków dla zmniejszenia niedoboru
-F. stymulacja finansów- sprowadza się do oddziaływania przy pomocy rozwiązań i strumieni finansowych na zachowanie róznych podmiotów
-F. ewidencyjno-kontrolna finansów (informacyjna)
Polityka finansowa- jest to świadoma i celowa działalność ludzi i instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji okreslonych celów przy pomocy środków finansowych. Jest niezwykle waznym elementem polityki społecznej i ekonomicznej. Pełni rolę służebną wobec podstawowych celów polityki społecznej i ekonomicznej
Kryteria oceny polityki finansowej: *skuteczna *musi podlegac akceptacji społecznej
Warunki prawidłowej polityki finansowej:
*Cele muszą być możliwe do osiągnięcia w danych warunkach,określonym miejscu i czasie
*cele muszą być wzajemnie niesprzeczne 9jeden nie może wykluczac drugiego)
*środki realizacji muszą być dostosowane do celów
*cele i środki muszą być jasno i wyraxnie określone oraz znane adresatom
*Prawidłowa polityka finansowa wymaga kompetentnych kadr i odpowiedniego wyposarzenia technicznego
gosicka