zagadnienia pr.europejskie.doc

Powstanie Wspólnot Europejskich i UE
1. Przesłanki integracji państw europ po II WŚ.

Bezpośrednio po II WŚ w Europie pojawiły się 3 przesłanki integracji:

·         Chęć odbudowy pozycji gospodarczej i politycznej Europy

·         Obawa przed Niemcami- obawa przed odbudową swojej gospodarki, sił zbrojnych oraz inicjacją konfliktu zbrojnego. Propozycja stworzenia różnych instytucji, których Niemcy byłyby członkiem, a przez to możliwość kontrolowania ich. Próba zakotwiczenia Niemiec w Europie.

·         Obawa przez Związkiem Radzieckim i światowym komunizmem

        2. Deklaracja (plan) Schumana.

Plan Schumana, przedstawiony 9 maja 1950 przez francuskiego ministra spraw zagranicznych R. Schumana, w porozumieniu z J. Monnet. Zakładał on zawiązanie bliskiej współpracy Francji i RFN w dziedzinie produkcji węgla i stali, co miało uniemożliwić niekontrolowane wykorzystanie tych dwóch surowców w celach militarnych, a zarazem przyczynić się do szybszej odbudowy ze zniszczeń wojennych.
Celem planu było również dążenie do podniesienia poziomu życia w obu krajach, łatwiejszy eksport surowców, a w dalszej perspektywie – ściślejsza współpraca gospodarcza. Kontrolę nad tymi dwoma sektorami gospodarki miała sprawować wspólna komisja. Propozycja Schumana stała się wkrótce podstawą utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) i była początkiem integracji kontynentu europejskiego w okresie powojennym.
3. Powstanie Europ Wspólnoty Węgla i Stali.b 

EWWiS powołana na okres 50 lat, na mocy układu międzyrządowego podpisanego w Paryżu (traktat paryski) 18 kwietnia 1951 przez przedstawicieli sześciu państw europejskich (Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN, Włoch), który wszedł następnie w życie 23 VII 1952. Traktat o EWWiS wygasł z dniem 23 lipca 2002. Inicjatywa powstania była związana z planem Schumana.

Celem powstania EWWiS było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali między Francją i RFN – bardzo istotnych gałęzi przemysłu w okresie powojennym.

Organy: Wysoka Władza - jako organ najwyższy składająca się z 9 członków mianowanych na 6 lat (funkcjonariusze tego organu posiadali status funkcjonariuszy międzynarodowych) została następnie zastąpiona na mocy konwencji z 8 kwietnia 1965 od 1 lipca 1967 Komisją Europejską jako jednym wspólnym organem zarządzającym trzema Wspólnotami Europejskimi.
4. Raport Spaaka.

Raport Spaaka, dokument sporządzony przez komisję ekspertów, której przewodniczył belgijski minister spraw zagranicznych Paul Henri Spaak. Zlecenie jego opracowania wydali w 1955 roku ministrowie spraw zagranicznych EWWiS zebrani na konferencji w Mesynie.

Dokument komisji Spaaka przedstawiał projekt powołania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom).
6. Powst. Europ Wspóln Energii Atomowej.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Euratom, (ang. European Atomic Energy Community) powstała na mocy Traktatów Rzymskich z 1957 (zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 1958).
7. Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot.

W momencie podpisania traktatów rzymskich w 1957 r. Została bowiem jednocześnie podpisana Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot Europejskich, w oparciu o postanowienia której Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne (Parlament Europejski) i Trybunał stały się wspólnymi organami EWWiS, EWG i Euratomu.
8. Traktat o Fuzji instytucji.

Traktat fuzyjny, ang. Merger Treaty, podpisany 8 kwietnia 1965, wszedł w życie 1 lipca 1967. Zakładał powstanie jednej Rady Ministrów (dziś – Rada Unii Europejskiej) dla Wspólnot po połączeniu odpowiedników z EWWiS, Euratomu i EWG, oraz wspólnej Komisji (Komisja Europejska).
W ten sposób trzy istniejące organizacje posiadały jednolite instytucje, a także jeden budżet. Układ był wynikiem procesu jednoczenia instytucji wspomnianych organizacji, który zapoczątkowano już w Traktatach Rzymskich, łącząc ich zgromadzenia parlamentarne i trybunały.
9. rozwój Wspólnot w latach 1958-1968 oraz 1969-1986.
10. Kolejne poszerzenia Wspólnot o nowe kraje członkowskie (rozwój terytorialny).
11. Jednolity Akt Europ (JAE).

Jednolity Akt Europejski, JAE, (ang. Single European Act – SEA), Jednolity Akt Europejski - nowelizacja Traktatu Rzymskiego, uchwalona podczas konferencji rządowej w Luksemburgu i w Brukseli (9 września 1985 - 27 stycznia 1986) o zmianie i uzupełnieniu trzech Traktatów założycielskich: EWWIS (1951), EWG (1957) i Euratomu (1957). Układ wszedł w życie 1 lipca 1987 roku. Składa się z 4 części i 34 artykułów, wnosi zmiany do poszczególnych instytucji wspólnotowych rozszerzając zasięg ich polityki w kilku dziedzinach.

12. Najważniejsze zmiany wprowadzone do Traktatu o europ Wspóln Gospodarczej przez JAE.

Do jego najważniejszych postanowień należą:
- stopniowe utworzenie do końca 1992 rynku wewnętrznego, którego podstawami byłby swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału;
- włączenie do kompetencji Wspólnoty polityki w zakresie badań, technologii i ochrony środowiska;
- rozszerzenie współpracy w dziedzinie polityki gospodarczej, walutowej i społecznej;
- uznanie za jeden z najważniejszych problemów wsparcie dla najuboższych krajów Unii i wiążąca się z tym decyzja o utworzeniu dla nich specjalnego funduszu;
- stworzenie podstaw formalnych do funkcjonowania Rady Europejskiej jako instytucji unijnej;
- odejście od zasady jednomyślności w Radzie Unii Europejskiej na rzecz kwalifikowanej większości, co miało doprowadzić do usprawnienia procesu podejmowania decyzji;
- wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego poprzez wprowadzenie konieczności jego zgody na niektóre decyzje oraz zasady współpracy Parlamentu z Radą Unii Europejskiej;
- stworzenie podstaw prawnych do bliższej współpracy państw Unii odnośnie do polityki zagranicznej.
Usprawnieniu pracy służyło również wprowadzenie Sądu Pierwszej Instancji, odciążającego Trybunał Sprawiedliwości w zakresie sporów pracowniczych oraz spraw wnoszonych przez osoby prawne lub fizyczne. Modyfikacji uległ więc proces decyzyjny we Wspólnocie. Istotną zasadą wprowadzoną przez Jednolity Akt Europejski stała się subsydiarność, gwarantująca decentralizację władzy. Zainicjowano też współpracę w zakresie polityki zagranicznej.

13. Traktat o utworzeniu UE (traktat z Maastricht).

Traktat z Maastricht, Traktat o Unii Europejskiej, układ dwunastu państw członkowskich Wspólnot Europejskich zawarty na zjeździe przywódców państw EWG w Maastricht w Holandii w dniach 9-10 grudnia 1991, dotyczący integracji politycznej i gospodarczej tych państw. Stanowił najszerszą reformę struktur europejskich.
Formalne podpisanie traktatu nastąpiło 7 lutego 1992, wejście w życie 1 listopada 1993. Najważniejszą decyzją było powołanie Unii Europejskiej opartej na trzech filarach.
Wśród najważniejszych ustaleń traktatu należy wymienić:
1) zobowiązanie, iż do 1999 UE wprowadzi wspólną walutę, którą będą się mogły posługiwać kraje spełniające kryteria konwergencji, przystępujące do Unii Gospodarczej i Walutowej, nad stabilnością nowej jednostki monetarnej ma czuwać Europejski Bank Centralny;
2) dotychczasowa luźną współpracę w dziedzinie polityki zewnętrznej zastąpiono wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa;
3) państwa członkowskie Unii zobowiązały się rozwijać współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i polityki wewnętrznej (powstał m. in. Europol);
4) wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego przez przyznanie mu nowych uprawnień dotyczących m.in. jego zgody na większą niż dotychczas liczbę decyzji (np. wpływ na powoływanie członków Komisji Europejskiej);
5) utworzono Komitet Regionów;
6) wprowadzono obywatelstwo UE,
7) oprócz Wielkiej Brytanii pozostałe 11 państw zgodziło się na porozumienie w sprawie polityki socjalnej, w ramach dodatkowego protokołu do traktatu.
14. Traktat Amsterdamski.
15. Traktat Nicejski.

·  Komisja Europejska od następnej kadencji ma składać się z liczby komisarzy równej liczbie krajów członkowskich (1 kraj = 1 komisarz). Dopiero, gdy Unia będzie się składała z co najmniej 27 członków, liczba komisarzy będzie mniejsza od liczby członków, komisarze zaś będą wybierani według opartego o zasadę równości systemu rotacji.

·  Wzmocnienie pozycji przewodniczącego Komisji Europejskiej - może on określać podział kompetencji pomiędzy komisarzy, mianować wiceprzewodniczących, a cała Komisja działa pod jego politycznym kierownictwem.

·  Poszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną w Radzie UE o 28 kolejnych dziedzin (m.in. przy wyborze przewodniczącego Komisji).

·  Wprowadzenie nowych zasad głosowania większością kwalifikowaną w Radzie. Poszczególnym krajom przydzielono głosy ważone nieco bardziej proporcjonalnie do ich wielkości, jednak nadal np. Niemcy (82 mln mieszkańców) mają mieć tyle samo głosów (29), co liczące po ok. 60 mln mieszkańców Francja, Wielka Brytania i Włochy.
Wstępnie przydzielono też głosy dla krajów kandydackich. Polska uzyskała 27 głosów, czyli tyle samo co Hiszpania i niewiele mniej od największych krajów. Postanowienia te miały tylko status deklaracji, zostały jednak potwierdzone przez Traktat ateński.

·  Nowe rozdzielenie miejsc w Parlamencie Europejskim pomiędzy państwa członkowskie. Po rozszerzeniu PE składa się z 785 posłów. Ta liczba nie będzie zwiększana po przyszłych rozszerzeniach. Przewidziano więc miejsce dla Rumunii i Bułgarii, a Polsce przyznano 50 miejsc, ale w związku z nieprzystąpieniem tych państw ich miejsca zostały czasowo przejęte przez inne kraje. Obecnie więc Polska posiada 54 posłów w PE.

·  Reforma organów sądowniczych - utworzenie trójinstancyjnego systemu sądownictwa. Sąd Pierwszej Instancji nabrał charakteru samodzielnego organu wspólnotowego, zaś w ramach SPI mogą zostać utworzone Izby Sądowe orzekające w określonych sprawach w I instancji. Od rozstrzygnięć Izb Sądowych służy środek odwoławczy do SP
II. Pojęcie i cele UE i WE.
1. Konstrukcja prawna Unii.
2. Cele UE.

Cele UE- wg podpisanego w 1992 roku Traktatu o Unii Europejskiej:

·         promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,

·         wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,

·         dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,

rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych
3. Zasady, na których oparta jest Unia.
4. Trzy filary UE.
5. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (cele i instrumenty ich realizacji).
6. Współpraca Policyjna i Sadowa w Sprawach Karnych (-//-).
7. Obywatelstwo UE. (prawa i obowiązki obywateli).

Obywatel UE- każdy kto posiada obywatelstwo jednego z krajów członkowskich. Obywatelstwo UE nie zastępuje obywatelstwa krajowego a jedynie je uzupełnia. Traktatowo przyznane uprawnienia:

·         Prawo do swobodnego poruszania się i pobytu na obszarze państw członkowskich

·         Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych i w wyborach do Parlamentu Europejskiego w państwie zamieszkania a nie obywatelstwa

·         Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego

·         Prawo skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

·         Ochrona dyplomatyczna i konsularna obywateli UE

·         Prawo nieskrępowanego dostępu do dokumentów Unii Europejskiej

·         Ubezpieczenia społeczne obywateli

·         Niepełnosprawny obywatel Unii Europejskiej

·         Inne prawa obywateli Unii Europejskiej.
Należeć do nich będą przede wszystkim regulacje zawarte w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Jest ona bowiem katalogiem podstawowych praw jednostki.

8.Ściślejsze współpraca państw członkowskich Unii. (warunki ustanowienia).
9. Członkostwo UE (przyjęcie, wstąpienie, wykluczenie).
10. Cele WE.
11. Środki realizacji celów WE.
12. Pojęcie i rodzaje polityk WE.
13. Polityki sektorowe WE.
14. Polityki funkcjonalne WE.
15. Polityki zewnętrzne WE.
16. Pojęcie wspólnego rynku (rynku wew).
17. Swobody rynku wew.
III. Prawo UE i prawo WE.
1. Pojęcie prawa europejskiego.
2. Prawo wspólnotowe.

Prawo wspólnotowe – prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami ETS, nosi nazwę acquis communautaire. Także prawo innych wspólnot międzynarodowych, jak na przykład Organizacji dla Harmonizacji Prawa Afrykańskiego (OHADA). Podstawowym podziałem prawa wspólnotowego jest podział na prawo pierwotne – stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego, oraz prawo wtórne – stanowione przez organy wspólnotowe. W razie konfliktu norm prawnych z zakresu prawa pierwotnego i prawa wtórnego, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu.
Prawo pierwotne:
-Traktaty założycielskie WE i UE,
- umowy zawarte między państwami członkowskimi zmieniające i uzupełniające traktaty założycielskie,
- Traktaty akcesyjne,
- ogólne zasady prawa UE,
- postanowienia Rady, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich.

Prawo wtórne:
- rozporządzenia,
- dyrektywy,
- decyzje,
- opinie,
- zalecenia.
3. Prawo instytucjonalne WE.
4. Prawo materialne WE.
5. Prawo pierwotne i prawo pochodne (wtórne) Wspólnot.
6. Katalog aktów prawa wspólnotowego.
7. Rozporządzenia.
8. Dyrektywy.

Dyrektywa nie ma odpowiednika w polskim prawie, wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty. Pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków; adresatami są zawsze państwa członkowskie; określa zawsze pewien cel, pozostawiając państwom członkowskim wybór formy w celu realizacji tego celu. Implementacja – transpozycja, wcielenie w życie. Dyrektywa jest środkiem zbliżania prawa państw członkowskich, nie ma skutku bezpośredniego.
9. Decyzje.

Decyzje w swojej treści zawierają określenie konkretnego adresata i nałożonego na niego obowiązku. Adresatami decyzji mogą być zarówno państwa członkowskie, jak również osoby fizyczne czy różne formy organizacyjne tych osób. Decyzje, podobnie jak rozporządzenia wprost obowiązują adresatów na terytorium państw członkowskich i nie wymagają żadnych dodatkowych działań ze strony prawodawców krajowych.
10. Zalecenia i opinie.

Zalecenia i opinie- Nie mają mocy wiążącej, zalecenia sugerują podjęcie określonych działań a opinie zawierają określone oceny, często stosowane w postępowaniu między instytucjami i organami wspólnot. Opinie i zalecenia może wydawać każdy z organów unijnych, nie można ich zaskarżyć. Stanowią instrument oddziaływania na wspólnoty i na ich państwa członkowskie w procesie realizacji zadań wytyczonych przez traktaty założycielskie. Zarówno zalecenia jak i opinie nie są uchwalane w drodze procedury prawotwórczej, jaka obowiązuje przy rozporządzeniach i dyrektywach.

Adresatami zaleceń i opinii są: po pierwsze - państwa członkowskie wspólnot, po drugie - w przypadkach wyraźnie określonych w traktatach - osoby fizyczne i prawne prawa wewnętrznego państw członkowskich (np. przedsiębiorstwo), po trzecie - organy wspólnot.
11. Dziennik Urzędowy UE.

Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich (ang. Official Journal of the European Communities, stosowany skrót: OJ), dziennik urzędowy publikujący ustawodawstwo Unii Europejskiej, projekty ustaw, oficjalne ogłoszenia i komunikaty urzędowe, Dzieli się na:  Serię L (akty prawne), Serię C (informacje instytucji UE) i Serię S (oferty instytucji publ...