Struktura dochodów budżetu państwa w 2006 - zarys
Podstawowe dochody budżetu to wpływy podatkowe (89%). Wśród nich dominują podatki pośrednie (podatek od towarów i usług, akcyzowy i podatek od gier). Z punktu widzenia udziału w strukturze dochodów budżetowych najistotniejszym dochodem są wpływy z podatku od towarów i usług (43%). Wynika to z kilku faktów: podatek ten jest podatkiem powszechnym podmiotowo i przedmiotowo; stawka podstawowa jest stosunkowo wysoka (większość krajów UE ma niższą) a ponadto PTU w całości, w przeciwieństwie do podatków dochodowych, trafia do budżetu państwa. Podatek akcyzowy (22%) jako podatek konsumpcyjny uzupełnia obciążenia wynikające z objęcia podatkiem od towarów i usług określonych rodzajów wyrobów, które można ująć w trzy grupy: wyroby wysokoakumulatywne (paliwa, alkohol, papierosy), wyroby luksusowe (samochody, futra), inne (energia, karty do gry, kosmetyki).
Z punktu widzenie wydajności fiskalnej trzecim z kolei jest podatek dochodowy od osób fizycznych. Wynika to nie tyle z jego mniejszej od podatków pośrednich wydajności, co z faktu, że ponad połowa dochodów z tytułu tego podatku zasila inne fundusze publiczne (Narodowy Fundusz Zdrowia – składka na ubezpieczenie zdrowotne, budżety gmin – udział 39,4%, budżety powiatów- 10,25%, budżety województw 1,60%). Zjawisko to ilustruje zamieszczony niżej schemat.
Podobnie jest z podatkiem dochodowym od osób prawnych; część dochodów z tego podatku zasila budżety samorządu terytorialnego (budżety gmin – udział 6,71%, budżety powiatów- 1,4%, budżety województw 15,9%). Udział podatków dochodowych w strukturze dochodów budżetowych od kilku lat maleje, co wynika ze wzrostu znaczenia podatków pośrednich, podnoszenia udziałów JST oraz w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych, stopniowego obniżania stawki tego podatku.
Najmniej wydajnym podatkiem z punktu widzenia struktury wpływów budżetowych jest podatek od gier, który obciąża podmioty organizujące gry hazardowe (kasyna, salony bingo, wyścigi). Relatywnie największych dochodów budżetowi państwa przysparza opodatkowanie podatkiem od gier z tzw. totolotka.
W grupie dochodów tzw. niepodatkowych na uwagę zasługują wpływy od jednostek budżetowych państwowych (sądy, urzędy), które uzyskane dochody są zobligowane przekazać do budżetu państwa. Kolejną znaczącą pozycją są wpłaty z zysku NBP, które stanowią w pewnym sensie podatek dochodowy od NBP, ponieważ formalnie jest zwolniony z podatku dochodowego od osób prawnych. Źródłem zysku NBP są głównie przychody z inwestowanych za granicą aktywów walutowych oraz kształtowanie się kursu złotego w stosunku do walut obcych.
Pozycja określana jako wpłaty gmin obejmuje również wpłaty wnoszone przez powiaty i województwa samorządowe. Wpłaty wnoszą „bogate” JST na rzecz biedniejszych. Do JST bogatych zaliczane są te jednostki, w których średni dochód na głowę mieszkańca przekracza w odpowiednim stopniu średnią krajową.
Kompensaty do budżetu państwa z UE. Pozycja ta stanowi wyraz korzyści netto budżetu państwa z tytułu pomocy finansowej udzielnej przez UE Polsce po odliczeniu kosztów związanych z opłacaniem składki do budżetu UE.
Na kwotę dochodów zagranicznych składają się odsetki od udzielonych przez Polskę kredytów i pożyczek zagranicznych oraz od rachunków specjalnych, odsetki otrzymane od podmiotów gospodarczych z tytułu udostępnionych kredytów zagranicznych, prowizje z tytułu gwarantowania kredytów zagranicznych oraz inne wpływy z tytułu gwarancji i poręczeń.
Na dochody budżetu państwa z tytułu dywidend i wpłat z zysku składają się następujące pozycje:
· wpłaty z zysku od przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa,
· dywidendy od udziałów Skarbu Państwa w spółkach.
Od 2004 roku planowane wpływy z ceł maleją prawie o połowę. Jest to skutek akcesji Polski do UE, która jest m.in. unią celną. Ponadto cła nadal pobierane na polskiej granicy wschodniej będą bezpośrednio zasilać budżet UE (75%).
1
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
JAKO ŹRÓDŁO DOCHODÓW PUBLICZNYCH W 2004
MIASTA NA PRAWACH POWIATÓW (39,34%;10,25%) 7,8 mld zł
NFZ
stawka 8,5%
podstawy wymiaru,
odliczenie max. 7,75%
(art.27b ust. 2)
25,8 mld zł
GMINY
(39,34%) 5,5 mld zł
POWIATY
(10,25%) 1,3 mld zł
WOJEWÓDZTWA
(1,6%) 0,5 mld zl
BUDŻET
PAŃSTWA
21,5 mld zł
14% dochodów
19% stawka podstawowa
23.8 mln opodatkowanych wg skali
· 200 tys. podatek liniowy
· 640 tys. ryczałt
· 180 tys. karta podatkowa
RAZEM
OKOŁO 62,5 MLD ZŁ
(VAT 62,2 MLD)
STRUKTURA OBCIĄŻEŃ
PODATKIEM DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH W 2004 NA ZASADACH OGÓLNYCH
FISKALNE ZNACZENIE PDOP
W POLSKIM SYSTEMIE PODATKOWYM W 2004
ZYSKOWNOŚĆ = DOCHÓD BRUTTO/PRZYCHÓD (W 2004 R.)
· PRZEDSIĘBIORSTWA 7,11% (6,34% w 2003 r.;
· BANKI I INSTYTUCJE FINANSOWE 4,26%, (3,64% w 2003 r.;
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z: Biuletyn Skarbowy 4/2005, Informacja dotycząca rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych CIT-8 za 2004 r., Ministerstwo Finansów 2005.
http://www.mofnet.gov.pl/_files_/podatki/formularze_podatkowe/pit_2004/pit_16.pdf; 17.11.2005.
gosicka