02.pdf

dr Ilona Molenda-Grysa

F INANSE PUBLICZNE

Wykþad 2

Prawne podstawy finansw publicznych: konstytucyjne zasady finansw publicznych;

ustawa o finansach publicznych; instytucje sektora finansw publicznych; dochody

i wydatki publiczne; rachunkowoĻę.

Sektor finansw publicznych w gospodarce narodowej: zakres sektora finansw

publicznych..

Normy prawne regulujĢce problematykħ finansw publicznych tworzĢ rozbudowany

system aktw prawnych rŇnej rangi Î od Konstytucji do zarzĢdzeı ministrw. RozlegþoĻę

prawnych regulacji ma w znacznej mierze swoje Ņrdþo w zþoŇonoĻci problemw finansw

publicznych i w ich znaczeniu dla funkcjonowania caþego paıstwa i gospodarki. Nie bez

znaczenia sĢ jednak rwnieŇ specyficzne cechy polskiego systemu budŇetowego, takie jak

np. ogromne zrŇnicowanie form organizacyjnych instytucji zaliczanych do sektora

finansw publicznych czy wystħpowanie niezwykle licznych rodzajw dochodw

publicznych.

P ODSTAWY PRAWNE FINANSìW PUBLICZNYCH W P OLSCE

Konstytucja RP

Ustawa o finansach publicznych

Ustawy budŇetowe

Ustawy kompetencyjne

Ustawy powoþujĢce paıstwowe fundusze celowe

i agencje Skarbu Paıstwa

Ustawa o porħczeniach i gwarancjach

udzielanych przez Skarb Paıstwa

Ustawa o dochodach jednostek samorzĢdu terytorialnego

Ustawa o dziaþach administracji rzĢdowej

Ustawa o ksztaþtowaniu wynagrodzeı

w paıstwowej sferze budŇetowej

RozporzĢdzenia o szczegþowych zasadach

finansowania inwestycji z budŇetu paıstwa

Ustawa o warunkach dopuszczalnoĻci i nadzorowaniu

pomocy publicznej dla przedsiħbiorstw

Ustawa o NajwyŇszej Izbie Kontroli

Inne (np. ustawa o zamwieniach publicznych)

K ONSTYTUCYJNE ZASADY FINANSìW PUBLICZNYCH

Prawne podstawy finansw publicznych sĢ w Polsce bardzo rozproszone. Kilka

najwaŇniejszych regulacji znajduje siħ w X rozdziale Konstytucji RP, zatytuþowanym

Finanse publiczne. Istota zapisw konstytucyjnych sprowadza siħ do tego, aby

podstawowe decyzje dotyczĢce finansw publicznych mogþy byę podejmowane tylko

w drodze ustawy (art. 216), m.in. takie jak:

- gromadzenie Ļrodkw finansowych ,

- wydawanie Ļrodkw finansowych ,

- nabywanie, zbywanie i obciĢŇanie majĢtku Skarbu Paıstwa (Narodowego Banku

Polskiego i paıstwowych osb prawnych) ,

- ustanawianie monopolu ,

- zaciĢganie przez paıstwo poŇyczek ,

- udzielanie gwarancji i porħczeı finansowych .

Konstytucja gwarantuje, Ňe podatki i inne daniny publiczne takŇe mogĢ byę

nakþadane tylko ustawowo (art. 217).

Konstytucja wytycza jedynie podstawowe zasady uchwalania i wykonywania

budŇetu paıstwa, ale ogranicza inicjatywħ ustawodawczĢ w zakresie ustawy budŇetowej,

przypisujĢc jĢ tylko rzĢdowi.

Konstytucja odbiera prezydentowi prawo weta w stosunku do ustawy

budŇetowej czy ustawy o prowizorium budŇetowym Î sĢ to jedyne przypadki,

w ktrych prezydent nie ma prawa weta (art. 224).

Konstytucja daje prezydentowi prawo rozwiĢzania parlamentu w przypadku,

kiedy w ciĢgu czterech miesiħcy od otrzymania projektu ustawy budŇetowej nie jest

on w stanie uchwalię ustawy budŇetowej (art. 225).

Podstawowa materia finansw publicznych jest regulowana przez kilkanaĻcie ustaw

i kilkadziesiĢt rozporzĢdzeı wydanych na ich podstawie. NajwaŇniejsza jest ustawa

o finansach publicznych , nastħpnie ustawy kompetencyjne , ustawa o dziaþach

administracji rzĢdowej (oraz rozporzĢdzenia o utworzeniu Ministerstwa Finansw

i o szczegþowym zakresie jego dziaþania), ustawa o dochodach jednostek samorzĢdu

terytorialnego , ustawa o ksztaþtowaniu wynagrodzeı w paıstwowej sferze budŇetowej ,

rozporzĢdzenie o szczegþowych zasadach finansowania inwestycji z budŇetu paıstwa

(wydane na podstawie ustawy o finansach publicznych), ustawa o porħczeniach

i gwarancjach udzielanych przez Skarb Paıstwa , ustawa o warunkach dopuszczalnoĻci

i o nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiħbiorcw i inne (np. ustawa

o zamwieniach publicznych, ustawa o Narodowym Planie Rozwoju Î regulujĢca m.in.

zasady wspierania rozwoju regionalnego) oraz ustawa o NajwyŇszej Izbie Kontroli ,

ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych i coroczne ustawy budŇetowe . Tak wiħc

wraz z rozporzĢdzeniami Rady Ministrw i ministra finansw regulujĢcymi materiħ

finansw publicznych prawne podstawy finansw publicznych sĢ rozproszone w okoþo

setce rŇnych aktw prawnych.

U STAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH

Ustawa o finansach publicznych zajmuje w systemie prawa finansw publicznych

kluczowe miejsce. Formalnie ma ona takĢ samĢ rangħ prawnĢ, jak inne ustawy dotyczĢce

finansw publicznych. Jednak ze wzglħdu na zakres omawianej problematyki stanowi ona

oĻ caþego systemu.

Obecnie obowiĢzujĢca ustawa o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104

z pŅn. zm.) zostaþa uchwalona 30 czerwca 2005 r. i weszþa w Ňycie z dniem l stycznia

2006 r. Jest to trzecia w okresie po roku 1990 ustawa regulujĢca podstawy gospodarki

budŇetowej. Poprzedzaþy jĢ:

- ustawa z 5 stycznia 1991 r. Î Prawo budŇetowe,

- ustawa z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych.

Zmian w prawie finansw publicznych byþo jednak znacznie wiħcej, gdyŇ kaŇda

z wymienionych ustaw byþa nowelizowana wiħcej niŇ dwadzieĻcia razy.

Ustawa o finansach publicznych okreĻla:

¤ zasady i sposoby zapewnienia jawnoĻci i przejrzystoĻci finansw publicznych ,

¤ formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansw publicznych ,

¤ zasady planowania i dysponowania Ļrodkami publicznymi ,

¤ zasady kontroli finansowej i audytu wewnħtrznego w jednostkach sektora finansw

publicznych ,

¤ zasady zarzĢdzania paıstwowym dþugiem publicznym oraz procedury ostroŇnoĻciowe

i sanacyjne wprowadzane w razie nadmiernego zadþuŇenia ,

¤ sposb finansowania deficytu i zasady operacji finansowych dokonywanych przez

jednostki sektora finansw publicznych ,

¤ zakres projektowanych i uchwalanych budŇetw opartych na dochodach publicznych ,

¤ zasady opracowywania projektw i uchwalania budŇetw Î oddzielnie dla budŇetu

paıstwa i dla budŇetw jednostek samorzĢdu terytorialnego ,

¤ zasady i tryb wykonywania budŇetw oraz rozliczania wykonania budŇetw Î

rwnieŇ oddzielnie dla budŇetu paıstwa i dla budŇetw jednostek samorzĢdu

terytorialnego ,

¤ zasady i tryb gospodarowania Ļrodkami pochodzĢcymi z budŇetu Unii Europejskiej

oraz z innych Ņrdeþ zagranicznych niepodlegajĢcymi zwrotowi .

Ustawa o odpowiedzialnoĻci za naruszenie dyscypliny finansw publicznych

okreĻla:

1) zasady i zakres odpowiedzialnoĻci za naruszenie dyscypliny finansw publicznych,

2) organy wþaĻciwe w sprawach o naruszenie dyscypliny finansw publicznych,

3) tryb postħpowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansw publicznych,

4) katalog kar .

Ustawa o finansach publicznych zostaþa obudowana duŇĢ liczbĢ aktw

wykonawczych. NajwaŇniejsze z nich dotyczĢ:

a) klasyfikacji dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw publicznych ,

b) sprawozdawczoĻci budŇetowej ,

c) zasad gospodarki finansowej jednostek i zakþadw budŇetowych oraz

gospodarstw pomocniczych jednostek budŇetowych ,

d) zasad emisji skarbowych papierw wartoĻciowych ,

e) szczegþowych zasad wykonywania budŇetu paıstwa .

Na podstawie ustawy o finansach publicznych corocznie sĢ teŇ wydawane

rozporzĢdzenia o trybie prac nad projektem ustawy budŇetowej (tzw. nota budŇetowa) oraz

rozporzĢdzenie w sprawie tzw. wydatkw niewygasajĢcych , czyli wydatkw, ktre mogĢ

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: