materialy i studia 235.pdf

MATERIAŁY I STUDIA

Zeszyt nr 235

Wpływ regulacji systemu bankowego

na jego efektywność

Piotr Golędzinowski

Warszawa, maj 2009 r.

Projekt graficzny:

Oliwka s.c.

Skład i druk:

Drukarnia NBP

Wydał:

Narodowy Bank Polski

Departament Edukacji i Wydawnictw

00-919 Warszawa, ul. Świętokrzyska 11/21

tel. 022 653 23 35, fax 022 653 13 21

Materiały i Studia są rozprowadzane bezpłatnie.

Dostępne są również na stronie internetowej NBP: http://www.nbp.pl.

Spis treści

Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. Podstawowe założenia analizy ekonomicznej prawa . . . . . . . . . . . . 8

Badanie prawa przy pomocy kategorii ekonomicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Czym jest interes w rozumieniu ekonomicznym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Skutki racjonalnych zachowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Kiedy rynek zawodzi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Regulacje a analiza ekonomiczna prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Modele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2. Bank i system bankowy w świetle Law and Economics . . . . . . . . . 13

Przyczyny powstania i rola banków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

System bankowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3. Efektywność systemu bankowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Wskaźniki efektywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Wyniki badań empirycznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Czynniki zwiększające efektywność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Czynniki zmniejszające efektywność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Niestabilność systemu bankowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Efektywność a stabilność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4. Regulacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Czym są regulacje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Cele regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Strategiczny wybór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Podejścia do regulacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Metody regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Prawo bankowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Instrumenty regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Wyniki badań empirycznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

5. Ubezpieczenie depozytów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

6. Nadzór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Pojęcie nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Pomocniczy charakter nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Przyczyny wprowadzenia nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Cele nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Środki nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Skutki nadzoru dla efektywności systemu bankowego . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

7. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

MATERIAŁY I STUDIA – Zeszyt 235

Streszczenie

W niniejszej pracy, na podstawie metodologii analizy ekonomicznej prawa, zostały omó-

wione podstawowe wymiary wpływu regulacji na efektywność systemu bankowego.

Przedstawiono w niej cele i funkcje banków, ich wpływ na gospodarkę, a także zapre-

zentowana jest autorska definicja efektywności systemu bankowego, która odwołuje się

do koncepcji efektywnej alokacji zasobów w społeczeństwie. Dalej omówiono również

rolę regulacji i wykorzystywane przez nią instrumenty, ze szczególnym uwzględnieniem

ubezpieczenia depozytów i nadzoru bankowego. Do wszystkich analizowanych zagadnień

przytaczane są odpowiednie rozwiązania z prawa polskiego.

Słowa kluczowe: prawo bankowe, regulacja, efektywność, analiza ekonomiczna, Law and

Economics.

Narodowy Bank Polski

Wstęp

Celem niniejszej pracy jest udowodnienie tezy, że regulacje wywierają duży wpływ na

efektywność systemu bankowego. Ze względu na to, że oddziałują na system bankowy wie-

lopłaszczyznowo, skutki ich wprowadzenia zostaną przedstawione w trakcie omawiania naj-

ważniejszych niedoskonałości działania rynku i sposobów ich niwelowania. W związku z tym

w pracy nie zostały opisane szczegółowo wszystkie aspekty wpływu regulacji na efektyw-

ność systemu bankowego, a jedynie te, które wydają się być najistotniejsze. Przy omawia-

niu poszczególnych zagadnień uwzględnia się rozwiązania stosowane w prawie polskim, co

umożliwi przedstawienie wniosków, które mogą być istotne dla polskiego ustawodawcy.

Temat opracowania, choć stosunkowo rzadko podnoszony w literaturze przedmiotu

i debatach publicznych, wydaje się niezwykle ważny. Rozwój pośrednictwa finansowego,

którego podstawą jest system bankowy, to główny czynnik wpływający na zwiększanie

efektywności alokacji zasobów w gospodarce, a tym samym jeden z determinantów wzro-

stu gospodarczego. Dzieje się tak dlatego, że system finansowy pełni kluczowe, gdy weź-

miemy pod uwagę funkcjonowanie państwa, funkcje: dostarcza informacji ex ante o inwe-

stycjach, monitoruje je, zapewnia ich finansowanie, ułatwia zarządzanie ryzykiem i jego

dywersyfikację oraz ułatwia wymianę dóbr i usług 1 . Poza tym opinia o polskim systemie

bankowym przekłada się m.in. na kurs złotego, wartość inwestycji zagranicznych w naszym

kraju i cenę polskich obligacji notowanych na rynkach zagranicznych 2 .

Efektywność działania systemu bankowego jest postulatem tym ważniejszym, że

w dzisiejszej zglobalizowanej gospodarce, w której o kierunku transferów pieniężnych

decydują czasami ułamki procenta w rentowności kapitału, zapewnienie odpowiedniego

środowiska regulacyjnego jest niezbędne, aby przyciągnąć dodatkowe środki pieniężne do

polskiego systemu bankowego, co umożliwi jego szybszy rozwój.

Dlatego też jeśli można mówić o głównych elementach polityki państwa, które pra-

gnie osiągnąć wysoki i stabilny wzrost gospodarczy, z całą pewnością należy wymienić

efektywny system bankowy. Tempo, w jakim nasz kraj będzie przybliżał się poziomem pro-

duktu narodowego per capita do średniej wysokości tego wskaźnika w Unii Europejskiej,

jest nieodłącznie związane z jakością systemu bankowego i im szybciej weźmie się to pod

uwagę, tym większe korzyści można osiągnąć, wykorzystując tę wiedzę w przyszłości.

Z drugiej strony należy pamiętać, że podstawowym celem regulacji systemu ban-

kowego jest zapewnienie stabilności jego działania. Jest ono priorytetem dla państwa

i w sytuacjach konfliktu pomiędzy stabilnością a efektywnością systemu bankowego –

zawsze będzie mieć pierwszeństwo. Jednak w większości przypadków sprzeczność tych

celów wcale nie jest oczywista. Zazwyczaj są one komplementarne, a dążenie do nich obu

na raz – możliwe. Zdarza się także, że niektóre regulacje szkodzą zarówno stabilności jak

i efektywności systemu bankowego.

Autor ma nadzieję, że niniejsza praca przyczyni się do zwiększenia zainteresowa-

nia zarówno teoretyków, jak i praktyków bankowości – niezwykle istotnymi zagadnieniami

efektywności systemu bankowego.

W celu udowodnienia postawionej tezy autor posługuje się metodologią wypraco-

waną na podstawie analizy ekonomicznej prawa. Ten kierunek w filozofii prawa powstał

1 Jahera, Yost i Bertus (2007).

2 Kaszubski (2006), str. 72.

MATERIAŁY I STUDIA – Zeszyt 235

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: