Zagadnienia Ogólne 2
Podstawowe pojęcia i funkcje postępowania administracyjnego 2
Pojęcie postępowania administracyjnego, jego rodzaje i tryby 3
Zasady postępowania administracyjnego 4
Zasady ogólne postępowań, a prawo wspólnotowe 4
Naczelne i ogólne zasady postępowania administracyjnego 5
Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego 9
Zasady ogólne postępowania podatkowego 9
Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego 12
Kodyfikacja i przemiany polskiego prawa o postępowaniu administracyjnym 13
Postępowanie administracyjne 13
Sądownictwo administracyjne 14
Źródła postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego 15
Zakres stosowania kpa do poszczególnych postępowań 15
Postępowania administracyjne poza regulacją kpa 17
Instytucje procesowe postępowania administracyjnego 20
Podmioty postępowania administracyjnego 20
Organ administracyjny jako podmiot prowadzący postępowanie 20
Strona w postępowaniu administracyjnym 25
Podmioty na prawach strony, inni uczestnicy i pełnomocnicy procesowi stron 28
Przedmiot postępowania administracyjnego 32
Postępowanie administracyjne ogólne i podatkowe 32
Czynności procesowe 32
Czynności procesowe wszczęcia postępowania 33
Czynności procesowe o charakterze technicznym 36
Środki dyscyplinujące tok czynności postępowania 41
Czynności orzecznicze w postępowaniu 43
Dowody i postępowanie wyjaśniające 45
Charakterystyka i podział dowodów 45
Zasady postępowania dowodowego 49
Formy postępowania dowodowego 50
Orzekanie w sprawie w postępowaniu administracyjnym 51
Decyzja 52
Ugoda administracyjna 54
Postanowienie 54
Rektyfikacja aktów 54
Weryfikacja orzeczeń w toku instancji 55
Odwołanie od decyzji 55
Zażalenie na postanowienie 57
Weryfikacja orzeczeń w trybach nadzwyczajnych 57
Wadliwość decyzji administracyjnej 57
Wznowienie postępowania 58
Stwierdzenie nieważności 61
Wzruszalność decyzji 65
Postępowanie sądowoadministracyjne 66
Zagadnienia ogólne 66
Sąd powszechny w kontroli administracji publicznej 66
Charakterystyka postępowania sądowoadministracyjnego 67
Podmioty postępowania sądowoadministracyjnego 70
Sąd administracyjny 70
Inne podmioty postępowania 72
Czynności procesowe 73
Pisma procesowe i doręczenia 73
Posiedzenia sądowe 74
Terminy 76
Koszty postępowania 77
Postępowanie przed WSA 79
Skarga do sądu administracyjnego 79
Postępowanie wstępne i mediacyjne 81
Postępowanie rozpoznawcze 83
Zawieszenie i umorzenie postępowania 83
Orzeczenia WSA 84
Środki odwoławcze od orzeczeń WSA 87
Skarga kasacyjna 87
Zażalenia 89
Obalanie prawomocnych orzeczeń WSA – wznowienie i unieważnienie 90
Stosunek prawa procesowego do prawa materialnego
Teorie te zakładają pewne zróżnicowanie ważności regulacji, które formalnie są tej samej rangi jeśli chodzi o moc prawną(przeważnie normy o randze ustawowej).
1 – Prymat prawa materialnego, prawo procesowe pełni rolę wtórną, instrumentalną. Procedura jest tylko komplementarna wobec instytucji z prawa materialnego. To jest relacja norma pierwotna(materialna) – norma wtórna(procedura). Procedura musi być dostosowana do prawa materialnego i umożliwić jego wykonywanie.
2 – Procedura jest całkowicie autonomiczna wobec prawa materialnego. Jest prawo tzw. ”prawo dobrych zasad” czyli instytucje prawa materialnego, które wskazują na pożądane relacje, a prawo procesowe jest zbiorem gwarancji zachowania tych norm. Prawo materialne obejmuje wszystkie podmioty, ale gwarancje proceduralne dotyczą konkretnej osoby w konkretnej sytuacji, a więc są najważniejsze z punktu widzenia jednostki. Prawo zaczyna ulegać proceduralizacji, co oznacza, że zwiększa się liczba procedury w stosunku do prawa materialnego, gdyż tylko odpowiednia procedura jest w stanie zapewnić realizację i obronę interesów zainteresowanych jednostek. Gwarancje te dają wolność i autonomię jednostki.
3 – Prawo procesowe pełni funkcję instrumentalną wobec prawa materialnego natomiast jest taka część norm prawa procesowego, które mają ograniczoną autonomię, co oznacza, że bez względu na to jakie prawo materialne jest stosowane to zapewnia się pewne instrumenty uniwersalne dla stosowania procedury(najbardziej szerokie gwarancje – prawo do obrony, prawo do odwołania się od decyzji itp.)
Zakłada się, że prawo procesowe ma być urzeczywistnieniem prawa materialnego ale zawiera też swoją wewnętrzną moralność, czyli pewne ogólne zasady na których opiera się cała procedura.
Generalnie w doktrynie dominuje pogląd 2 i 3, czyli silnie rysuje się autonomia prawa proceduralnego w stosunku do prawa materialnego. Prof. Borkowski preferuje 3 pogląd, gdyż uważa, że zbytnia autonomia procedury może prowadzić do nadużycia prawa i przewlekania procesów, co w konsekwencji powoduje brak realizacji norm prawa materialnego.
Funkcje postępowania administracyjnego
Funkcje – to typowe i zamierzone, odpowiadające wyznaczonemu celowi, efekty działania określonego urządzenia prawnego.
Doktryna wyróżnia 3 podstawowe funkcje postępowania administracyjnego:
1) Funkcja ochronna – polega na zagwarantowaniu przestrzegania prawa przez stosowanie środków przymusu i poszanowanie interesu społecznego i indywidualnego. W praktyce funkcja ochronna przejawia się tym, że procedura zapewnia poszanowanie interesu społecznego, interesu ogółu, ale także indywidualnego interesu jednostki w taki sposób, że podczas załatwiania sprawy administracyjnej organ prowadzący ma wydać takie rozstrzygnięcie, które będzie najbardziej korzystne z punktu widzenia tych interesów, a więc zawsze wiąże się z wyważeniem ważności tych interesów w konkretnym przypadku.
2) Funkcja instrumentalna – regulacja postępowania administracyjnego wprowadza jednolite i opisane prawem schematy, według których działają organy administracji, jest to ustalenie procedury ogólnej, która jest przestrzegana przy rozpatrywaniu indywidualnych przypadków, jest to także wyznaczenie pewnych standardów działania.
3) Postępowanie administracyjne ma gwarantować efektywność i skuteczność działania procedury(jest to niezbędny aby realizować zasady prawa materialnego w ograniczonym przepisami czasie). Procedura w większym stopniu niż prawo materialne indywidualizuje interes jednostki i zapewnia jego ochronę poprzez odpowiednie instytucje prawne.
Postępowanie administracyjne zawiera pewne elementy prewencji i represji, jako część prawa publicznego w określonych przypadkach może być opatrzona przymusem państwowym. Przejawia się to w gwarancjach praworządności działania organów administracji publicznej:
· Gwarancje prewencyjne – wszystkie instytucje procesowe służące ustaleniu stanu faktycznego, który zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej ma być podstawą wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.
· Gwarancje represyjne – całokształt instytucji prawnych, które mają na celu eliminację z obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień(np. weryfikacja decyzji w toku instancji administracyjnych lub weryfikacja w nadzwyczajnych trybach zaskarżenia).
Pojęcie postępowania administracyjnego(od początku skodyfikowania w Polsce) – jest to normatywnie regulowany ciąg czynności procesowych, pewien zespół układających się kolejno działań, w którym biorą udział organy i uczestnicy postępowania, które zmierzają do rozstrzygnięcia sprawy poprzez decyzję czyli akt administracyjny indywidualny oraz weryfikacja tej decyzji w toku instancji administracyjnej.
· Postępowanie jest regulowane prawem powszechnie obowiązującym(ustawa, rozporządzenie)
· Jest to sekwencja postępujących po sobie w konkretnej kolejności czynności – wyjaśnienie okoliczności, sprawdzenie zdolności do czynności uczestników, określenie kompetencji organu, wydanie rozstrzygnięcia(jeśli istnieje osoba do której może być skierowane rozstrzygnięcie – a nie jak dziadek nie żyje, a rodzina wnioskuje o rewaloryzacje emerytury).
· W postępowaniu administracyjnym organ administracyjny który przeprowadza procedurę musi brać pod uwagę interes publiczny, interes uczestników, czuwać nad zgodnością z prawem działań własnych i wszystkich uczestników procesu – jest to pewnego rodzaju postępowanie atrybucyjne(stwierdzające jakieś prawa, przyznające pewne korzyści) które co prawda nie ma charakteru kontradyktoryjnego, a więc tylko po części organ administracyjny jest sędzią we własnej sprawie.
· Procedura kończy się wydaniem aktu administracyjnego o charakterze indywidualnym(akt ten jest władczy, jednostronny i może być opatrzony przymusem państwowym za którym stoi domniemanie ważności i legalności, chyba, że zostanie ono podważone w odpowiedniej procedurze). W wyniku takiego aktu dochodzi do ustalenia obowiązków lub ustalenia praw.
Postępowanie sadowo-administracyjne – regulowany przez normy proceduralne ciąg czynności procesowych sądów administracyjnych i innych uczestników postępowania, którego celem jest rozstrzygniecie sporu dotyczącego legalności działania bądź zaniechania podmiotów wykonujących administrację publiczną w sprawach administracyjnych.
W postępowaniu administracyjnym jest władczość postępowania i brak kontradyktoryjności, natomiast skarga do sądu administracyjnego powoduje, ze skarżący jest stroną przeciwną przed niezawisłym sądem w stosunku do organu administracyjnego (organ administracyjny traci władczość, ale zyskuje pozycje strony w postępowaniu i ma takie same prawa co skarżący).
Postępowanie to różni się od postępowania przed sądem powszechnym tym, że sąd administracyjny nie orzeka o istocie sprawy, tylko o zgodności z prawem działania lub zaniechania organu administracji.
Sąd administracyjny otwiera tylko drogę do ponownego rozstrzygnięcia sprawy przez organy administracyjne (tym razem zgodnie z prawem).
Rodzaje postępowań administracyjnych
1. Postępowanie ogólne(opisane w kpa) które znamionuje tym, że podmioty biorące udział w postępowaniu są opisane abstrakcyjnie, tak aby objąć jak największy krąg podmiotów.
2. Postępowanie administracyjne szczególne...
gosicka