kisperska-moron.pdf

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

z. 75

Transport

2010

Danuta Kisperska-Moro

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

MODEL SYSTEMU DYSTRYBUCJI W POLSCE

W ASPEKCIE KOMODALNOCI TRANSPORTU

TOWARÓW

Rkopis dostarczono, grudzie 2010

Streszczenie: W praktyce gospodarczej mona spotka bardzo rónorodne rozwizania procesów

dystrybucji, ksztatujce bezporednie i porednie kanay dystrybucji. Za porednictwem tych kanaów

produkty zostaj udostpnione klientom w sposób bezporedni lub poprzez firmy i instytucje

poredniczce. Istotnym elementem oceny sprawnoci tych kanaów dystrybucji jest poziom obsugi

klientów, uzaleniony w duym stopniu od skutecznoci koordynacji procesów logistycznych, a

zwaszcza transportu i magazynowania. W oparciu o studia literatury i analiz empiryczn

przypadków firm nalecych do rónych bran zidentyfikowano najczciej stosowane strategie

dystrybucji oraz typowe rozwizania logistyczne. Zbadano take procesy rozwoju nowoczesnych

kanaów handlu elektronicznego, które staj si powszechnym elementem wspóczesnych modeli

dystrybucji. Na tej podstawie sformuowano zaoenia modelu dystrybucji uwarunkowanego

komodalnoci transportu.

Sowa kluczowe: Kanay dystrybucji, procesy logistyczne, transport i magazynowanie

WPROWADZENIE

Dystrybucja jest procesem udostpniania produktów i usug uytkownikom

zlokalizowanym w miejscach innych ni punkty wytwarzania wyrobów lub wiadczenia

usug. Procesy logistyczne natomiast maj na celu fizyczne przemieszczenie materiaów

bd produktów tak, aby zrealizowa wymagania klientów, a jednoczenie uczyni ten

proces przemieszczania ekonomicznym. W modelu dystrybucji dotyczy to procesów

magazynowania, zarzdzania zapasami, transportu, obsugi zamówie, itp. Procesy te,

rozpatrywane z punktu widzenia rónych podmiotów gospodarczych, mona traktowa

jednoczenie jako dziaania dystrybucyjne bd zaopatrzeniowe; mamy tu do czynienia

z tymi samymi procesami przepywu, widzianymi jedynie z rónej perspektywy

funkcjonalnej firmy 1 .

1 Kisperska-Moro D.: Wpyw tendencji integracyjnych na rozwój zarzdzania logistycznego, Wydawnictwo

Akademii Ekonomicznej, Katowice 1999

Danuta Kisperska-Moro

Model systemu dystrybucji zakada istnienie struktury tego systemu w postaci kanaów

dystrybucji (szerzej – kanaów marketingowych), stanowicych zbiór instytucji, agencji

i przedsibiorstw, które uczestnicz w przepywie dóbr, umoliwiajc dostarczenie

produktów uytkownikom, klientom przemysowym i konsumentom. Inaczej kanay

dystrybucji mona zdefiniowa jako „struktury skadajce si z jednostek organizacyjnych

firmy oraz zewntrznych agentów i dealerów, hurtowników oraz detalistów, poprzez

których sie towary, produkty i usugi docieraj na rynki zbytu” 2 . Kana dystrybucji

posiada sw struktur wewntrzn, ksztatujca si w oparciu o takie przesanki jak:

zapewnienie efektywnoci procesu dystrybucji, dopasowywanie asortymentu produktów

oferowanych przez producenta do potrzeb zgaszanych przez odbiorców oraz rutynizacja

i standaryzacja transakcji.

Model systemu dystrybucji powinien zakada uzyskanie nastpujcych rodzajów

uytecznoci: dogodno przestrzenna, odpowiednia wielko partii towarów,

akceptowalny czas oczekiwania na produkt, adekwatne do potrzeb zrónicowanie

produktu 3 . Procesy logistyczne w kanaach dystrybucji skierowane s przede wszystkim na

zwikszenie wartoci wymiennej i uytkowej produktów o walory: przestrzenny

i czasowy 4 . Wszystkie powysze rodzaje uytecznoci wyraaj cel funkcjonowania

kanaów dystrybucji, jakim jest zapewnienie naleytej jakoci obsugi klientów.

Powysze aspekty znalazy swe odzwierciedlenie w zaproponowanej koncepcji modelu

dystrybucji produktów, który oprócz przedmiotu zainteresowania w postaci tradycyjnej

optymalizacji strumieni przepywów transakcyjnych i fizycznych uwzgldnia procesy

realizacji celów przedsibiorstw. Tym samym model dystrybucji staje si komponentem

realizacji procesu zwikszania wartoci zarówno dla wacicieli przedsibiorstwa jak i dla

klientów firmy.

Naley jednoznacznie stwierdzi, e bdy popeniane w procesach dystrybucji prowadz

do rozbienoci pomidzy obsug oferowan przez dan firm a percepcj tej usugi ze

strony klienta. Sytuacj tak mona utosamia z niezadowoleniem klienta

z dostarczonej usugi dystrybucyjnej, nie odpowiadajcej jego oczekiwaniom 5 . Model

dystrybucji , zakadajc potencjalne wystpowanie tego rodzaju luk, musi zmierza

w kierunku ich eliminacji. Firmy, które chc uzyska przewag rynkow musz oferowa

poziom obsugi wyszy ni konkurencja.

Trzeba take pamita o tym, e wysoki poziom obsugi w systemach dystrybucji

zwizany jest z koniecznoci ponoszenia odpowiednich kosztów. Rosnce koszty

wynikaj m.in. z koniecznoci posiadania duych zapasów produktów, które maj

stanowi bufor bezpieczestwa w przypadku niespodziewanych zmian zapotrzebowania.

Równie koszty transportu mog wzrasta w miar oferowania ponadprzecitnego

2 Tak stwierdza definicja American Marketing Association przedstawiona przez M.J.Bakera: Dictionary of

Marketing and Advertising , wyd. II, Nichols Publishing,New York 1990, s.47

3 Bucklin L.P.: A Theory od Distribution Chanel Structure , IBER Special Publications, Berkeley, CA 1966;

Bucklin L.P.: Competition and Evolution in the Distributive Trades , Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ

1972, s.18-31

4 Walor przestrzenny wie si z faktem, i procesy logistyczne doprowadzaj sprawnie produkt na miejsce

jego przeznaczenia. Walor czasowy wynika z kolei z uwzgldnienia stosownego momentu dostawy,

wynikajcego bezporednio z wystpujcych potrzeb. Por. Ballou R.H.: Basic Business Logistics. Wydanie 2,

Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1987.

5 Logistyka dystrybucji. Praca zbiorowa pod red. K.Rutkowskiego, Szkoa Gówna Handlowa w Warszawie,

Warszawa 2005, s.133

Model systemu dystrybucji w Polsce w aspekcie komodalnoci transportu towarów

poziomu sprzeday. Tak wic w kanaach dystrybucji naley dy do umacniania takiego

poziomu obsugi, który pozwoli na istotny wzrost sprzeday, jednak maksymalizujcy

zyski uczestników tych kanaów. Oprócz rzeczywistych kosztów fizycznej dystrybucji

przy decyzjach o konfiguracji sieci dystrybucji naley dodatkowo uwzgldnia koszty

utraconych moliwoci sprzeday jako wyrazu dbaoci o odpowiedni poziom obsugi

klienta 6 .

Okrelone cechy strukturalne kanaów dystrybucji wynikaj take z wpywu czynników

technologicznych, kulturowych, fizycznych, spoecznych i politycznych 7 . Model

dystrybucji bezwzgldnie musi by rozwaany zarówno w aspekcie czynników

ekonomicznych, jak i tych pozaekonomicznych 8 . Struktura kanaów dystrybucji ksztatuje

si w sposób ewolucyjny, przechodzc od modeli wczeniejszych poprzez obecne

wymagania w kierunku przewidywanych struktur 9 .

ZAOENIA MODELOWANIA PROCESÓW

DYSTRYBUCJI W GOSPODARCE NARODOWEJ

Stworzenie koncepcji docelowego modelu dystrybucji produktów w polskiej

gospodarce jest problemem niezwykle zoonym. Model systemu dystrybucji zakada

istnienie struktury tego systemu w postaci kanaów dystrybucji (szerzej – kanaów

marketingowych), stanowicych zbiór instytucji, agencji i przedsibiorstw, które

uczestnicz w przepywie dóbr, umoliwiajc dostarczenie produktów uytkownikom,

klientom przemysowym i konsumentom 10 .

Ksztatowanie kanaów dystrybucji nie moe przebiega w dowolny sposób.

Ich struktura wewntrzna ksztatuje si w oparciu o takie przesanki jak: zapewnienie

efektywnoci procesu dystrybucji, dopasowywanie asortymentu produktów oferowanych

przez producenta do potrzeb zgaszanych przez odbiorców oraz rutynizacja i standaryzacja

transakcji 11 . Czynniki te powoduj uksztatowanie rónego typu kanaów dystrybucji

funkcjonujcych w praktyce gospodarczej. Podstawowe formy obejmuj kanay

bezporednie i porednie. Kady z tych typów kanaów dystrybucji posiada swoje zalety

6 Kotler Ph.: Marketing. Analiza, planowanie, wdraanie i kontrola , Gebethner & Ska, Warszawa 1994

Stern L.W., El-Ansary A.I., Coughlan A.T.: Kanay marketingowe, PWN, Warszawa 2002

8 Szersze omówienie czynników ksztatujcych struktur kanaów dystrybucji mona znale w Frazier G.L.,

Sawhney K., Shervani T.: Functions and Integration in Channels of Distribution , w: Review of Marketing

1990 , praca zbiorowa pod red. Zeithaml V.E., American Marketing Association, Chicago 1990, s.263-298

9 O takim charakterze dugoterminowych zmian struktury kanaów dystrybucji jest mowa w Dharma A.,

Dominguez L.V.: Channel Evolution: A Framework for Analysis , “Journal of the Academy of Marketing

Science”, t. 20, nr 1, zima 1992, s.1-15; Olson J., Granzin K.L.: Vertical Integration and Economic

Development: An Empirical Investigation of Channel Integration , “Journal of Global Marketing” 1994, t.7,

nr 3, s.7-39

10 Z.Spyra: Kanay dystrybucji. Ksztatowanie relacji , CeDeWu, Warszawa 2008, s.13

11 L.W.Stern, A.I.El-Ansary, A.T.Coughlan: Kanay marketingowe , PWN, Warszawa 2002, s. 19-23

Danuta Kisperska-Moro

i wady, które rozpatrywane s przez podmioty gospodarcze w sposób indywidualny,

dostosowujc struktur konkretnego systemu dystrybucji do swej sytuacji gospodarczej 12 .

W zakresie porednich kanaów dystrybucji wystpuje ogromne zrónicowanie typów

i form poredników pierwotnych i wtórnych, którzy stanowi pomost w procesie

przepywu produktów 13 . Pomidzy tymi podmiotami nawizywane s róne formy

wspópracy, przyjmujce bardzo czsto form okrelonych powiza umownych.

We wspóczesnych systemach dystrybucji najczciej spotykanymi formami okrelania

zasad wspópracy s umowy kooperacyjne, umowy o wycznoci sprzeday czy tez

umowy franczyzowe. Zasady powyszych rodzajów umów ksztatuj wspódziaanie

podmiotów wystpujcych w systemach dystrybucji 14 .

Gówni uczestnicy to gówne firmy przepywu produktów, speniajce rol dostawców

i poddostawców oraz klientów (porednich: wytwórców i poredników handlowych oraz

ostatecznych uytkowników); s to producenci ze sfery przemysu przetwórczego

i wydobywczego, rolnictwa oraz firmy sektora handlu: hurtownicy i detalici. Hurtownicy to

najbardziej zrónicowana pod wzgldem formy grupa firm, które mog przyjmowa posta

firm realizujcych klasyczny handel hurtowy, penicych funkcje agentów handlowych czy

biur sprzeday okrelonych producentów 15 .

Uczestnicy wyspecjalizowani w acuchach dostaw wystpuj w dwóch zasadniczych

grupach: specjalistów funkcjonalnych oraz specjalistów wspierajcych. Firmy specjalistyczne

funkcjonalne udostpniaj usugi gównym uczestnikom w zakresie: transportu,

magazynowania, kompletacji, merchandisingu, itp. Firmy wspierajce wiadcz lub uatwiaj

czonkom acucha dostaw usugi w dziedzinie: finansów, informacji, reklamy, ubezpiecze,

bada i konsultacji 16 .

Zrozumienie istoty i zasad dziaania jednostek gospodarczych w ramach kadej z tych

umów oraz dodatkowo poznanie podstaw legislacyjnych funkcjonowania okrelonych

struktur procesów dystrybucji jest podstaw do dalszego modelowania procesów

dystrybucji w skali caej gospodarki.

Punktem wyjcia analizy uwarunkowa aktualnego systemu dystrybucji w Polsce byo

zbadanie stanu i kierunków rozwoju systemu dystrybucji w Polsce. Model dystrybucji

produktów w skali gospodarki narodowej nie jest systemem autonomicznym, a wic nie

mona rozpatrywa go w oderwaniu od pozostaych sektorów gospodarki. Pozycj

systemu dystrybucji w gospodarce oraz w jej systemie logistycznym przedstawia

rysunek 1.

12 A. Czubaa, Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa 2001, s. 25.

13 Podstawy marketingu , pr. zb. pod. red. J. Altkorna, Instytut Marketingu, AE w Krakowie, Kraków 2003,

s. 199

14 http://www.paiz.gov.pl/prawo/prawo_konkurencji/artykuly/umowy_dystrybucyjne.

15 D.Kisperska-Moro: acuchy dostaw czy acuchy poday , w: Annales Universitatis Mariae Curie-

Skodowska, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin 2003,

16 Ibidem.

Model systemu dystrybucji w Polsce w aspekcie komodalnoci transportu towarów

Rys. 1. Usytuowanie procesów dystrybucji w systemie logistycznym gospodarki narodowej

ródo: D. Kisperska-Moro: System logistyczny gospodarki polskiej, Akademia Ekonomiczna,, Katowice

1996, s.19

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: