Płyny biologiczne.doc

CHARAKTERYSTYKA PŁYNÓW BIOLOGICZNYCH

PŁYNY BIOLOGICZNE:

- krew

- mocz

- płyn mózgowo-rdzeniowy

- płyny z jam ciała

- wydzieliny z przewodu pokarmowego

- wydzieliny z narządów moczowo-płciowych

- ślina

METODY DIAGNOSTYCZNE:

- jakościowe i ilościowe określenie właściwości lub składu danego materiału biologicznego

              - odzwierciedlają stan biochemiczny ustroju w chwili pobrania materiału

              - umożliwiają lub ułatwiają rozpoznanie i różnicowanie chorób

              - pozwalają na prognozowanie i kontrolowanie leczenia

KREW

KREW – ciekła tkanka (jedyna w organizmie), utworzona ze składników morfotycznych (białe, czerwone krwinki, płytki krwi)

Funkcje krwi:

- transportuje tlen do komórek i tkanek oraz usuwa z nich CO2

- rozprowadza substancje odżywcze i transportuje enzymy, hormony i witaminy

- usuwa z ustroju produkty przemiany materii

- utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową oraz wodno-elektrolitową ustroju

- utrzymuje wzajemną łączność między narządami

- stanowi obronną barierę ustroju

KREW MA STAŁY SKŁAD MORFOTYCZNY I CHEMICZNY

objętość – ok. 4,5 litra (1/13 – 1/15 ogólnej masy ciała)

gęstość – 1,050 – 1,060 g/litr

skład:

- 80% - H2O

- 20% - substancje organiczne, nieorganiczne, skład morfotyczny

HOMEOSTAZA – zdolność organizmu do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego

OSOCZE

stanowi 55% objętości krwi

45% - składniki morfotyczne

OSOCZE – krew pozbawiona elementów morfotycznych

Otrzymywanie osocza:

- krew pobiera się na odpowiedni środek przeciwskrzepliwy (antykoagulant), następnie wymieszanie, odwirowanie (3000 obrotów/ min, t = 15 minut)

Właściwości fizyczne osocza:

- lekko żółtawy płyn

- przezroczysty

- lekko opalizujący

H2O stanowi 90-92% osocza

SKŁADNIKI OSOCZA KRWI:

SUROWICA

SUROWICA – osocze pozbawione fibrynogenu

SUROWICA = OSOCZE – FIBRYNOGEN

Otrzymywanie surowicy:

- Pobrać krew do suchej probówki, pozostawić w temperaturze pokojowej (można również umieścić w cieplarni – temp. = 37ºC)

- Po umieszczeniu krwi w probówce następuje uruchomienie układu krzepnięcia:

czynnik zewnętrzny + czynnik wewnętrzny

                                          czynnik V

                            protrombina               trombina  

                                                               fibrynogen                 fibryna (włóknik)

Przeprowadzanie badania krwi:

- na czczo – 12 h (posiłek zmienia wartość białek, cukrów, kwasu moczowego)

- badanie należy wykonywać o godz. 700 (ze względu na rytm dobowy niektórych substancji – np. kortyzolu)

- pozycja ciała badanego powinna być:

              - siedząca

              - leżąca ( w przypadku obłożnie chorych)

- pacjent musi być wypoczęty (aby nie wydzielały się hormony stresu – katecholaminy, kortyzol)

- nie można narażać pacjenta na wynaczynienie krwi ( należy pobrać potrzebną do badań ilość, nie więcej)

- opisać probówki

STANDARDOWE POBIERANIE KRWI:

1.      Krew żylna

2.      Krew włośniczkowa (włośniczkowa arterializowana)

3.      Krew tętnicza

Ad. 1.

- pobiera się z żyły łokciowej

- przed pobranie zakłada się opaskę na ok. 1 minutę

Ad. 2.

- pobiera się z opuszka palca serdecznego (w ostateczności z innych palców)

- pobiera się z płatka usznego

- u noworodków i niemowląt – pobiera się z pięty lub palucha

- przed nakłuciem przetrzeć obszar nakłucia spirytusem – dezynfekcja oraz pobudzenie zwiększonego przepływu krwi)

Ad. 3.

- pobiera się z tętnicy promieniowej, ramieniowej i udowej

- pobierana w celu badań gazometrycznych

- należy pobrać anaerobowo – bez dostępu powietrza

Krew musi być jak najszybciej dostarczona do laboratorium. Gdy nie ma takiej możliwości to trzeba oddzielić osocze od elementów morfotycznych (w komórkach znajduje się dużo potasu, gdy krew stoi to komórka pęka, uwalniając duże ilości potasu – który może zafałszować wyniki). Krew musi być przechowywana w lodówce lub zamrażana.

Zbieranie i przechowywanie materiału:

- hemoliza

- czas i temperatura (badanie na enzymy)

- glikoliza

- wrażliwość na światło (bilirubina, witaminy – probówki należy chronić przed światłem).

- próbki mikrobiologiczne (na badanie bakteriologiczne – muszą być przechowywane na odpowiednim podłożu i w temp. ok. 37ºC)

ANTYKOAGULANTY I ICH ZASTOSOWANIE

Badania koagulacyjne – badania, które określają stan układu krzepnięcia (próba protrombinowa i trombinowa)

MOCZ

MOCZ – produkt czynności nerek

Rola nerki:

- wydalanie produktów przemiany materii

- utrzymywanie i regulowanie homeostazy ustrojowej

- utrzymywanie stałego składu chemicznego krwi

Skład moczu zależy od:

- czynności nerek

- metabolicznych przemian wewnątrzustrojowych

- stopnia zagęszczenia moczu

- resorpcji zwrotnej

DOBOWA ILOŚĆ MOCZU: 800-2000 ml

Zdrowe nerki wydzielają na dobę ok. 50g substancji chemicznych

Z moczem wydalane są:

- woda

- sole mineralne

- kwasy

- zasady

- substancje toksyczne

- produkty przemiany materii i detoksykacji

- leki

SKŁAD CHEMICZNY MOCZU: