POSTĘPOWANIE KARNE I POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O WYKROCZENIA
5.10.2008r
Def. przestępstwa art. 7 kk wykroczenia art. 1 § 1 kw
- zbrodnie - kryterium społecznej szkodliwości czynu
- występki (znikoma szkodliwość społeczna)
- kryterium odrębności procesowej
- konstytucja z 1997 r – wprowadziła tzw. Kolegia ds.
wykroczeń (działały tylko 4 lata, zlikwidowane w 2001 r.)
obecnie spawy o wykroczenia rozpatrują sądy grodzkie, zgodnie z art. 9 kpw I instancja i II instancja od wyroków nakazowych wydanych w I instancji
sąd okręgowy – wyższy od niego II instancja jako odwoławczy od orzeczeń sądów grodzkich
Proces karny – postępowanie procesowe karne
Art. 17 kpk, przesłanki procesowe, jeżeli są ujemne przesłanki to nie wszczyna się postępowania karnego
Art. 17. § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,
5) oskarżony zmarł,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela,
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
§ 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie wydane.
§ 3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.
Proces karny – pewna działalność celowa zmierzająca do urzeczywistnienia norm prawa karnego materialnego, wprowadza w tym celu procedury
Np. Art. 175. § 1. Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć.
§ 2. Obecny przy czynnościach dowodowych oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu.
Np. art. 171 kpk – nie wolno stosować przymusu, wariografu, obicia, nie wolno sugerować pytań naprowadzających
Zasady procesowe
1) Zasada prawdy materialnej (obiektywna) – odtworzenie kształtu i przebiegu zdarzenia (czyn przestępczy w toku i kształcie jak było naprawdę) – prawdziwe ustalenia faktyczne, rzeczywisty przebieg zdarzenia:
- art. 2 § 2 kpk Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.
Jest to zasada nadrzędna. Inaczej nazywana obiektywną.
Wyjątki:
· Prawo osoby najbliższej oskarżonego do odmowy składania zeznań w charakterze świadka art. 182 kpk
· Zakaz przesłuchania w charakterze świadka kto mógłby wyjawić tajemnicę zawodową, państwową art. 178§ 1 kk, a także duchownego w przypadku tajemnicy spowiedzi art. 178 § 2 kpk – ustawodawca chroni wyznanie religijne
· Zakaz przesłuchania adwokata, który udzielał pomocy prawnej oskarżonemu
· Zakaz zmiany na gorsze reformationis in peius - jeżeli oskarżony zaskarży wyrok, a nie ma apelacji z drugiej strony np. prokurator to wyrok nie zmieni się na gorszy
2) Zasada prawdy formalnej (sądowej) – nie ma trwałości, sąd nie troszczy się o to co ustalił na podstawie dowodów czy zeznań świadków jest rzeczywiście prawdą. Sąd stwierdza fakty w oparciu o dowody. Możliwości dopuszczania dowodów z urzędu. Strony mają prawo do wnioskowania o dopuszczenie dowodów do procesu.
Art. 335 kpk dobrowolne poddanie się karze na posiedzeniu z wniosku prokuratora;
Art. 387 kpk dobrowolne poddanie się karze na rozprawie
W obu przypadkach zapada wyrok bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.
3) Zasada swobodnej oceny dowodów (tj swobodnej kontrolowanej) art. 7 kpk
Do prawdy dochodzimy poprzez przeprowadzenie postępowania dowodowego, zasada ta odnosi się do postępowania dowodowego.
a. Prawidłowe rozumienie – logika – art. 424 kpk
b.
przesłanki
c. Uwzględnienie zasad wiedzy – art. 193 kpk – powołanie biegłych specjalistów
d. Doświadczenie życiowe – trudne w zdefiniowaniu
e. Oceniamy dowody na tle zebranego materiału dowodowego
Potocznie: zasada kontrolowanej, ale swobodnej oceny dowodów. Jeśli będzie zaskarżony wyrok to sąd będzie musiał przedstawić dowody na podstawie których wydał wyrok, dlaczego tak ocenił – ocena swobodna, a nie dowolna (kontrola instancyjna)
Legalna ocena dowodów – np. przyznanie się do winy byłoby jedynym elementem w ………. Przepisów, nie można byłoby przyjąć oceny sądu.
Np. zakaz dołączania zdjęć z miejsca przestępstwa w Kanadzie, aby nie wpłynęły na emocje sędziego.
W Polsce nie ma takich przepisów w kpk, które narzucałyby sędziom model przestępstw, a tym samym ograniczały swobodną ocenę dowodów.
Przy ocenie dowodów wyróżnia się 2 ważne aspekty:
Aprioryczna ocena dowodów – art. 170 kpk oceniamy dowód czy mamy zamiar go dopuścić do postępowania.
Art. 170. § 1. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
4) dowodu nie da się przeprowadzić,
5) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
Aposterioryczna ocena dowodów – sąd ocenia wiarygodność przesłuchanego świadka w świetle zgromadzonych dowodów (dlatego sąd wzywa świadka osobiście, a nie czyta jego protokół zeznań z postępowania przygotowawczego)
Np. ekshumacja zwłok (a prokurator słyszał, że zwłoki skremowano) dowód oddalony – nie da się ekshumować zwłok skremowanych. Na oddalenie wniosku dowodowego nie służy zażalenie
4) Zasada prawa do obrony i domniemania niewinności – konstytucyjne prawo (art. 42 ust 2 Konst) i procesowe (art. 6 kpk), oskarżony jest podmiotem, a nie przedmiotem.
1. Obrona materialna – zespół przepisów kpk , które dają możliwość oskarżonemu osobistego odpierania zarzutów (m.in. ma prawo do uczestniczenia we wszystkich czynnościach procesowych)
2. Obrona formalna – prawo do korzystania z pomocy obrońcy (prawnika, adwokata, aplikanta adwokackiego)
3. Funkcja obrony – spoczywa na organach procesowych, zasada obiektywizmu Art. 4. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.
Oskarżony ma prawo do obrony z urzędu – w przypadku wykazania swojej ubogości art. 78 kpk- obrona z mocy prawa ubogich, wtedy Skarb Państwa płaci art. 6 kpk, lub w przypadkach kiedy jest to konieczne (art. 79 i 80 kpk)
Można mieć jednocześnie obrońcę z urzędu jak i obrońcę z wyboru.
Nemo se ipsum accusare tenetur – (nikt nie ma obowiązku dostarczać dowodów przeciw sobie) art. 74 § 1 kpk. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.
Obrońcę muszą mieć oskarżeni, którzy: (art. 79 i 80 kpk)
- są nieletni
- istnieje wątpliwość co do stanu ich poczytalności
- głuchy, niemy, niewidomy
- z uwagi na okoliczności utrudniające obronę (prokurator, sąd stwierdza że zachodzi taka okoliczność)
- jeżeli przed sądem okręgowym jest oskarżony o zbrodnię, bądź jest pozbawiony wolności.
A jeżeli nie wybiorą sami, to otrzymują z urzędu obrońcę.
Art. 81 kpk – prezes sądu właściwego do rozpoznawania sprawy wyznacza obrońcę.
26.10.2008r
5) Zasada skargowości art. 14 kpk
Na żądanie uprawnionego oskarżyciela, bądź innej uprawnionej osoby wpływa skarga
Sąd nie wszczyna tylko czeka na skargę uprawnionej osoby i nie ma wpływu na to kto będzie oskarżonym i czego będzie dotyczyła sprawa
Rodzaje oskarżycieli
· Oskarżyciel publiczny
· Oskarżyciel prywatny
· Oskarżyciel posiłkowy
· Oskarżyciel subsydiarny
· Powód cywilny
Art. 17 § 1 pkt 9 kpk – brak skargi uprawnionego oskarżyciela (nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza)
Rodzaje skarg
- wniosek o ukaranie (wykroczenia)
- akt oskarżenia (prokuratorski i prywatny)
- wniosek o warunkowe umorzenie (prokuratorski) – art. 66 kk, przestępstwo o charakterze incydentalnym, nie jest żądaniem kary dla oskarżonego ( orzekane jest przeważnie, okres próby, świadczenie pieniężne na cel społeczny, przeproszenie, praca społecznie użytecznej, gdy niepoczytalny, umieszczenie w zakładzie)
1) Skargi zasadnicze
- Prokuratorski akt oskarżenia, warunkowe umorzenie
2) Skargi etapowe
- Kasacja
- Apelacja
3) Skargi incydentalne
- Na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu art. 66 kpk
Zasada skargowości – funkcje skargi
- skarga ma wszcząć postępowanie (proces karny)
- skarga jest jednocześnie negatywną przesłanką procesu ( gdy nie wniesiemy skargi nie będzie procesu)
Prokuratorski akt oskarżenia spełnia funkcje
1. Bilansu (podsumowanie)
2. Informacyjną – (art. 385 kpk) ao odczytany, a za zgoda obecnych stron bez odczytania uzasadnienia do ao, czasami również odpowiedź oskarżonego do ao
3. Impulsu procesowego – konieczność istnienia skargi, bez niej nie ma postępowania
4. Programowa (co może się wydarzyć w postępowaniu, a co nie)
skarga wiąże w:
a) zakresie podmiotowym – wobec danego oskarżonego
b) zakresie przedmiotowym – jest określone przestępstwo określone w ao z kk, podstawa faktyczna procesu, czynu sąd nie może zmienić tylko kwalifikację prawną
ne bis in idem – nie dwa razy o to samo
prawomocnie zakończone postępowanie wobec jednej osoby nie może toczyć się jeszcze raz, a jak się zaczęło to trzeba zastosować art. 17 § 1 pkt 7 kpk
res iudicata – powaga rzeczy osądzonej (prawomocność materialna) nie można skazać o to samo tej samej osoby
6) Zasada kontradyktoryjności
La contradictorius – zawierający sprzeciw, sporność
- Zakłada do walki procesowej (toczenia sporu) o słuszność przed stroną przeciwną przed sądem na zasadzie równouprawnienia. Każdy chce ...
aba3434