Johnson M.; Lakoff G., Metafory w naszym życiu.pdf
(
1337 KB
)
Pobierz
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
biblioteka myśli współczesnej
George
LAKOFF
Mark
JOHNSON
metafory
w naszym życiu
Przełożył
i wstępem opatrzył
Tomasz P. Krzeszówski
Państwowy Instytut Wydawniczy 19(18
Tytuł oryginału METAPHORS WE LIVE BY
Okładkę projektował MACIEJ URBANIEC
Biblioteka Narodowa Warszawa
30001002279562
30001002279562
?
BN
:-
r
*o
D
o-*
i
<i.
;t^.6&^
© 1980 by The Universit.y of Chicago.
Ali Rights Rescrvcd.
©Copyright for ihc Polish edition by Państwowy Instytut Wydawniczy
1988
ISBN 83-06-01636-X
Aim^MMsL
WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO
O metaforze napisano już tak wiele, że ka :da praca na ten temat może budzić
podejrzenie, iż jest jedynie przetworzeniem cudzych, wcześniejszych poglądów.
W niewielkim tylł o stopniu podejrzenia takie okazują się uzasadnione, gdy
czytamy książkę George'a La-koffa i Marka Johnsona
Metafory w naszym życiu.
Jest to praca oryginalna z dwóch co najmniej powodów. Po pierwsze, jest to
pierwsza książka napisana w duchu językoznawstwa kognitywnego, co stanowi o
jej historycznym niejako charakterze. Po drugie, nigdy dotąd myślenie o
metaforze jako narzędziu poznania' i działania nie zostało wyrażone w tak
systematyczny, teoretycznie spójny, obszerny i udokumentowany sposób. Nadto
dziełko jest wolne od nieznośnego pseudonaukowego żargonu, który zachwaścił
sporą część piśmiennictwa współczesnej humanistyki. Dzięki temu jest ono
dostępne dla każdego, kogo interesuje metafora, i nie ogranicza swego przesiania
do wąskiego grona specjalistów: semantyków, językoznawców czy filozofów.
Językoznawstwo kognitywne to prąd we współczesnym językoznawstwie,
który w najbardziej dobitny i radykalny sposób przeciwstawia się tradycji
transformacyjno-generatywnej, zapoczątkowanej na przełomie lat
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przez Noama Chomsky'ego z Massachusetts
Institute of Technology w Bostonie. Na blisko dwie dekady gramatyka
transformacyj-no-generatywna' zdominowała światek językoznawczy i wywar-
1
Gramatyka transformacyjno-generatywna to zbiór reguł wyrażonych w
sformalizowanym języku matematycznym, mających wymieniać i opisywać,
czyli generować, wszystkie poprawne zdania w danym języku przy zastosowaniu
słownika; w takiej gramatyce centralnym komponentem jest komponent
składniowy z regułami frazowymi generującymi strukturę głęboką, której
przypisywane jest znaczenie przez interpretujący komponent semantyczny, oraz
z regułami transformacyjnymi, przetwarzającymi strukturę głęboką na strukturę
powierzchniową, bez naruszania znaczenia. Struktura
5
H&i
ła intensywny, chociaż może niezbyt trwały wpływ na nauki „są-
siednie", a więc na psychologię, socjologię, teorię literatury, a nawet
matematykę
2
. Dość wcześnie, bo już w latach sześćdziesiątych,
jednolita początkowo teoria Chomsky'ego poczęła rodzić liczne
odgałęzienia za sprawą najbardziej niepokornych jej wyznawców,
wśród których do najbardziej twórczych od początku należał jeden z
autorów książki
Metafory w naszym życiu,
George Lakoff. W tym czasie
mistrz Chomsky okopywał się na pozycjach teorii standardowej,
nieskończenie ją modyfikując, rozszerzając i rewidując, i ostatecznie
doprowadził ją na szczyty abstrakcji, skąd język stał się już trudno
dostrzegalny.
George Lakoff i kilku innych niepokornych nie ustawali w po-
szukiwaniach. Poprzez kolejne fazy semantyki generatywnej, reguł
globalnych i ograniczeń transderywacyjnych, dokonali w końcu
degradacji wszelkiej gramatyki generatywnej do roli interesującego
może, ale marginalnego z punktu widzenia zainteresowań humanisty
przedsięwzięcia. Ostatecznie, z inspiracji psychologii, antropologii i po
części filozofii, wykluło się językoznawstwo kognitywne, a z nim
wzmożone zainteresowanie metaforą, którego produktem jest ta właśnie
książka.
Zanim zajmiemy się nieco obszerniej istotą językoznawstwa ko-
gnitywnego w opozycji do tradycji generatywnej, przyjrzyjmy się przez
chwilę, jak autorzy traktują metaforę, co wszak stanowi o oryginalności
książki. Lakoff i Johnson szczegółowo uzasadniają i rozwijają nienową
skądinąd myśl, że metafora nie jest jedynie ornamentem stylistycznym
czy retorycznym. Przeciwnie, jest ona centralnym składnikiem
codziennego posługiwania się językiem, a co więcej, wpływa na nasz
sposób postrzegania, myślenia i działania. Sam tytuł książki zawiera
naczelną jej tezę — oto metafory kierują naszym życiem.
Od czasu opublikowania książki, w roku 1980, ukazało się kilka
recenzyj, gdzie zarzuca się autorom, że niezbyt wyraźnie formułują
myśli i poglądy swoich poprzedników, i to zarówno te, które odrzucają,
jak i te. które akceptują. ' Sami autorzy przyznają we wstępie i w
tekście książki, że czerpali obficie z myśli i opraco-
powierzchniowa podlega interpretacji fonologicznej. Jest to istota t eor i i
s t an dar d owej , sformułowanej przez Noama Chomsky'ego między innymi
w książce
Aspecls of the Theory ofSyntax,
MIT Press 1965. Wydanie polskie w
przekładzie Ireneusza Jakubczaka:
Zagadnienia teorii składni,
Ossolineum 1982.
W następnych latach Chomsky poddał swoją leorię licz- * nym rewizjom.
2
Por. monografia Johna Lyonsa
Chomsky,
Wiedza Powszechna, War
szawa 1975.
3
Na przykład D. Geeraerts w
Quaderni di Semantica
Anno II, n. 2,
dicembre 1981.
6
Plik z chomika:
chahaviah
Inne pliki z tego folderu:
Słownik Językoznawstwa.doc
(1434 KB)
thesaurus-1.5.txt.gz
(186 KB)
Semiotyka.doc
(83 KB)
model_komunikacji_handout.doc
(32 KB)
komunikacja_masowa_handout.doc
(34 KB)
Inne foldery tego chomika:
01. Staropolska
02. Barok
03. Oświecenie
04. Romantyzm
05. Pozytywizm
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin