rehabilitacja_artykul_2008_04_22328.pdf

KINEZYTERAPIA

Chiropraktyka w diagnostyce

odcinka szyjnego kręgosłupa

Artykuł, będący kontynuacją publikacji z dwóch poprzednich numerów „RwP” na temat zastosowania technik chiroprak-

tycznych, prezentuje techniki manualnej diagnozy i leczenia w dysfunkcjach odcinka szyjnego kręgosłupa.

oraz stosunkowo słabsza − w porówna-

niu z pozostałymi odcinkami − muskulatura

czynią go najbardziej ruchomą częścią

kręgosłupa. Jest on przez to narażony

na możliwość wystąpienia wielu schorzeń

i dysfunkcji, które mogą dawać wiele bardzo

podobnych lub nawet identycznych objawów.

Utrudnia to postawienie trafnej diagnozy,

która jest podstawą wyboru odpowiedniej

procedury leczniczej, natomiast jej brak jest

przeciwwskazaniem do leczenia manual-

nego. W przypadku kręgosłupa szyjnego

ma to jeszcze większe znaczenie ze względu

na obecność newralgicznych struktur, takich

jak m.in. górne segmenty rdzenia kręgowego

oraz tętnice międzykręgowe. Diagnostyka

manualna tego odcinka jest wygodna. Duża

dostępność ogólna i poszczególnych seg-

mentów stwarza dobre warunki do badania

ruchomości oraz badania palpacyjnego.

Terapeuta może badać pacjenta równie

dobrze w pozycji siedzącej, jak i leżącej.

Ma on również do dyspozycji szereg testów

funkcjonalnych pozwalających na mniej lub

bardziej specyficzne badanie.

przypadkach również konsultacją neurolo-

giczną oraz czynnościowym badaniem RTG.

Powinno obejmować badanie ruchomości

czynnej i biernej całości odcinka we wszyst-

kich płaszczyznach, jak również ruchomości

jego poszczególnych segmentów. Podczas

badania ruchów biernych w płaszczyźnie

strzałkowej terapeuta sprawdza ruchomość

pomiędzy sąsiadującymi wyrostkami

kolczystymi, zwracając uwagę na ból lub

tkliwość palpacyjną. Badanie ruchomości

przednio-tylnej poszczególnych segmentów

przedstawia fot. 1.

Badanie zakresu skłonu bocznego

wykonuje się porównawczo, obustronnie

sprawdzając odległość w maksymalnym

skłonie od ucha do barku. Należy pamiętać,

że skłon boczny sprzężony jest z rotacją

kręgów w stronę skłonu, a zatem wyrostek

kolczysty powinien poruszać się w prze-

ciwnym do skłonu kierunku. Ruchomość

boczną poszczególnych segmentów bada

się w tej samej pozycji co ruchomość

przednio-tylną z tą różnicą, że terapeuta

porusza kręg górny dobocznie w stosunku

do kręgu położonego niżej.

Ponieważ najczęstszym zaburzeniem

ruchomości kręgosłupa szyjnego jest

ograniczenie ruchów rotacyjnych, badanie

ruchomości skrętnej powinno być szcze-

gólnie dokładne. Porównawczo sprawdza

Fot. 1. Badanie ruchomości segmentarnej w płaszczyźnie

strzałkowej

Fot. 2. Badanie ruchomości rotacyjnej poszczególnych

segmentów

Manualna diagnostyka odcinka C

W diagnostyce odcinka szyjnego badanie

manualne powinno być poprzedzone

wyczerpującym wywiadem, a w wielu

Fot. 3. Badanie bocznej ruchomości segmentarnej. Tera-

peuta palcami wskazującymi wykonuje palpację łuków

sąsiadujących kręgów i ocenia ich wzajemne przemiesz-

czenie przy ruchach bocznych

Fot. 4. Badanie ruchomości skrętnej segmentów C 4 -C 7 .

Palec wskazujący terapeuty oparty na wyrostku po-

przecznym konkretnego kręgu ocenia jego ruchomość

rotacyjną

Fot. 5. Badanie segmentarnej ruchomości przednio-tyl-

nej. Opuszki palców wskazujących wykonują palpację

wyrostków poprzecznych konkretnego kręgu, oceniają

ruchomość względem sąsiadujących kręgów

20 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2008

i leczeniu dysfunkcji

B udowa anatomiczna odcinka szyjnego

KINEZYTERAPIA

Fot. 6. Test kompresyjny w pozycji neu-

tralnej

Fot. 7. Test dystrakcyjny

Fot. 8a. Test O’Donoghue’a: czynny skurcz

izometryczny

Fot. 8b. Test O’Donoghue’a: bierne rozcią-

gnięcie mięśnia

się odległość brody pacjenta od barku

w maksymalnym skręcie w pozycji neutral-

nej, a następnie w maksymalnym zgięciu

i przeproście. Badanie w maksymalnym

zgięciu pozwala ocenić ruchomość górnych

segmentów odcinka (powyżej C 2 ). Z kolei

badanie w przeproście testuje ruchomość

segmentów poniżej C 2 . Badanie ruchomo-

ści rotacyjnej konkretnych segmentów

wykonuje się, przytrzymując palcem wska-

zującym i kciukiem jednej ręki łuk kręgu

położonego niżej, a drugą ręką skręcając

głowę pacjenta w jedną i drugą stronę

(fot. 2). Badanie manualne w pozycji leżącej

(fot. 3-5) pozwala wyeliminować napięcie

mięśni, co umożliwia jeszcze dokładniejsze

ocenienie ruchomości segmentarnej oraz

dokładniejszą palpację.

można testować także aparat więzadłowy

odcinka C – w przypadku jego uszkodzenia

test wywoła (lub nasili) objawy bólowe.

Ucisk korzenia nerwowego i zmiany

dyskopatyczne można potwierdzić rów-

nież testem Valsalvy – pacjent próbuje

wydmuchnąć trzymany w ustach kciuk,

zwiększając tym samym ciśnienie w kanale

kręgowym, co może wywołać lub nasilić

obecne już objawy.

Bardzo często różnicowanie bólu mięśnio-

wego od mogącego pochodzić od innych

struktur, jak więzadło czy torebka stawowa,

jest kluczowym punktem badania decydują-

cym o diagnozie. Ból pochodzący od danego

mięśnia będzie można prowokować poprzez

wykonanie skurczu izometrycznego wbrew

oporowi terapeuty. Z kolei ból wywołany

uszkodzeniem aparatu więzadłowego

można wywołać przez bierne jego rozcią-

ganie. Mechanizm ten wykorzystuje test

O’Donoghue’a – pacjent naciska głową

ustawioną w pozycji neutralnej na rękę

terapeuty stawiającego opór, wykonując

tym samym skurcz izometryczny, następ-

nie odcinek szyjny jest biernie rozciągany

przez terapeutę (fot. 8a i 8b).

Badanie odcinka szyjnego należy uzupeł-

nić badaniem sprawności tętnic kręgowych

testem Maignesa, podczas którego pacjent

leżący na plecach opuszcza głowę poza

kozetkę, jednocześnie przeprostowując

szyję oraz skręcając głowę w jedną ze stron

– utrzymywana przez kilkadziesiąt sekund,

skrajna pozycja kręgosłupa szyjnego

w przypadku zaburzeń przepływu krwi

może wywołać objawy takie jak zawroty

głowy czy zaburzenia widzenia.

Fot. 9. Trakcja w pozycji leżącej pacjenta

Ortopedyczne testy funkcjonalne

Ważnym elementem uzupełniającym

diagnostykę manualną są ortopedyczne

testy funkcjonalne. Ze względu na różny

stopień specyficzności i dokładności po-

szczególnych testów powszechnie zaleca

się stosowanie kilku równocześnie.

Istnieje wiele testów odcinka szyjnego,

spośród których wymienić warto test kom-

presyjny polegający na wykonaniu osiowego

nacisku na kręgosłup szyjny (fot. 6) oraz jego

warianty w innych pozycjach (np. zgięciu,

przeproście, skłonie bocznym). Test kom-

presyjny w pozycji neutralnej pozwala

wykryć m.in. zmiany dyskopatyczne lub

ucisk na korzeń nerwowy. Jego warianty

z kolei pozwalają ocenić m.in. stan stawów

międzykręgowych czy integralność krążka

międzykręgowego. Test jest dodatni, jeżeli

powoduje wystąpienie lub nasilenie spe-

cyficznych objawów bólowych.

Przeciwieństwem testu kompresyjnego

jest test dystrakcyjny (fot. 7) – terapeuta

czyni osiowy wyciąg wzdłuż osi długiej

kręgosłupa szyjnego. Jego interpretacja

jest odwrotna niż testu kompresyjnego –

jest on dodatni w przypadku złagodzenia

objawów korzeniowych. Przy jego pomocy

Fot. 10. Chwyt podpotyliczny – rozciąganie mięśni

podpotylicznych

Fot. 11. Manipulacja specyficzna segmentu C 0 -C 1 zwięk-

szająca zgięcie – ruch w płaszczyźnie strzałkowej

Techniki mobilizacji i manipulacji

Głównym zadaniem technik manualnych

jest przywrócenie właściwej biomechaniki

poprzez eliminację zablokowań stawowych.

Chiropraktyka przewiduje zastosowanie

w tym celu technik zarówno ogólnych − od-

działujących na kilka segmentów równocze-

śnie, jak i specyficznych − ukierunkowanych

Fot. 12. Manipulacja specyficzna segmentu C 2 -C 3 zwięk-

szająca skłon boczny (ruch ręki manipulującej równoległy

do podłoża) – boczna powierzchnia palca wskazującego

oparta na łuku kręgu C 3

REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2008

KINEZYTERAPIA

Fot. 13. Manipulacja specyficzna zwiększająca rotację

segmentu C 3 -C 4 – równocześnie z lekką trakcją

na dany segment. Ich wykonanie winno

być poprzedzone odpowiednim przy-

gotowaniem pacjenta zapewniającym

zmniejszenie napięcia mięśni oraz bólu

(np. zabiegi ciepłolecznicze, masaż). Brak

możliwości rozluźnienia pacjenta i duża

bolesność są przeciwwskazaniami do te-

rapii manualnej. Wstępne przygotowanie

do dalszych technik zapewnia stosowanie

trakcji w pozycji leżącej pacjenta (fot. 9).

Rozluźnienie krótkich mięśni podpotylicz-

nych można uzyskać poprzez zastosowanie

tzw. chwytu podpotylicznego, który można

połączyć z lekką trakcją (fot. 10). Terapeuta

„wsuwa” opuszki palców obu dłoni pod

potylicę pacjenta, niejako „zahaczając”

o nią, pacjent natomiast musi maksymalnie

rozluźnić mięśnie szyi – w przeciwnym

razie chwyt może spowodować ból.

Manipulacje (fot. 11-14) z zastosowa-

niem impulsu o dużej szybkości i małej

amplitudzie muszą być poprzedzone „wy-

braniem luzu”, czyli osiągnięciem napięcia

wstępnego w stawach manipulowanego

segmentu („RwP” 2/2008). Tylko wtedy

manipulacja będzie wykonana prawidło-

wo. W przypadku zablokowania dużego

stopnia ewentualne stosowanie manipulacji

powinno być odsunięte w czasie na rzecz

ostrożnych mobilizacji. Przedwczesne jej

użycie może spowodować zwiększenie

stopnia zablokowania.

Środki ostrożności

Mobilizacje, a tym bardziej manipulacje

odcinka szyjnego zwłaszcza wyższych

jego segmentów wymagają dobrego prze-

szkolenia terapeuty i pewnego doświad-

czenia w ich wykonywaniu. Podstawą jest

skrupulatna diagnostyka i wykluczenie

wszystkich przeciwwskazań względnych

i bezwzględnych („RwP” 2/2008), do któ-

rych w przypadku kręgosłupa szyjnego

należą przede wszystkim hipermobilność

jego segmentów (konieczne czynnościo-

we RTG), osteoporoza i/lub obecność

objawów neurologicznych mogących

świadczyć o dyskopatii, ucisku korzenia

nerwowego lub tętnicy kręgowej.

Należy również pamiętać, że jedynym

wskazaniem do leczenia manualnego jest

występowanie ograniczeń ruchomości

(zablokowań) segmentów kręgosłupa

(„RwP” 3/2008). Brak objawów zablo-

kowania w badaniu manualnym jest

przeciwwskazaniem do stosowania mobi-

lizacji i manipulacji – w takim przypadku

mogłyby one przynieść efekty odwrotne

do zamierzonych, np. zaostrzenie ob-

jawów, niestabilność odcinka, a nawet

w skrajnym przypadku rozwarstwienie

tętnicy kręgowej.

Fot. 14. Manipulacja rotacyjna ogólna z równoczesną

trakcją

B ARTOSZ T RYBULEC

Zakład Chorób Kości i Stawów IF WNZ CM UJ

22 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: