ANALITYKA KLINICZNA
Ćw.1 Wprowadzenie
Analityka kliniczna
• Wykorzystuje wyniki badań laboratoryjnych w praktyce klinicznej oceniając stan zdrowia pacjenta. Korzystając z wyników diagnostyki laboratoryjnej umożliwia odróżnienie zdrowia od choroby, a więc znajduje zastosowanie w rozpoznawaniu chorób, prognozowaniu i kontrolowaniu leczenia.
• Korzysta z wyników badań laboratoryjnych (jakościowe i ilościowe) oceniających cechy fizyczne, morfologiczne, biochemiczne i immunologiczne tkanek i narządów.
Cel diagnostycznych badań laboratoryjnych
• Ułatwienie lub umożliwienie odróżnienia stanu zdrowia i choroby
• Stworzenie możliwości różnicowania chorób
• Prognozowanie i kontrolowanie leczenia
• Wytworzenie komplementarności z badaniem klinicznym i innymi badaniami diagnostycznymi
Metody badań laboratoryjnych
• Jakościowe-służą do potwierdzenia lub wykluczenia obecności określonego składnika i mają zastosowanie w badaniach przesiewowych (np. testy immunologiczne)
• Ilościowe- oceniają zawartość ilościową danego składnika w materiale w mg./dl,U/l
• Półilościowe- oceniają przybliżoną ilość danego składnika (+/-, +++)
Dobór metod pomiarowych
• Zależy od rodzaju oznaczanego składnika i jago zawartości (stężenia) w materiale biologicznym np. czułość metod kolorymertycznych czy spektrofotometrycznych nie przekracza mg/ml, a metod fluorescencyjnych, chemiluminescencyjnych pozwala na oznaczanie stężeń pg/ml
• Wiarygodności wyniku laboratoryjnego, którego miarą jest zgodność z wartością rzeczywistą zależy od swoistości, dokładności, precyzji, czułości
• Celu (przeznaczenia) wyników np.. W badaniach przesiewowych niski koszt, mała czasochłonność, prostota wykonania, a przy monitorowaniu leczenia- czas uzyskania wyników, dokładność
Rodzaje błędów w analityce
• Przedanalityczne
• Analityczne-30%
• Postanalityczne
Błędy przedanalityczne
• Niewłaściwe przygotowanie pacjenta do badań
• Błędy techniczne przy pobieraniu materiału
• Błędy w oznaczaniu, transporcie i przechowywaniu próbek
Wpływ negatywny antykoagulantów
Składnik krwi
heparyna
EDTA
cytrynian
szczawian
fluorek
Fosfotaza kwaśna
wzrost
Fosfotaza zasadowa
spadek
Amylaza
Bilirubina
Mocznik
Wapń
Cholesterol
Dehydrogenza mleczanowa
Zmiany aktywności wybranych enzymów w niektórych chorobach wątroby i dróg żółciowych
AST
ALT
GLDH
GGT
ALP
CHE
Zapalenie ostre
↑↑↑
↑↑
↓0
Zapalenie przewlekłe
↑
↓
Marskość
↑0
0
↓↓
vetmar