Wykład 2. OKRES PRENATALNY

OD POCZĘCIA DO NARODZIN

CECHY ŻYCIA DZIECKA W OKRESIE PRENATALNYM

1. DYNAMICZNOŚĆ I ADAPTABILNOŚĆ

A) od jednej komórki - do wysoko wyspecjalizowanego organizmu (12 miliardów komórek w mózgu, 10 bilionów komórek nerwowych);

B) masa ciała powiększa się 10-11 milionów razy (w wieku od narodzin do dorosłości - tylko 22 razy);

C) długość i ciężar:

- długość komórki jajowej: 0,15 mm, plemnika - 0,03 mm (pięciokrotnie mniejszy od jaja) do ok. 50 cm dziecka przy urodzeniu;

- ciężar komórki jajowej: jedna milionowa część grama; ciężar plemnika 90 tysięcy razy mniejszy niż komórki jajowej do ok. 3,5 kg dziecka przy urodzeniu.

2. FIZJOLOGICZNA DOMINACJA DZIECKA

A) Wyzwala zmiany w hormonach matki;

B) Ćwiczy funkcje ważne dla przetrwania po urodzeniu się (połykanie wód płodowych, oddawanie moczu, ssanie, obracanie się, podskoki);

C) Wyznacza termin porodu;

D) Radzi sobie z poczuciem głodu (pijąc wody płodowe lub nie pijąc, gdy są niesmaczne).

3. ROZWOJOWI POSZCZEGÓLNYCH STRUKTUR TOWARZYSZY ROZWÓJ ICH FUNKCJI

4. ROZWÓJ STRUKTUR I FUNKCJI ODBYWA SIĘ ZGODNIE Z ZASADĄ CEFALOKAUDALNĄ I PROKSYMODYSTALNĄ

5. CECHY OKRESU PRENATALNEGO OBSERWOWANE SĄ TAKŻE PO NARODZINACH DZIECKA  (DO OKOŁO 5-6 MIESIĄCA ŻYCIA)

A) Odruchy bezwarunkowe;

B) Zasady rozwoju cefalokaudalnego i proksymodystalnego;

C) Przewaga mięśni zginaczy.

ROZWÓJ PRENATALNY

1. OKRES ZYGOTY - od zapłodnienia do 2. tygodni.

              Zagnieżdżenie się (implantacja) zygoty w ścianie macicy. Początki specjalizacji komórek: niektóre tworzą masę wewnętrzną, z której powstanie EMBRION; inne tworzą masę zewnętrzną, z której powstaną STRUKTURY PODTRZYMUJĄCE EMBRION.

2. OKRES ZARODKOWY (EMBRIONALNY) - od 3.  do 8. tygodnia.

              A) Różnicowanie się komórek masy wewnętrznej;

              B) Zmiany w masie komórek zewnętrznych, ukształtowanie się trzech systemów podtrzymujących embrion.

Ad A) RÓŻNICOWANIE SIĘ KOMÓREK MASY WEWNĘTRZNEJ

- - Trzy listki zarodkowe: 1. ENDODERMA - zaczątek organów wewnętrznych i gruczołów; 2. EKTODERMA - zaczątek tych struktur organizmu, które będą miały kontakt ze światem zewnętrznym (układu nerwowego, skóry i włosów, sensorycznych części oka, nosa i ucha); 3.MEZODERMA - zaczątek mięśni, chrząstki,kości, serca, narządów płciowych i niektórych gruczołów;

-- Pierwsze funkcje: w końcu 3. tygodnia zaczyna funkcjonować zaczątek układu krwionośnego.

Ad B) ZMIANY W ZEWNĘTRZNEJ WARSTWIE KOMÓREK

--Ukształtowanie się worka owodniowego, łożyska i pępowiny.

III. OKRES PŁODOWY - od 9 do 38., 40. Tygodnia

KAMIENIE MILOWE ROZWOJU PŁODOWEGO

12 tyg. - można określić płeć dziecka; głowa stanowi połowę wielkości płodu;

16 tyg. - matka wyczuwa pierwsze ruchy płodu; ukszt. uszy;

20 tyg. - porost włosów; głowa to 1/3 długości ciała; odruch ssania;

24 tyg. - ukszt. oczy (zamknięte), powstają paznokcie; zdolność do samodzielnego oddychania;

28 tyg. - układ nerwowy, krwionośny i oddechowy na tyle rozwinięte, by utrzymać się przy życiu;

29-40 tyg. - w dużym tempie powstają połączenia nerwowe; przyrost wagi

ROZWÓJ PRENATALNY - PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE

I TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- 13 dnia powstają zawiązki układu nerwowego, 20 dnia zawiązki mózgu;

- od 21 dnia pracuje serce;

- w 41 dniu obserwuje się odruchy nerwowe świadczące o początkach współdziałania układu nerwowego i mięśniowego;

- w 43 dniu odnotowano pierwsze oznaki fal mózgowych;

- między 7 a 10 tygodniem zaczynają docierać pierwsze impulsy nerwowe z oka poprzez nerw oczny do mózgu;

- w połowie 7 tygodnia pojawia się wrażliwość okolicy warg na dotyk, lekkie ich podrażnienie wywołuje uogólnioną reakcję całego ciała w postaci zwrotu tułowia;

- w 7 tygodniu zróżnicowanie gruczołów płciowych pozwala na rozróżnienie płci;

- W 10 tygodniu zasadnicze części mózgu są już ukształtowane;

- w 12 tygodniu dziecko zaczyna połykać wody płodowe i reagować na ich smak;

- pomiędzy 8 a 12 tygodniem - intensywna aktywność ruchowa.

II TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- w 15 tygodniu początek ruchów chwytnych;

- w 4 miesiącu powierzchnia mózgu jest pofałdowana, uformowany jest móżdżek, rozpoczyna się mielinizacja włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym;

- od 17 tygodnia - ćwiczenia ruchów ssących;

- między 4 a 5 miesiącem życia reaguje na zmiany temperatury, na intensywną zmianę oświetlenia, na bardzo silne dźwięki;

- na przełomie 5 i 6 miesiąca nabywa zdolności bycia w stanie czuwania i stanie snu;

W 6 miesiącu PROPORCJE ZBLIŻONE DO TYCH, JAKIE DZIECKO BĘDZIE MIAŁO PRZY URODZENIU.

-III TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- Przyrost wagi, wypijanie wód płodowych (ok. 15 do 40 mililitrów płynu owodniowego na godzinę);

- nie przybywa już komórek nerwowych, przemiany mają charakter jakościowy, powstają ośrodki mózgowe poszczególnych zmysłów;

- występuje zdolność zapamiętywania;

- dalszy rozwój odruchów bezwarunkowych.

              TERATOGENY                                      MOŻLIWY SKUTEK

__________________________________________________________

LEKI TERAPEUTYCZNE

ASPIRYNA -                                          PORONIENIE, KRWAWIENIE,

                                                                      KŁOPOTY NOWORODKA Z ODDYCHANIEM

WITAMINA A -                                           ZNIEKSZTAŁCENIA GŁOWY, USZU, USZKODZENIA SERCA I C.U.N.

STREPTOMYCYNA -                             UTRATA SŁUCHU

TALIDOMID -                                           DEFORMACJA KOŃCZYN, USZKODZENIE NARZĄDÓW                                                                                              WEWN., ŚMIERĆ

NARKOTYKI

KOKAINA -                             ZAHAMOWANIE WZROSTU, PRZEDWCZESNY PORÓD,                                                 DRAŻLIWOŚĆ NOWORODKA, SYNDROM

GŁODU NARKOTYCZNEGO;

HEROINA -                                           JAK WYŻEJ ORAZ SYNDROM NAGŁEJ ŚMIERCI;

LSD I MARIHUANA -                             PRAWDOPODOBNY POWÓD PRZEDWCZESNYCH                                                                                                          PORODÓW; UWAŻANE ZA PRZYCZYNĘ ODRYWANIA SIĘ

KAWAŁKÓW CHROMOSOMÓW.

WARUNKI ZWIĄZANE Z MATKĄ

WIEK -                                                        NASTOLETNIE MATKI ORAZ KOBIETY POWYŻEJ 35 ROKU ŻYCIA

CZĘŚCIEJ MAJĄ DZIECI Z NIŻSZĄ WAGĄ URODZENIOWĄ;

                                                                      WRAZ Z WIEKIEM WZRASTA PRAWDOPODOBIEŃSTWO URODZENIA                                                                       DZIECKA Z ZESPOŁEM DOWNA

ALKOHOL -                                           USZKODZENIE MÓZGU I SERCA, ZAHAMOWANIE WZROSTU,

OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY

PALENIE PAPIEROSÓW -               ZAHAMOWANIE WZROSTU, WCZEŚNIACTWO

CUKRZYCA -                                           TRZYKROTNY WZROST PRAWDOPODOBIEŃSTWA                                                                                                   WYSTĄPIENIA WSZELKICH TYPÓW WAD WRODZONYCH                                                                                     (m.in. BEZMÓZGOWIE, ROZSZCZEPIENIE KRĘGOSŁUPA,                                                                                     WADY WRODZONE SERCA);

NIEDOŻYWIENIE -                             WIĘKSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZAHAMOWAŃ WZROSTU,                                                                       WCZEŚNIACTWO.

INFEKCJE

AIDS -                                                         WRODZONE DEFORMACJE

RÓŻYCZKA -                                           OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, USZKODZENIA OCZU, GŁUCHOTA

SYFILIS -               OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, ŚLEPOTA, GŁUCHOTA, PORONIENIE, ŚMIERĆ

TOKSOPLAZMOZA -                             ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY I MÓZGU, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE

ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE

OŁÓW -                                           PORONIENIE, ANEMIA, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE

RTĘĆ -               ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY I MÓZGU, BRAK KOORDYNACJI RUCHOWEJ, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE

PROMIENIOWANIE -               BIAŁACZKA, ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY, CIAŁA I RĄK, ZMIANY GENETYCZNE, PORONIENIE, URODZENIE MARTWEGO DZIECKA

A teraz

RODZIMY!