SOCJALDEMOKRATYCZNA__PARTIA__NIEMIEC.doc

3

                                   SOCJALDEMOKRATYCZNA  PARTIA  NIEMIEC

              I .  HISTORIA PARTII

              SPD powstała z pierwszych ruchów robotniczych , jakie miały miejsce na terytorium Niemiec w  połowie XIX wieku. Cała Europa Zachodnia przechodziła przeobrażenie, na wszystkich płaszczyznach życia : gospodarczego, społecznego  i politycznego. Wyodrębniła się grupa ludzi bardzo zamożnych ( np. właściciele  fabryk), oraz liczna grupa robotników najemnych. Różnice między obiema grupami były przyczyną nieustających konfliktów.

Wyodrębniły się dwa nurty zorganizowanego nurtu robotniczego: nieliczny , działający na terytorium Prus Zachodnich związek komunistów pod przewodnictwem Karola Marksa i Friedricha Engelsa , oraz licząca 15 tysięcy członków, działająca na terytorium Berlina, Saksonii i Niemiec południowych organizacja robotnicza, pozostająca pod kierownictwem Stefana Borna. Jest to początek pierwszych związków zawodowych[1].

W 1863 Ferdynand Lasalle zakłada Ogólnoniemieckie Zrzeszenie Robotnicze ( Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein ). W 1869 roku August Babel i Wilhelm Liebknecht stwarzają w Socjaldemokratyczną Partię Robotniczą ( Sozialdemokratische  Arbeiterpartei ).Ugrupowania te łączą się i powstaje Socjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec .( Sozialdemokratische  Arbeiterpartei Deutschlands), na kongresie w Gothaer w 1875 roku.

W 1878 roku kanclerz Niemiec , Bismarck zakazuje działalności wszystkich ugrupowań socjalistycznych. Powodem takiej decyzji był dwukrotny zamach na życie cesarza Wilhelma I . Pomimo zakazu , socjaldemokraci stają się licznym i silnym ugrupowaniem i w wyborach do Reichstagu w 1890 roku,  uzyskują 19,7% głosów. Powstaje partia SPD.                 W 1891 w Erfurcie partia opowiada się za ideologią marksistowską. Powstaje tzw. „Program Erfurcki” Postulował  daleko idące reformy, w gospodarce i polityce.

W socjaldemokracji rozwijają się , ruchy społeczne, pierwsze ruchy kobiet i młodzieżowe. Umacnia to SPD na scenie politycznej. W  Paryżu w 1889 roku , podczas II Międzynarodówki , SPD jest największą partią socjaldemokratyczną w Europie .

Pomimo tych założeń programowych, (zwłaszcza stosunku pracy), popiera  politykę Rzeszy podczas I wojny światowej. Wywołuje to konflikt w partii , który prowadzi do jej rozłamu.

Grupa która była przeciwna wojnie i założeniom Rzeszy założyła Związek Spartakusa,  a w 1917 roku  przekształciła się w  Niezależną  Socjaldemokratyczną  Partię  Niemiec.W 1919 roku powstaje  Koalicja Weimarska –rządowa koalicja , składająca się  SPD, Partii Centrum, i Niemieckiej Partii Demokratycznej. Osiada ona większość w parlamencie, aż do wyborów w Reichstagu w 1920 roku.

W 1922 roku, po militarnej klęsce Niemiec, obie podzielone frakcje SPD doprowadzają do Narodowego Zgromadzenia. W 1922 roku obie części socjaldemokracji łączą się .Następuje stabilizacja politycznego systemu Niemiec. SPD udaje się przeforsować wiele reform w parlamencie w zakresie prawa pracy i polityki  socjalnej. W dużych miastach niemieckich staje się poważną siłą polityczną.

W latach 30-tych XX wieku, przychodzi kryzys, który obejmuje wszystkie aspekty życia na całym świecie. . Następują radykalizacja społeczeństwa niemieckiego głęboki rozłam w środowisku socjaldemokratycznym. W Niemczech rośnie popularność kanclerza Adolfa Hitlera. SPD jest jedyną partią która głosuje przeciw niemu. Terror nazistowski uniemożliwia funkcjonowanie opozycji.  Wielu działaczy wyjeżdża na emigracje. W Pradze a później w Londynie , zostaje utworzony zarząd emigracyjny(Sopade). Głównym zadaniem partii jest organizowanie grup oporu. W 1934 wychodzi „Manifest Praski” , który nawoływał do współpracy z lewicowymi i lewackimi organizacjami.

Po zakończeniu II wojny światowej w zachodniej strefie okupacyjnej odradza się  ruch socjaldemokratyczny. Przewodniczącym  SPD zostaje Kurt  Schumacher. We wschodniej strefie okupacyjnej SPD zostaje zmuszone (1946r) do sojuszu politycznego  z Komunistyczną Partią Niemiec KPD ., której przewodniczy Wilhelm Pieck . Powstaje SED. Jednakże współpraca nie układa się, wielu członków SPD jest aresztowanych , wielu decyduje się na emigrację.

W 1949roku, powstaje Republika Federalna Niemiec. W pierwszych wolnych wyborach SPD uzyskuje 29% głosów. Nie osiąga jednak przewagi nad partia CDU , która jest jej najpoważniejszym konkurentem.

W 1952 roku nowym przewodniczącym socjaldemokratów zostaje Erich Ollenhauer . Partia zaczyna być spójna, i łączy się w jedność. Odbudowuje swą pozycję na arenie politycznej. W ich programie , głównym punktem staje się doprowadzenie do ponownego zjednoczenia Niemiec.

W 1959 roku, SPD podczas zjazdu w Bad Godesberg  ogłasza program odnowy., tzw.. Godesberger Programm, który to mówi o konieczności współpracy z innymi  ugrupowaniami politycznymi  i ruchami społecznymi.  W 1966 roku liderzy partii – Willy Brandt i Herbert Wehner  wprowadzają partię do rządu w ramach Wielkiej Koalicji jaką zawarło SPD z CDU. W 1969 roku SPD ponownie wchodzi do rządu , tym razem w koalicji z FDP. Willy Brandt zostaje kanclerzem Niemiec .Jego polityka jest prozachodnia, proeuropejska. Dąży także  do poprawy stosunków dyplomatycznych z krajami z Bloku Wschodniego. W 1972 roku zostaje on ponownie wybrany na kanclerza RFN. Jednakże , ustępuje ze stanowiska , po zdemaskowaniu szpiega z  NRD  w jego Kancelarii. Jego miejsce zajmuje Helmut Schmidt [2].

W 1982 rokuFDP opuszcza koalicje i decyduje się na utworzenie rządu z CDU. SPD przechodzi do opozycji. W 1987 roku, Willy Brandt rezygnuje z funkcji  przewodniczącego partii . Jego miejsce zajmuje Hans -Johen Vogel. W 19…. Upada mur berliński. Umożliwiło to utworzenie na terytorium NRD-  SPD. Jej twórcami byli: Markus Merkel i Martin Gutzeit.. w 1990 roku doprowadzili oni do współpracy z zachodnimi  partnerami , jeszcze  przed powstaniem jednego Państwa Niemieckiego do zjednoczenia obu partii. [3]

W 1989 roku, w Berlinie, uchwalono nowy program SPD. Jest on odpowiedzią na nową sytuację geopolityczną w Europie. Mówi on o sytuacji całego społeczeństwa, spójnej , prężnej gospodarce, o ochronie środowiska i wspólnej , nowej polityce.

W 1998 roku SPD pod przewodnictwem Oskara Lafontain  wygrywa wybory parlamentarne. W 2002 roku , powtarza swój sukces. Tym razem jednak , przewodniczącym partii jest Gerhard Schroeder. SPD wchodzi w koalicję z Partią Zielonych . Gerhard Schroeder zostaje kanclerzem Niemiec.  Głównymi celami  koalicji jest  niwelowanie różnic , które pogłębiają się  w społeczeństwie, nierówności społecznej, naprawa finansów  państwa i reforma systemu podatkowego.

Po wyborach w 2002 roku socjaldemokracja  jest najsilniejszym ugrupowaniem w Niemczech.

STRUKTURA WEWNĘTRZNA  I  ORGANIZACYJNA

Socjaldemokratyczna Partia Niemiec jest podzielona na okręgi (Bezirk). Obszar okręgu jest ustalany przez zarząd partii. Natomiast okręgi ustalają  sobie wewnętrzne podziały na podokręgi(Unterbezirk) , które to określają sobie granice związków lokalnych(Ortsverein).

Członkami partii mogą być obywatele Niemiec którzy utożsamiają się z ideologią partii oraz ukończyli 14 rok życia. O przyjęciu kandydata decyduje zarząd związku lokalnego (Ortsverein).Ma na to cztery tygodnie. Końcową  decyzję podejmuje podokręg (Unterbezierk), na jego posiedzeniu. W przypadku odrzucenia kandydatury, można odwołać się do zarządu okręgu (Bezirk). Jego decyzja jest ostateczna.

Kandydat jest przyjmowany na okres próbny, który trwa 12 miesięcy.  Po tym terminie , jeśli kandydat nie budzi zastrzeżeń zostaje on przyjęty do grona członków partii. Każdy członek przynależy do związku lokalnego. Przynależność do innej partii jest niedozwolona. Nie można także współpracować  lub kandydować  z ramienia innej  partii.  Członkiem partii przestaje się być w przypadku śmierci, własnej rezygnacji lub  wykluczenia. Każdy członek partii ma obowiązek popierania jej statutu, wykonywanie jego zaleceń i propagowanie partii w działalności  politycznej.

Wyborcy SPD  t o  przeważnie ludzie młodzi w wieku od 18 do 39 lat.  Są to ludzie z klasy średniej, wykształceni, drobni wytwórcy, urzędnicy niższego i średniego szczebla oraz robotnicy przemysłowi . Na SPD głosują w większości mieszkańcy miast niż wsi. Kobiety częściej niż mężczyźni popierają tę partię w wyborach. Jest także popierana przez niemieckie związki zawodowe.

Zjazd Partii jest zwoływany co dwa lata. Jest on najwyższym organem  SPD. Uczestniczy w nim 400 delegatów , wybranych podczas partyjnych zjazdów okręgowych. Ilość otrzymanych mandatów jest proporcjonalna do liczby członków partii w poszczególnych okręgach. Zachowany jest podział, tzn. że przedstawiciele jednej płci nie mogą stanowić więcej niż 60%  ogólnej liczby delegatów.  W zjeździe biorą udział także członkowie komisji kontrolnej , rady partyjnej oraz członkowie SPD zasiadający w Bundestagu i w Parlamencie Europejskim .

Kierowaniem SPD zajmuje się zarząd partii. Składa się on z przewodniczącego, pięciu zastępców, sekretarza generalnego , skarbnika oraz członków. Zarząd partii jest wybierany przez delegatów w tajnym głosowaniu. Kandydaci są wybierani  bezwzględną większością głosów. W przypadku gdy nie ma takiej większości , decyduje większość względna.

Do zadań sekretarza generalnego należy koordynowanie działań  partii, kieruje centralą partii i jest odpowiedzialny za prowadzenie kampanii wyborczej do Bundestagu.

Do zarządu partii należy prowadzenia finansów partii. Ponadto, zarząd jest jedynym, legalnym , prawnym reprezentantem partii w jej kontaktach z innymi podmiotami polityczno-prawnymi. Kontroluje struktury organizacyjne  i ich działalność polityczną i pozapolityczną.

Rada partyjna jest ciałem opiniodawczym i składa się z 90 członków.

Komisja kontrolna składa się z dziewięciu członków. Bada działalność  zarządu partii i rozpatruje zażalenia na nią zgłoszone. W komisji nie może zasiadać nikt z zarządu partii.

Zjazd partii kontroluje uczestników, ustala porządek obrad , wybiera kierownictwo. Do jego zadań należy też  przyjęcie raportu z działalności Zarządu, komisji kontrolnej , wybór nowego Zarządu Partii i komisji kontrolnej, a także rozpatrywanie złożonych wcześniej wniosków (minimum osiem tygodni przed zjazdem).

Nadzwyczajny zjazd partii może być uchwalony przez obradujący Zjazd co najmniej ¾ głosami Zarządu i jednomyślnością komisji.

Gdyby Zarząd partii chciałby podjąć uchwałę o rozwiązaniu partii (lub o jej zjednoczeniu z innym ugrupowaniem), musiałby zwołać głosowanie prawyborcze. Określa się dzień i godzinę głosowania. Głosowanie by się odbyć ma czas do 3 miesięcy od dnia podjęcia decyzji o glosowaniu prawyborczym. Tajne i bezpośrednie glosowanie odbywa się w okręgach, a każdy członek SPD który nie zalega z płatnością składek (za ost.3 miesiące), ma prawo głosu.

Wybór na  stanowisko kanclerza jest ustalany w drodze prawyborów które można zarządzić na odstawie decyzji  Zarządu Partii(większością zwykłą),  Zjazdu Partii (min.3/4 głosów), zarządów okręgów (2/5 głosów) lub wolą członków partii(10%). Wybrany zostaje kandydat , który otrzymał bezwzględną większość głosów.

Statut partii może zostać zmieniony  jedynie poprzez decyzję zjazdu partii (min.2/3 głosów).

III   PLATFORMA PROGRAMOWA

SPD  popiera trójpodział władzy i jego formę wykonawczą czyli federalizm . Dostrzega jednak niedoskonałości tego systemu.

W założeniu SPD,  państwo jest strukturą otwartą , dostosowującą  się do potrzeb wolnego społeczeństwa obywatelskiego. Społeczeństwo powinno mieć prawnie zagwarantowane tyle swobód obywatelskich ile jest to możliwe . Podstawowym zadaniem państwa jest zapewnienie tych swobód. Nowoczesne społeczeństwo potrzebuje państwa sprawnego w działaniu , jednak możliwie mało kosztownego.  Powinno się ograniczyć administrację  państwa, wprowadzić reformę systemu wertykalnego przesyłu informacji. Zagwarantowanie ogólnodostępnej edukacji ,  bezpieczeństwa socjalnego , sprawnej policji i sądownictwa.

SPD widzi zagrożenie w dużych , zamkniętych grupach , w braku zainteresowania działalnością  państwa i jego polityką wielu obywateli  Niemiec . Bardzo niski poziom ludzi biorących w głosowaniu w wyborach lokalnych i federalnych . Podstawowym założeniem SPD jest zbliżenie  państwa do jego obywateli. Sposobem na to ma być rozbudowa struktur władzy lokalnej, w miastach i na wsi.

Polityka socjalna jest utożsamiana z solidarnością społeczną.

Państwo socjalne ponosi odpowiedzialność  za podziały społeczne i w swoim działaniu powinno je możliwie skutecznie niwelować . Polityka finansowa państwa musi być podporządkowana wymogom  bezpieczeństwa  socjalnego obywateli a to wymaga głębokiej reformy niemieckiego systemu  gospodarczego . Sprawiedliwy podział dóbr , wykorzystanie postępu technologicznego dla potrzeb socjalnych , zagwarantowanie prawa do pracy, chronienie dóbr naturalnych. SPD opowiada się za systemem gospodarki mieszanej[4].

Gospodarka mieszana to połączenie własności prywatnej, państwowej i spółdzielczej. Ważne jest zachowanie płynności rynku.

Globalizacja jest jednym z zagrożeń załamania się systemu. Duży kapitał i korporacje  zagrażają  średnim i małym przedsiębiorstwom niemieckim. Państwo niemieckie musi wspierać małą i średnią wytwórczość ,  która z racji swej różnorodności szybciej dostosowuje się o wymogów rynku i bardziej przyczynia się do rozwoju ekonomicznego Niemiec.  . Należy zaostrzyć obszar wolnej konkurencji.

              Charakterystycznym elementem współczesnych systemów politycznych są grupy nacisku i grupy interesu.  Zjawisko to jest zauważalne na każdym szczeblu struktur państwowych. SPD , która jest partią masową , silną  , wpływową jest silnie powiązana z tymi grupami. Bardzo mocno jest związana z  związkami zawodowymi (np. Federacja Niemieckich Związków Zawodowych DGB).

SPD to partia silna i bardzo popularna w Niemczech., to spowodowało wypracowanie mocnych wzajemnych stosunków miedzy partią a grupami nacisku.. Jest to bardzo niebezpieczne połączenie , gdyż jak wiadomo polityka połączona z grupa interesu może dać nieoczekiwane i negatywne rezultaty .

BIBLIOGRAFIA:

1.       Bieniada R.,  Socjaldemokratyczna Partia Niemiec  (SPD) , w: red.) Konstanty Adam Wojtaszczyk  Partie polityczne w niemieckiej debacie  politologicznej i socjologicznej Elipsa , Warszawa 2004

2.       Niclauss K., Das Parteiensystem der BRD , Paderborn  1995

3.       Zieliński E. , Transformacja ustrojowa NRD w kontekście zjednoczenia Niemiec, w:                       (red.) Konstanty Adam Wojtaszczyk , Wewnętrzno- polityczne i międzynarodowe aspekty zjednoczenia Niemiec, część pierwsza, warszawa 1991,

4.       www.spd.de/partei/geschichte

5.       www.spd.de/wahlprogramm