Dachy z gontu drewnianego.pdf

Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 2009, 80-83

DREWNIANE, TRADYCYJNE POKRYCIA DACHOWE

Marek Piróg

Zakład Konstrukcji i Budownictwa Ogólnego, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

e-mail: marek.pirog@pwr.wroc.pl

Streszczenie: Drewno jako wszechstronny materiał budowlany jest od dawna wykorzystywane

również do wykonywania pokryć dachowych. Są one także i obecnie szeroko stosowane, szcze-

gólnie w rejonach gdzie od dawna tradycyjnie były wykonywane. Tego rodzaju pokrycia dachów

oprócz niewątpliwych zalet posiadają również wady, które przede wszystkim ograniczają zakres

ich zastosowania.

Słowa kluczowe: pokrycie dachowe, drewno

Drewno to jeden z najwszechstronniejszych materiałów budowlanych, natu-

ralny, szeroko dostępny, łatwy w obróbce, a jednocześnie wytrzymały. Drewno

jest materiałem anizotropowym, jego właściwości fizyczne i mechaniczne zależą

od kierunku włókien. Poszczególne gatunki drewna różnią się między sobą wła-

ściwościami fizycznymi, m.in. barwą wielkością skurczu i pęcznienia oraz

przewodnością cieplną. Drewno jest złym przewodnikiem ciepła, czyli dobrym

izolatorem. Dla drewna sosnowego w stanie powietrznosuchym współczynnik

przewodzenia ciepła λ = 0,16 W/m K (prostopadła do włókien), a dla dębu

λ = 0,22 W/m K.

Wśród cech mechanicznych, którymi różnią się poszczególne gatunki drew-

na, prawdopodobnie najistotniejsze ze względu na zastosowanie są wytrzyma-

łość, twardość i ścieralność. Twardość drewna wzrasta wraz ze wzrostem masy

właściwej, dla sosny wynosi około 30 MPa, dla dębu około 65 MPa, a dla akacji

85 MPa. Obecnie stosowane drewniane pokrycia dachowe to tradycyjny gont

oraz pokrycie wiórami. Gonty wyrabia się z drewna iglastego, jodły, sosny, mo-

drzewia, dębu kanadyjskiego lub cedru.

Tradycyjny gont ma kształt płytki w kształcie klina lub o równej grubości.

Mogą mieć różne wymiary, najczęściej długość pojedynczej płytki bywa od

40 do nawet 60 cm, szerokość od około 6 do 10 cm i grubość 1 do 1,5 cm (gru-

bość węższego buku klina 0,8 cm). Poszczególne elementy wykonuje się ma-

DREWNIANE, TRADYCYJNE POKRYCIA DACHOWE

szynowo (gonty cięte) lub jako ręcznie łupane (gonty łupane). Ręczne wykony-

wane gonty są trwalsze, ponieważ nie mając przeciętych włókien, drewna są

mniej nasiąkliwe (woda spływa po nich, a nie wsiąka), a także są mniej podatne

na rozwarstwienia. Gonty układa się w kilku nachodzących na siebie warstwach.

Dwie warstwy układa się na połaciach o nachyleniu powyżej 38°, a trzy w ko-

szach, pasach przyokapowych oraz na dachach o kącie nachylenia większym niż

22°. Jednak przed ułożeniem na dachu gonty trzeba zaimpregnować przed grzy-

bami, owadami i ogniem. Początkowo gonty mają naturalny kolor drewna, ale

po kilku latach szarzeją. Niekiedy stosowanym, tradycyjny sposobem impregna-

cji jest kąpiel w podgrzanym oleju. Niekiedy barwi się je bejcą lub pozostawia

się w stanie surowym.

Rys. 1. Układanie gontu (fot. Autora)

Fig. 1. Structuring of cover (photo by Author)

Innym, tradycyjnym, znany od wieków materiałem stosowany do krycia da-

chów są wióry drewniane. Przede wszystkim wióry osikowe, ale także wióry

z drewna sosnowego, świerkowego. Drewno osikowe jest miękkie i ma mało

sęków. Mimo że jest słabe i szybko ulega rozkładowi, w specjalnych warunkach

schnięcia staje się trwałe i długowieczne. Wióry (pojedynczy płat ok. 0,5 cm

grubości, długości 30–60 cm i szerokości 6–8 cm) układane są warstwami na

tzw. zakładkę, dzięki temu powstaje od kilku do kilkunastu warstw pokrycie

grubości 5–10 cm.

M. Piróg

Rys. 2. Pokrycie dachu gontem (fot. Autora)

Fig. 2. Roof cover by wood (photo by Author)

Wiórami osikowymi można kryć dachy o nachyleniu powyżej 30° (zalecane

powyżej 40°). Gotowe wióry impregnuje się roztworem solnym o dużym stęże-

niu. Drewno osikowe wymoczone w wodzie, staje się elastyczne i łatwe do pro-

filowania. Wyróżnikiem okładzin zewnętrznych wykonywanych z elementów

drewnianych jest ich mały ciężar, masa pokrycia gontem to około 30–50 kg/m 2 ,

a pokrycia wiórami już od 18 kg/m 2 . Ponadto dobra izolacyjność termiczna

i akustyczna, w porównaniu z innymi materiałami okładzinowymi, z zastrzeże-

niem jednak, że drewniane pokrycia dachowe nie zastępują koniecznej izolacji

termicznej w konstrukcji poddaszy użytkowych.

Drewno pod wpływem wilgoci pęcznieje, a pod wpływem wysychania kur-

czy się. Nadmierne pęcznienie i skurcz może prowadzić z czasem do deformacji

i uszkodzenia elementu. Gonty i wióry drewniane mają niewielkie wymiary,

przy stałym przewietrzaniu powierzchni dachu zjawisko skurczu i pęcznienia

w odniesieniu do takiego pokrycia ma minimalne znaczenie i nie wpływa na

trwałość pokrycia dachu. Drewno jako materiał budowlany zalicza się do mate-

riałów palnych. Pod względem stopnia palności, niezabezpieczone środkami

ogniochronnymi, jest łatwopalne. Po odpowiednim, powierzchniowym lub

wgłębnym, zabezpieczeniu można uzyskać stopień trudno lub niezapalny.

Szczególnie podatne na zagrożenie ogniem są elementy drewniane o niewielkim

przekroju będące w stałym kontakcie z otwartym powietrzem, takie jak m.in.

gont i wióry osikowe. Ten brak odporności ogniowej w dużym stopniu ograni-

cza możliwość zastosowania drewnianych pokryć dachowych. Wykonuje się je

DREWNIANE, TRADYCYJNE POKRYCIA DACHOWE

Rys. 3. Pokrycie wiórami (fot. Autora)

Fig. 3. Cover from wood shaving (photo by Author)

przede wszystkim na budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, budynkach

gospodarczych i małych budynkach usługowych, jak restauracje, karczmy,

a także na obiektach zabytkowych. Drewniane pokrycia gontem i wiórami po-

siadają wiele zalet i są stosowane z coraz większym powodzeniem we współcze-

snym budownictwie. Trwałość dobrze wykonanego pokrycia gontem i wiórami

ocenia się na około 40 lat.

PIŚMIENNICTWO

Mielczarek Z.,1994. Budownictwo drewniane . Arkady, Warszawa.

Stefańczyk B., 2005. Budownictwo ogólne. T. 1. Materiały i wyroby budowlane . Arkady, Warsza-

wa.

TRADICIONAL ROOF COVERS BY WOOD

Abstract. Wood as a versatile material is used also for roof covering. They are also presently

widely used, particularly in the areas where they were executed traditionally. This kind of roof

covering, besides its advantages has also its disadvantages which limit the range of their at most.

Key words: roof cover, wood

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: