W 6
Mózgowie
à zajmuje się przetwarzaniem docierających do niego informacji. Interpretuje je opierając się na pamięci i doświadczeniach życiowych
à monitoruje środowisko (potrzebne do życia w harmonii) oraz wnętrze organizmu (dla utrzymania homeostazy)
DWA PODZIAŁY NARZĄDÓW CZUCIOWYCH I ZMYSŁOWYCH (RECEPTORÓW)
Ze względu na położenie receptor ze względu na rodzaj odbieranego sygnału
à eksterorecemtory
- wyspecjalizowane -wzrok –siatkówka fotoreceptory (fotony)
-węch-nabłonek węchowy chemoreceptory (cząsteczki chemiczne)
-smak – kubki smakowe j.w.
-słuch – ślimak mechanoreceptory (siła mechaniczna)
-równowaga j.w.
-skórne -dotyk,uścisk,wibracja j.w.
-ciepło , zimno termoreceptory
-ból nocyreceptory
àinteroreceptory
-trzewne -rozciągnięcie,napięcie mechanoreceptory (siła mechaniczna,
przewodu pokarmowego, broreceptory)
ciśnienie krwi (zatoki)
-zawartość O2 we krwi, H+ chemoreceptory
CO2/ kłębki szyjne/
à proprioreceptory
-mięśniowe -mięśnie, ścięgna, stawy mechanoreceptory (siła mechaniczna)
ruch, pozycja ciała i jego części
Receptorem kontrolującym długość mięsnia jest wrzeciono mięśniowe. Składa się ono z kilku włókien w osłonce łącznotkankowej, owiniętych denddrytami włókien nerwowych (czuciowymi- aferentnymi i ruchowymi – eferentnymi). W mięśniach obok są płytki nerwowe dużych włókien, które przekazują mięśniom informację o reakcji.
Swoiste drogi czuciowe do kory prowadzą przez wzgórze i są trójneuronowe
- Z proprioreceptorów i receptorów dotyku informacja idzie sznurami tylnymi.
- Z termoreceptorów i receptorów bólu inaczej
- Każdy neuron czuciowy ma swoje pole recepcyjne.Ma to odzwzorowanie w kolejnych neuronach swoistej drogi przekazwywania sygnałów, jak też w samej korze mózgowej.
- Informacja z receptorów rozchodzi się w tworze siatkowatym i dochodzi do wzgórza
- Ogólne pobudzenie jest konieczne do pełni funkcjonującej świadomości
- Wzgórze jest umiejscowione na samym środku mózgowia, w bliskim sąsiedztwie podwzgórza z przysadką
- Kora mózgowa jest pofałdowana , co kilkukrotnie zwiększa jej powierzchnię. Wzdłuż kory przechodzi szczelina centralna. W poprzek-bruzda środkowa i bruzda boczna ( dzieli korę na płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny)
- Tuż za bruzdą środkową jest kora czuciowa, przednia kora ruchowa (I rzędowa somatosensoryczna reprezentacja ciała – zakręt zaśrodkowy w płącie ciemieniowym kory, oraz motoryczna – w zakręcie przedśrodkowym w płącie czołowym kory)
- Drogi zstępujące w obszarze rdzenia przedłużonego krzyżują się (skrzyżowanie piramid)
- Jądra podstawy mózgu (ogoniaste, łupina, gałka blada) razem tworzą ciało prążkowane
- Istota szara zajmuje mało miejsca w mózgu, większość stanowią mielinowe uzwojenia
- Móżdżek: płat przedni, I szczelina ,płat tylny, szczelina poprzeczna, robak, płat grudkowo-kłaczkowaty. Warstwy: kora, istota biała oraz głębokie jądra móżdżkuà w korze móżdżku są obecene komórki Purkinjego
Funkcje jąder podstawy móżdżku:
- planowanie ruchu – struktury te wykazują aktywność przed ruchem (w momencie podejmowania decyzji o ruchu)
- uczenie się reguł i sekwencji ruchów (łączenie sekwencji w płynną całość )
- nabywanie nawyków ruchowych (które stają się automatyczne)
Funkcje móżdżku:
- przechowywanie informacji sensorycznych (o długości, napięciu mięśni itp.)
- wpływ na precyzję ruchu i właściwą synchronizację poszczególnych grup mięśni w danej sytuacji
- porównywanie wykonywanych ruchów z zamierzonymi (ujemne sprzężenie zwrotne) i wprowadzanie poprawek
- kontrola czasu trwania ruchów, porównanie jakości i ocena szybkości poruszania się elementów oraz interwałów między sygnałami dźwiękowymi
- przy szybkich ruchach przewidywanie możliwych konsekwencji ruchów i przygotowanie reakcji na ich wystąpienie ( sprzężenie wyprzedzające)
Regulacja funkcji ruchowych człowieka ( informacja czuciowa z mięśni, skóry i innych narządów zmysłowych) dociera do pnia mózgu a stąd do móżdżku i wzgórza
W przypadku węchu informacja przekazywana jest na tą samą stronę mózgu (nie ma skrzyżowania z lewego nozdrza na prawą kolumnę jak w przypadku innych dróg)
Warstwy kory:
I – drobinowa
II- ziarnista zewnętrzna
III- piramidowa zewnętrzna
IV- ziarnista wewnętrzna
V- piramidowa wewnętrzna
VI- komórek różnokształtnych
Drogi doprowadzające swoiste dochodzą do warstwy IV , zaś nieswoiste do II
Drogi odprowadzające odchodziły od warstwy IV
Połączenia między obszarami kory występują w warstwach III, V, VI i połączenia między warstwami à IV i I
Typy budowy kory:
- bezziarnisty (kora ruchowa, komórki Betz’a – piramidy. Wysyłają włókna do rdzenia drogą piramidową)
- czołowy (są tam też ziarniste komórki)
- ciemieniowy (kora czuciowa, coraz więcej komórek dwubiegunowych; różnokształtnych)
- biegunowy
KORA MÓZGOWA – PŁATY I OBSZARY FUNKCJONALNE
UKŁAD KRWIONOŚNY
- układ sercowonaczyniowy
- serce, naczynia krwionośne, narządy krwiotwórcze, krążąca w naczyniach krew
Funkcje:
- transport tlenu z płuc do komórek ciała
- transport dwutlenku węgla z komórek do płuc
- transport substancji odżywczych (białka, tłuszcze, węglowodany) z układu pokarmowego do komórek ciała
- transport zbędnych produktów metabolizmu z komórek do narządów wydalniczych (nerki)
- transport hormonów
- transport komórek uczestniczących w obronie organizmu przed patogenami
- utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała
- utrzymywanie równowagi płynów ustrojowych
Skład krwi:
55% - osocze 45%- elementy morfotyczne
- osocze (plazma krwi)
- elementy morfotyczne ( erytrocyty, płytki krwi, neutrofile, eozynofile, bazofile, limfocyty, monocyty)
Osocze zawiera białka (albuminy, globuliny, fibrynogen, lipoproteiy)
HDL (high density lipoprotein) – zapobiega odkładaniu się cholesterolu w naczyniach a LDL (low density lipoprotein) odpowiada za odkładanie się cholesterolu w naczyniach tętniczych
Płynna frakcja osocza pozbawiona białek biorących udzialw krzepnięciu krwi to surowica.
OGÓLNY SCHEMAT KRĄŻENIA
- żyły (prowadzą krew od tkanek i narządów)
- do prawego przedsionka
- do prawej komory
- do tętnic płucnych
- do naczyń włosowatych w płucach
- do żył płucnych
- do lewego przedsionka
- do lewej komory
- do aorty
- do tętnic prowadzących do tkanek i narządów
- w narządach i tkankach do naczyń włosowatych
- do żył
SCHEMAT KRĄŻENIA U PTAKÓW I SSAKÓW
U ptaków i ssaków występuje pełna przegroda zarówno między komoramijak i przedsionkami
Oddzielenie krwi natlenowanej i odtlenowanej (poza naczyniami włosowatymi)
à najwięcej krwi otrzymują nerki, wątroba i mózg
à podczas wysiłku fizycznego (i stresu) krew kierowna jest głównie do mięśni i serca
Typy naczyń krwionośnych
3 zasadnicze typy: żyły, tętnice i naczynia włosowate
Arterie odprowadzają krew z serca do tkanek, w narządach rozgałęziają się na tętniczki (arteriole) a te doprowadzają krew do naczyń włosowatych (kapilar)
Bezpośrednim połączeniem pomiędzy tętniczkami i żyłkami są metatętniczki (metaarteriole) pomiędzy którymi jest właściwa sieć naczyń włosowatych. Sieć żyłek i żył prowadzi krew do serca.
W ujściach metaarterioli do naczyń włosowatych znajdują się zwieracze przedkapilarne zbudowane z mięśni gładkich. Regulują one przepływ krwi w narządach.
Ściany naczyń krwionośnych mają budowę 3 warstwową:
- błona wewnętrzna à śródbłonek, od strony światła naczynia
- błona środkowa à tkanka łączna i komórki mięśni gładkich
- błona zewnętrzna à tkanka łączna, włókna sprężyste i włókna kolagenowe
Naczynia są zbudowane z pojedynczej warstwy śródbłonka.
Żyły mają zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.Przepływ krwi regulowany jest skurczami mięśni (w tętnicach skurczami serca)
W naczyniach włosowatych pomiędzy komórkami występują w ścianie luźne przestrzenie – pory, przez któ®e może przechodzić osocze.
Tkanki usiane są naczyniami krwionośnymi włosowatymi i naczyniami limfatycznymi – zapewnia to możliwość utrzymywania homeostazy.Osocze z krwi wraca przez tkanki do krwioobiegu przez naczynia limfatyczne
Ciśnienie i prędkość przepływu krwi największe są w tętnicach a najmniejsze w naczyniach włosowatych.
Baroreceptory w ścianach naczyń, ośrodek regulacji zynności serca w rdzeniu przedłużonym i hormony regulują ciśnienie krwi.
BUDOWA SERCA
Pełna przegroda (między przedsionkowa i międzykomorowa)
Liczne zastawki zapewniają jednokierunkowość przepływu krwi:
- półksiężycowate (między przedsionkami, żyłami i aortą)
- przedsionkowo-komorowa prawa (trójdzielna)
- przedsionkowo-komorowa lewa (dwudzielna – mitralna)
Czynność elektryczna serca
- skurcze generowane się w mięśniu serca.
- Węzeł zatokowo-przedsionkowy funkcjonuje jako rozrusznik serca
- Dalej skurcz idzie do węzła przedsionkowo-komorowego (tam następuje spowolnienie sygnału)
- Później potencjał czynnościowy przekazywany jest na włókna Purkinijego (w dole komór) skąd odgałezieniami na pęczki Hissa, które generują skurcz komór.
Krwioobieg mały- krążenie między sercem i płucami. Odpowiada za wymianę gazową w płucach
KRĄŻENIE USTROJOWE (OBIEG DUŻY)
- lewy przedsionek
- lewa komora
- aorta
- prawa tętnica biodrowa wspólna
- mniejsze tętnice w nodze
- sieć naczyń włosowatych
- żyła biodrowa wspólna
- żyła czcza dolna
- prawy przedsionek
Krążenie ustrojowe łączy serce z narządami i tkankami.
Krew wychodząca do krążenia ustrojowego pochodzi z lewej komory, pompowana jest do aorty, stąd tętnice odchodzące od aorty doprowadzają krew do wszystkich części ciała:
- tętnicze szyjne do mózgu ( 2 szyjne i 2 kręfowe; odchodzą od tętnic podobojczykowych; ich odgałęzienia tworzą koło Willisa – koło tętnicze mózgu)
- tętnice podobojczykowe- do kończyn górnych
- tętnica krezkowa – do jelita cienkiego i części jelita grubego
- tętnice nerkowe- do nerek i nadnerczy
- tętnice biodrowe- do kończyn dolnych
Krew powraca do prawego przedsionka żyłąmi:
- żyły szyjne- z mózgu
- żyły podobojczykowe- z kończyn górnych; te żyły uchodzą do żyły czczej górnej
- żyły nerkowe – z nerek
- żyły biodrowe- z kończyn dolnych
- żyły wątrobowe- z wątroby; te uchodzą do żyły czczej dolnej
KRĄŻENIE PŁUCNE (KRWIOOBIEG MAŁY)
- prawa komora
- tętnice płucne
- naczynia włosowate w płucach
- żyły płucne
Krążenie płucne łączy serce z płucami.
Z tkanek i narządów krew powraca do prawego przedsionka. Skurcze prawej komory pompują krew do obiegu płucnego. Pień tętniczy płucny rozgałęzia się na dwie tętnice płucne, które transportują krew ubogą w tlen. Tętnicze naczynia włosowate transportują krew do pęcherzyków płucnych. Natpenowana krew zbiera się w żyłach płucnych prowadzących do lewego przedsionka.
Tętnice płucne to jedyne tętnice niosące krew odtlenowaną, żyły płucne niosą krew dotlenowaną.
...
biologia