ściąga z geografi.doc

TRANSPORT SAMOCHODOWY – daje możliwość dotarcia do niemal wszelkich siedzib ludzkich bez konieczności przesiadania się i przeładunku towarów, co znacznie obniża koszty i oszczędza czas. Najczęściej wykorzystywany do przewozu pasażerów oraz ładunków na  średnie i krótkie odległości. W masowej skali szkodzi środowisku przyrodniczemu.. Wadą jest mniejsza ładowność w porównaniu z wagonem kolejowym, znaczne zużycie paliwa.
TRANSPORT KOLEJOWY – jest bardziej ekonomiczny w przewozach dużej ilości ładunków i dużej liczby pasażerów na znaczne odległości. Zaletą są również stosunkowo niskie koszty przewozu jednej tony ładunku, brak bezpośredniego zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.. Wada – konieczność załadunku i wyładunku na stacji, kosztowna budowa linii kolejowych. Rola kolei w rozwoju nowoczesnego przemysłu. niestety jednak maleje.
TRANSPORT MORSKI – obsługuje ok. 65% handlu światowego. Jest najbardziej opłacalnym transportem w przypadku przewozu na znaczne odległości dużej masy ładunku, jednak zajmuje dużo więcej czasu. Wadą jest pracochłonny załadunek w portach. Wadą są warunki klimatyczne i pogodowe, a także długi czas przewozu przez konieczność opływania lądów
TRANSPORT LOTNICZY – służy do szybkiego przemieszczania pasażerów na znaczne odległości. Transportem powietrznym przewożone są przede wszystkim towary wymagające szybkiego dostarczenia, łatwo psujące się, bardzo cenne, lekarstwa, przesyłki pocztowe, itp. Samoloty obsługują gł. połączenia międzynarodowe i międzykontynentalne. Wadą jest koszt utrzymania nowoczesnych samolotów i urządzeń nawigacyjnych obsługiwanych przez wysoko wykwalifikowanych pracowników.
TRANSPORT PRZEWODOWY – polega na przesyłaniu energii elektrycznej za pomocą przewodów elektrycznych oraz substancji płynnych i gazowych rurociągami. Zaleta – brak zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego, nie wywołuje hałasu. Energia, ciecz lub gaz mogą być transportowane bezpośrednio od nadawcy do odbiorcy. Koszty przesyłania ropy naftowej i gazu rurociągami, są stosunkowe niskie a przede wszystkim niezależne od pogody. Wadą rurociągu jest możliwość przesyłania tylko jednego rodzaju ładunku.

NAJWIĘKSZĄ GĘSTOŚĆ normalnotorowej sieci kolejowej w Polsce mają województwa południowo- zachodnie: śląskie, dolnośląskie i opolskie. NAJSŁABIEJ ROZWINIĘTA jest sieć w województwach środkowo- wschodnich: podlaskim, lubelskim i mazowieckim. Przebieg poszczególnych linii kolejowych nie wszędzie odpowiada obecnym potrzebom. W byłym zaborze pruskim główne linie skierowane są do Berlina, a nie do Warszawy. W centralnej i wschodniej części kraju brakuje wielu połączeń między dużymi miastami i ośrodkami przemysłowymi. Szczególnie uboga pod względem położenia w sieci kolejowej jest Łódź. Jej połączenia kolejowe z pozostałymi miastami wojewódzkimi Polski, w ty także z Warszawą, są dalekie od prostoliniowych. Jest to o tyle niekorzystne, że Łódź leży w środku Polski. Można też wskazać na mapie Polski liczne miasta powiatowe nie mające połączenia kolejowego. Brak takiego połączenia nie sprzyjał w przeszłości rozwojowi tych miast. Dziś, wobec upowszechnienia się transportu samochodowego, mankament ten jest słabiej odczuwalny.

RODZAJE STATKÓW MORSKICH: trawler, masowiec, kontenerowiec, drobnicowiec, tankowiec, gazowiec, biała flota.

NAJWAŻNIEJSZE KANAŁY ŚWIATA – SUESKI (połączył Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym), PANAMSKI (połączył Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym), KILOŃSKI (łączy Morze Bałtyckie z Morzem Jońskim), KORYNCKI (łączy Morze Egejskie z Morzem Jońskim).

AWANPORT - wewnętrzna część portu, między falochronem a dalszymi częściami, skąd prowadzą drogi do kanałów, basenów i doków. Wygasa tam fala, a statki wyczekują na zwolnienie miejsca przy nabrzeżu. np. Świnoujście to awanport Szczecina, a Cuxhaven to awanport Hamburga.

KABOTAŻ - przybrzeżna komunikacja wodna, zwłaszcza handlowa, między portami jednego kraju, leżącymi nad tym samym morzem (kabotaż mały), bądź nad różnymi morzami (kabotaż wielki). Występuje w krajach z szerokim dostępem do morza jak Japonia, Brazylia, Chile, Włochy, Wielka Brytania, Norwegia, Grecja, Indonezja, Filipiny.

TANIA BANDERA - to przenośne określenie państwa, które zapewnia armatorom niskie koszty obsługi statku wodnego. Do państw taniej bandert należą: Liberia, Panama, Kostaryka, Cypr i Wyspy Bahama.

TRANZYT – przejazd osób lub przewóz ładunków między dwoma krajami przez terytorium państwa trzeciego. Polska należy do grupy ważniejszych krajów tranzytowych w Europie - głównymi partnerami tranzytowymi są: Niemcy i Rosja (w relacji równoleżnikowej) oraz Czechy, Słowacja, Węgry i Austria (w układzie południkowym).

AUTOSTRADA – droga wielopasmowa dwujezdniowa przystosowana do szybkiego ruchu dużej liczby pojazdów nie krzyżująca się na jednym poziomie z innymi drogami lub liniami kolejowymi. Najlepiej rozwiniętą sieć tych dróg mają kraje najbogatsze: Stany Zjednoczone, Japonia, Kanada, Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania.

SZYBKA KOLEI – budowana jest w najbogatszych państwach świata, łączy ona wielkie miasta, pociągi te osiągają prędkości znacznie powyżej 200km/h i dojeżdżają bezpośrednio do centrów miast co pozwala im konkurować nie tylko z samochodem ale nawet z samolotem, przykłady: TGV we Francji, AVE w Hiszpanii, Eurostar Italia we Włoszech, Pendolino we Włoszech, Shinkansen w Japonii, ICE w Niemczech.

CMK – Centralna Magistrala Kolejowa na trasie: Zawiercie – Grodziski Mazowiecki, łączy ona zagłębie górnośląskie z Warszawą, jest to jedyna w Polsce całkowicie bezkolizyjna linia kolejowa.

LHS – Linia Hutnicza Szerokotorowa od granicy z Ukrainą koło Hrubieszowa do Sławkowa w pobliżu Huty Katowice, jest to lina o większej szerokości torów dzięki czemu import rudy żelaza oraz eksport węgla może odbywać się bez przeładunku na wschodniej granicy państwowej.

DWT – angielski skrót określający nośność statku czyli podstawowy parametr określający wielkość statku oznaczający zdolność przewozową statku i określa łączną masę ładunku.

BRT - skrót na określenie całkowitej (brutto) pojemności statku w tonach rejestrowych.