OCHRONA POWIETRZA
Chomczyńska Anna
Cimcioch Eliza
Ochrona środowiska
Spis treści
1. Wprowadzenie
2. Ochrona jakości powietrza
2.1. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu.
2.2. Ocena jakości powietrza w strefach.
2.3. Programy ochrony powietrza.
2.4. Plany działań krótkoterminowych.
3. Kontrola emisji do powietrza.
3.1. Pozwolenia emisyjne.
3.2. Instalacje wymagające pozwoleń emisyjnych.
3.3. Postępowanie kompensacyjne.
3.4. Emisje z silników pojazdów.
4. Ochrona warstwy ozonowej.
5. Ochrona klimatu.
6. Ochrona powietrza w Krakowie.
7. Bibliografia.
Ochrona powietrza należy do najistotniejszych zadań instytucji zajmujących się ochroną środowiska ze względu na wysokie oddziaływanie atmosfery na inne elementy przyrodnicze tj. glebę, szatę roślinną oraz wodę, a tym samym na zdrowie człowieka.
Aby mówić o ochronie powietrza należałoby więc na wstępnie powiedzieć czym jest powietrze. Zatem według encyklopedii PWN powietrzem nazywać będziemy „bezbarwną i bezwonną mieszaninę gazów, składająca się z azotu (78%), tlenu (21%), gazów szlachetnych, dwutlenku węgla (0,03%) oraz pary wodnej i zanieczyszczeń pochodzenia organicznego i mineralnego”. W kontekście ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” wedle art. 3 pkt 26 mówiąc o powietrzu mamy na myśli „powietrze znajdujące się w troposferze, z wyłączeniem budynków i miejsc pracy”. Jak widać POŚ zajmuje się powietrzem w pewnym, wąskim aspekcie, nie oznacza to oczywiście, że żadne przepisy nie normują spaw związanych z powietrzem w miejscach pracy, czy w budynkach. I tak np. przepisy dotyczące jakości powietrza w miejscach pracy normowane są przez przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), natomiast kwestie jakości powietrza w budynkach innych niż miejsca pracy- przez przepisy prawa budowlanego, zwłaszcza określające wymagania techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego natomiast według tej samej encyklopedii „następuje wskutek wprowadzenia doń substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą oddziaływać szkodliwie na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę żywą, wodę, glebę, albo też powodować inne szkody w środowisku. Substancje zanieczyszczające atmosferę ze względu na swój charakter i łatwość rozprzestrzeniania się, oddziałują na wszystkie elementy środowiska, na żywe zasoby przyrody, na zdrowie człowieka i wytwory jego działalności”. Natomiast we wcześniej wymienionej już ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” istnieje również zapis przedstawiający czym jest samo zanieczyszczenie- jest to „emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi, ustalonymi sposobami korzystania ze środowiska”.
Jak wcześniej wspomniano zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dzielą się na zanieczyszczenia naturalne oraz zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego. Przez te pierwsze rozumiemy zanieczyszczenia powstałe na skutek wybuchów wulkanów, pożarów lasów, burz pisakowych, huraganów, procesów rozkładu materii organicznej np. na bagnach. Co zanieczyszczeń związanych z działalnością człowieka należą natomiast wszelkiego rodzaju pyły i gazy np. dymy pochodzące z kominów domów i fabryk, spaliny samochodowe, ze spalania węgla, ropy i gazów w elektrociepłowniach itp.
Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach bądź zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Na system ochrony powietrza składają się także regulacje dotyczące kontroli emisji do powietrza( głównie pozwoleń na emisję gazów i pyłów- w ustawie POŚ zawarte są odpowiednie przepisy w tytule o przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom).
Kwestie ochrony powietrza w krajach Unii Europejskiej regulowane są w szczególności przez następujące akty prawne( dyrektywy te muszą być brane pod uwagę przy interpretacji prawa polskiego):
· dyrektywę 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. dotyczącą ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznych spalania paliw (na wdrożenie tej dyrektywy Polska uzyskała okresy przejściowe dla niektórych, imiennie wymienionych w Traktacie Akcesyjnym instalacji: dla dwutlenku siarki – do dnia 31 grudnia 2015r., dla tlenków azotu- do dnia 31 grudnia 2017 r., dla emisji pyłów- do dnia 31 grudnia 2017 r., Warunkiem korzystania z tych okresów jest utrzymanie łącznej krajowej emisji tych substancji na poziomie pułapów określonych w Traktacie Akcesyjnym( załącznik XII pkt 13 D.2 Traktatu Akcesyjnego);
· dyrektywę 2003/87/WE z 2003 r. o handlu emisjami ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie.
· dyrektywę 96/62/WE z 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza i wydane na jej podstawie dyrektywy ustanawiające normy dla poszczególnych substancji;
· dyrektywę 1999/13/WE z 1999r. regulującą sprawy kontroli emisji lotnych związków organicznych za stosowania rozpuszczalników;
· dyrektywę 94/63/Weź 1994 r. regulującą sprawy składowania paliwa i jego dystrybucji z terminali do stacji paliw;
· dyrektywę 96/61/WE z 24 września 1996 r. dotyczącą zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń;
· dyrektywę 99/32/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. dotyczącą redukcji zawartości siarki w paliwach płynnych;
· dyrektywę 94/63/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. dotyczącą kontrolowania emisji lotnych związków organicznych powstałych wskutek magazynowania benzyny i jej dystrybucji z terminali do stacji obsługi.
Warstwy ozonowej dotyczy wspólnotowe rozporządzenie 2037/2000 z 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, które jest w Polsce bezpośrednio stosowane.
Zagadnienia ochrony powietrza w Polsce regulowane są w szczególności przez następujące dokumenty o charakterze strategicznym oraz akty prawne:
· ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r. Nr 129 poz.902, z późn.zm.) – przepisy majace szczególne zastosowanie do ochrony powietrza to:
Ø Artykuły 85-96- w tytule dotyczącym ochrony zasobów środowiska;
Ø Artykuły 220-229- w tytule dotyczącym przeciwdziałania zanieczyszczeniom;
Ø Artykuły 180-200- przepisy ogólne dotyczące wydawania pozwoleń;
Ø Niektóre wymagania odnoszące się do produktów, mające zastosowanie do paliw (zawartości w nich określonych substancji)- w tytule dotyczącym przeciwdziałania zanieczyszczeniom (dział II, rozdział 3);
Ø Opłat i administracyjnych kar pieniężnych, mających zastosowanie również do wprowadzenia gazów lub płynów do powietrza
· Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( Dz.U. z 2001 r. Nr 62 poz.628, z późn.zm.).
· II Polityka Ekologiczna Państwa;
· Polska 2025 – Długookresowa Strategia Trwałego i Zrównoważonego Rozwoju;
· Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju;
· ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 1997 r. Nr 54 poz. 348, z późn.zm.);
Polska jest również stroną kilku umów międzynarodowych dotyczących ochrony powietrza i warstwy ozonowej, które obowiązują w Polsce bezpośrednio:
· Konwencja w sprawie trans granicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości z 1979r.;
· Protokół Konwekcji w sprawie trans granicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, dotyczący długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie z 1984 r.;
· Ramowa Konwekcja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 r.;
· Protokół z Kioto z 1997 r. 1997 r.
· Konwencja Wileńska o ochronie warstwy ozonowej z 1985 r.;
· Protokół Montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową z 1987r.
2. Ochrona jakości powieytza
Jak wspomniano wcześniej ochrona powietrza, według ustawy POŚ art. 85, „polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości przez:
· Utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych samych poziomach,
· Zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane,
· Zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach”.
Dopuszczalne poziomy poszczególnych substancji( standardy jakościowe) określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji ( Dz. U. N 87, poz. 796). Wymóg wyznaczenia tych standarów wynika z dyrektywy 96/62/WE i z jej dyrektyw- córek. Omawiane rozporządzenie określa miedzy innymi:
· Liczbę substancji i wyznaczone dla nich dopuszczalne poziomy stężeń, przy czym dla niektórych substancji poziomy te są zróżnicowane w zależności od typu obszarów: ostrzejsze są dla parków narodowych i obszarów ochrony uzdrowiskowej, łagodniejsze dla pozostałych terenów;
· Dla niektórych substancji- alarmowe poziomy, których nawet których nawet krótkotrwałe przekroczenie może powodować zagrożenie dla zdrowie ludzi (w razie ich przekroczenia odpowiednie organy mają obowiązek podjąć określone działania związane z tzw. „alarmem smogowym” (czyli opracowaniem planu działań krótkoterminowych i odpowiednim zawiadomieniem społeczeństwa);
· Warunki w jakich ustala się poziom substancji w powietrzu (np. temperatura, ciśnienie);
· Oznaczenia numeryczne substancji, pozwalające na jednoznaczną jej identyfikację;
· Okresów, dla których uśrednia się wyniki pomiarów- odrębne dla dopuszczalnych poziomów substancji i odrębne dla alarmowych poziomów substancji w powietrzu.
W Polsce w ostatnich kilkunastu latach stan jakości powietrza ulegał systematycznej poprawie. Tendencja ta spowodowana była zarówno spadkiem produkcji przemysłowej na początku lat dziewięćdziesiątych, jak i wprowadzeniem w latach późniejszych efektywnych, energooszczędnych, bardziej przyjaznych dla środowiska technologii, stosowaniem lepszej jakości paliw oraz budową urządzeń ograniczających emisję.
Do najistotniejszych osiągnięć Polski w tej dziedzinie należy zaliczyć ograniczenie tempa wzrostu zużycia energii, ograniczenie tzw. „emisji wysokiej”, szczególnie w sektorze energetyki przemysłowej oraz postęp w dziedzinie odpylania spalin i gazów odlotowych. Sporządzona została m.in. „Lista 80”- lista zakładów najbardziej uciążliwych dla środowiska w skali kraju.
Standardy zapachowe są szczególnym rodzajem standardów jakości powietrza. Zgodnie z art. 86 ust 3 ustawy POŚ upoważnia ministra właściwego do spraw środowiska do ustalenia standardów zapachowych w drodze rozporządzenia wykonawczego wydanego w porozumieniu z Ministrem Zdrowia.
Sprawdzanie przekroczenia bądź nie standardów jakościowych powietrza sprawdzane jest na drodze doświadczalnej (przez wykonanie odpowiednich pomiarów). Ocena ta przeprowadzana jest w ramach monitoringu środowiska, a organem zobowiązanym do przeprowadzenia pomiarów jest wojewódzki inspektor ochrony środowiska.
Ocena jakości powietrza dokonywana jest w strefach, na które podzielony został obszar kraju. Zgodnie z art. 87 ustawy POŚ jedna strefa to obszar jednego powiatu albo jednej aglomeracji (miasta lub kilku miast stykających się granicami). Zgodnie z nowymi przepisami prawa krajowego, w Polsce istnieje:
· 170 stref(w tym 12 aglomeracji), w których d...
eko