ZWIĄZKI ORGANICZNE – ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
FREONY (CFC) – Chlorofluoropochodne.
Freony są związkami wielochlorowcowymi zawierającymi chlor i fluor. Związki tego rodzaju zawierające brom nazywane są halonami.
Stosowane są jako płyny chłodzące, czynniki spieniające, płyny wywabiające plamy i czynniki dyspersyjne w aerozolach. Są niezwykle trwałe, przez co gromadzą się w stratosferze – niszczą warstwę ozonową.
Freony znalazły zastosowanie w zamrażarkach, lodówkach i urządzeniach klimatyzacyjnych. Są używane jako środki spieniające w wytwarzaniu opakowań lub do produkcji elastycznych tworzyw stosowanych do wyrobu poduszek i siedzeń. Niskie napięcie powierzchniowe i niewielka lepkość nadają freonom znakomite właściwości zwilżające, pozwalają na stosowanie ich jako płynów czyszczących obwody drukowane komputerów, protezy itp. Używane są również jako gaz nośnikowy w pojemnikach aerozolowych.
Obecnie używanie freonów jest ograniczone do minimum – wciąż trwają poszukiwania alternatywy dla freonów.
HERBICYDY – środki ochrony roślin.
Herbicydy używane są jako środki do zwalczania chwastów, z których wiele jest związkami polichlorowcowymi. Niektóre herbicydy stosowane są przed zasiewem, inne po zasiewie a jeszcze innymi spryskuje się części zielone chwastów.
Większość herbicydów to herbicydy selektywne zwalczające określone grupy roślin a nieniszczące rośliny uprawnej. Stosuje się też nieselektywne herbicydy zawierające glifosat np. Roundup zwalczający wszystkie rośliny, dlatego może być stosowany przed założeniem plantacji roślin, a stosowany jest w celu zwalczenia uciążliwych chwastów.
Zastosowanie herbicydów w zbyt dużej dawce, w nieodpowiedniej fazie rozwoju rośliny, niewłaściwych warunkach atmosferycznych może uszkodzić roślinę uprawną wywołując poparzenia lub różne nieprawidłowości w rozwoju rośliny zwane uszkodzeniem herbicydowym.
Istnieje niebezpieczeństwo, że nawet w bardzo małych stężeniach pestycydy mogą wywoływać szkodliwe efekty uboczne i zanieczyszczać środowisko.
DIOKSYNY – pochodne oksanrenu
Dioksyny – potoczna nazwa grupy organicznych związków chemicznych będących pochodnymi oksantrenu. Składają się one z dwóch pierścieni benzenowych połączonych przez dwa atomy tlenu oraz od jednego do ośmiu atomów chloru przyłączonych do pierścieni benzenowych. Podobnymi związkami są dibenzofurany, które niekiedy zalicza się do dioksyn.
Dioksyny są jednymi z najbardziej toksycznych związków, jakie otrzymano w wyniku syntezy. Istnieją jednak na Ziemi w śladowych ilościach jako produkt spalania drewna.
Obecnie toksyczność i rakotwórczość dioksyn jest przedmiotem sporów naukowców. Wedle jednych zagrożenie ze strony dioksyn przy obecnym poziomie ich emisji jest marginalne; wedle drugich stanowią one obecnie poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Nie ulega wątpliwości, że niektóre dioksyny są silnymi truciznami i mają właściwości toksyczne. Jednak różne organizmy żywe wykazują różną wrażliwość na działanie dioksyny.
Z badań wynika, że głównym źródłem emisji dioksyn do atmosfery są pożary lasów. Szacuje się, że w wyniku pożarów w samych lasach Ameryki Północnej do atmosfery dostaje się około 100 kg dioksyny rocznie. Można więc przypuszczać, że roczna emisja dioksyn na całej kuli ziemskiej wynosi kilkaset kilogramów. Jest to co najmniej o rząd wielkości więcej niż wydostaje się ze wszystkich źródeł przemysłowych razem wziętych. W związku z tym należy uznać, że za największe emisje dioksyn do atmosfery odpowiedzialne są źródła naturalne i to one stanowią największe zagrożenie dioksynami.
POLIMERY (PET, PTE)
Polimer – duża cząsteczka zawierająca powtarzającą się jednostkę, otrzymana z małych cząsteczek zwanych monomerami. Proces tworzenia polimeru nazywany jest polimeryzacją.
Poli(tereftalan etylenu), (C10H8O4)n (PET) - polimer z grupy poliestrów, otrzymywany na drodze polikondensacji z tereftalanu dimetylowego (DMT) i glikolu etylenowego (GE). Numer CAS: 25038-59-9, gęstość 1,370 g/cm3.
PET jest masowo wykorzystywany jako tworzywo sztuczne, służące do produkcji naczyń, butelek, opakowań, niewielkich kształtek (np. przezroczystych klawiszy) i obudowy urządzeń elektronicznych. Przędzie się także z niego włókna, z których m.in. produkuje się tkaninę polartec (polar). Kopolimerem tereftalanu jest też dacron i tergal - włókna stosowane do produkcji tkanin o własnościach mechanicznych zbliżonych do płótna.
Podczas spalania produktów wytworzonych z PET wytwarzają się duże ilości silnie toksycznych dioksyn. Często nieświadomi turyści, w trosce o środowisko, spalają w ogniskach materiały z tego tworzywa, przede wszystkim butelki. Z punktu widzenia ekologicznego znacznie bardziej rozsądne jest pozostawienie niespalonego PET, który sam w sobie jest praktycznie niedegradowalny, a więc praktycznie obojętny dla środowiska.
Jako katalizator przy produkcji polimeru PET jest stosowany tlenek antymonu(III).
alex111