POJĘCIE PAŃSTWA I DEFINICJA PAŃSTWA
Politologia 1
POJĘCIE SŁOWA „PAŃSTWO”
• Starożytna Grecja - polis
• Państwa-miasta
• Hellada a polis
Monarchia
Rzym ufundowany przez Romulusa 753r. p.n.e.
Tarkwiniusze wypędzeni 509r. p.n.e.
Civitas, Res Publica
I Triumwirat 60r. p.n.e.
Imperium
II Triumwirat 44r. p.n.e.
Średniowieczna Europa
• 2 terminy:
– terra – ziemia lub
– regnum – królestwo.
•
• XVI w. - lo stato (Niccolo Machiavelli - 1469-1527)
• state, l’Etat i der Staat.
Machiavelli o państwie
”Tam, gdzie zagrożone może być bezpieczeństwo państwa, nie może być mowy o zastanawianiu się, czy to, co musi być zrobione w obronie trwałości i bezpieczeństwa tego państwa jest słuszne czy niesłuszne, humanitarne czy okrutne, godne pochwały czy wstydliwe. Odsuwając na bok podobne rozważania należy nadać zdarzeniom taki przebieg, by zapewnić państwu przetrwanie i wolność”.
“Państwo”
• XII w. - korona, rzeczpospolita, królestwo, policja.
• Polskie określenie państwo - XVIII/XIX w.
• Pochodzi od pan (ma majatek i władzę).
• XVIII/XIX to też okres pojawiania się państwa narodowego i wyznaczania pierwszych dokładnych granic.
Znaczenia terminu
• Państwo - 2 odniesienia:
1. struktura organów władzy (ustrój) – znaczenie pochodzące bardziej od monarchii
2. wspólnota obywateli – znaczenie pochodzące od określeń republikańskich
Definicje państwa
• Arystoteles (384-322 r pne):
p. to pewna wspólnota, organizacja różnych grup ludzi niezbędnych do jego istnienia.
• Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274):
P. to społecznośc doskonała, samowystarczalna, niezależna i samorządna.
Celem p. jest dobro wspólne, które wyraża się w zachowaniu pokoju i zapewnieniu powszechnej szczęśliwości doczesnej.
• Georg Jellinek (1851-1911) - definicja trójelementowa:
p. to władza, ludność i terytorium.
• Międzyamerykańska Konwencja o Prawach i Obowiązkach Państw z Montevideo (26 grudnia 1933) – p. jako podmiot pr m-n powinno posiadać atrybuty:
– Ludność,
– Terytorium
– Rząd
– Zdolność utrzymywania stosunków z innymi państwami.
Terytorium
• Surowce
• Pożywienie (rośliny, zwierzęta)
• Ekspansja i obrona
• Dzisiaj terytorium nie stanowi już tak bardzo o potędze, bo bogactwo i zasobność związana jest z innymi niż terytorialne kryteriami.
Ludność
• Liczba osób, które można powołać pod broń i liczba osób, które produkują (ręce do pracy).
• Dziś - technika, specjalizacja.
• P. zaludnione a niewielka rola – Bangladesz. Odwrotnie – Holandia czy Szwajcaria.
Władza
• Zwierzchność, kompetencje do kontrolowania i zarządzania.
• Władza suwerenna = nieograniczona prawem
• „P. to ja” – Ludwik XIV,
• Konstytucjonalizacja władzy.
Zdolność do utrzymywania stosunków z innymi p.
= zdolność prawnomiędzynarodowa:
– zawieranie umów m-n
– utrzymywanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych
– uczestniczenie w organizacjach m-n
– odwoływanie się do pokojowych sposobów rozstrzygania sporów m-n
– podejmowanie samoobrony
• Członkostwo w ONZ.
Uznanie państwa
• uznanie de jure: nota uznaniowa
• uznanie de facto: np. stosunki konsularne, wymiana not, komunikacja
Dwie doktryny
Konstytutywna: p. istnieje, kiedy inne p. uznają, że ono istnieje, nadadzą mu osobowość pr. aktem uznania. Składnik teorii idealistycznej SM.
Deklaratywna: liczy się to, że p. istnieje faktycznie, co jest niezalezne od uznania i fakt istnienia jest znacznie wazniejszy od uznania. Składnik teorii realistycznej SM.
“Ale” do definicji p.
• Obowiązek określenia terytorium (i granic): na świecie toczy się wiele sporów terytorialnych i granicznych, a nie podważa się państwowości takiego państwa.
• Suwerenność (władza suwerenna): po II Wojnie Światowej państwa Bloku Wschodniego nie był...
gosicka