àProces myślowy zmierzający do wyinterpretowania zawartych w przepisach norm prawnych.
1. Ze względu na podmiot
a) Autentyczna- dokonuje organ, który ustanowił dany akt prawny;
b) Legalna- dokonywana przez specjalnie powołany do tego konstytucyjnie organ- interpretacja ta jest powszechnie wiążąca; u nas niema takiego organu
TK wydaje orzeczenia interpretacyjne, które mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne; jeżeli jest zamieszczone w sentencji to jest wiążące dla innych organów.
Formalnie nie jest wiążąca wykładnia dokonywana przez SN i NSA chodź działa na zasadzie autorytetu.
c) Praktyczna (sądowa)- dokonywana przez organy stosujące prawo
d) Doktrynalna- dokonywana przez przedstawicieli nauki prawa i nie jest wiążąca
2. Metody (dyrektywy interpretacyjne)
a) Językowa- zastosowanie do zrozumienia przepisu reguł językowych; prawodawca wysławia przepisy prawne w powszechnym języku etnicznym znanym adresatom norm
b) Funkcjonalna- przy interpretacji przepisu uwzględnia się cel; należy przyjąć takie znaczenie przepisu, które było by najbardziej zgodne z celem
c) Systemowa- interpretowany przepis jest elementem całego systemu prawnego (lex superior derogat legi inferiori, lex specialis derogat legi generali, lex posterior derogat legi priori)
*d) Logiczna- wnioskowania prawnicze
2. Pojęcie, przedmiot i systematyka prawa cywilnego.
1. Pojęcie
→ To gałąź systemu prawa obejmująca przepisy, które regulują majątkowe i niemajątkowe stosunki prawne za pomocą cywilistycznej metody opartej na zasadzie autonomii prywatnej oraz równorzędności podmiotów.
2. Przedmiot
art. 1 k.c. stanowi, że kodeks cywilny reguluje stosunki cywilnoprawne pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi
- regulacja stosunku prawnego polega na określeniu jego podmiotów, przedmiotu, treści, przesłanek powstania, zmiany, ustania
→ cywilnoprawne stosunki majątkowe- więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych rzeczy i dobra niematerialnych (przysparzających korzyści materialne np. prawa autorskie twórcy) oraz więzi prawne ukształtowane ze względu na wymianę dóbr i usług (stosunki zobowiązaniowe)
→ cywilnoprawne stosunki niemajątkowe- to więzi prawne ukształtowane za względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych dóbr niematerialnych (osobistych człowieka -art 23 k.c.) w takim zakresie, w jakim chodzi o ich zachowanie i nienaruszalność oraz niemajątkowe stosunki rodzinne.
3. Systematyka
1) Podstawowe działy PC
a) Część ogólna
b) Prawo rzeczowe
c) Prawo zobowiązań
d) Prawo spadkowe
2) Szczególne ( wyspecjalizowane) działy PC
a) Prawo na dobrach niematerialnych
- wytwory umysłu ludzkiego, które same przez się nie mają materialnej postaci np. dzieło literackie
- należy je odróżnić od materialnych nośników, na których dzieła są ucieleśnione
- reguluje sytuację prawną twórców dóbr o charakterze intelektualnym
b) Prawo spółek handlowych
- kompleks norm należących do prawa cywilnego, które regulują organizację przedsiębiorców i stosunki cywilnoprawne między nimi oraz między przedsiębiorcami i innymi podmiotami, powstające w związku z prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej.
c) Prawo rodzinne
3. Stosunek cywilnoprawny, a stosunek administracyjny.
1. Cywilnoprawny- równorzędność stron (brak podległości jednego podmiotu innemu podmiotowi)
- autonomia prywatna stron (nie występują wobec siebie jako dysponenci władzy państwowej)
2. Administracyjny- występowanie jednych podmiotów w charakterze dysponentów władzy (imperium) wobec innych podmiotów i w konsekwencji władcze ich podporządkowanie decyzjom podmiotu wyposażonego w imperium.
4. Akt administracyjny jako zdarzenie cywilnoprawne.
→ Zdarzenie cywilnoprawne- stan faktyczny, z którym norma prawna wiąże skutki prawne w postaci postania, zmiany bądź ustania stosunku cywilnoprawnego
Akty administracyjne mogą mieć wpływ na stosunki cywilnoprawne w wypadkach szczególnych,
określonych w ustawie. (decyzje)
→ Decyzja organu administracji publicznej może być źródłem nabycia prawa własności. Decyzję w sprawie przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności wydaje organ administracji publicznej. Stanowi ona podstawę wpisu w księdze wieczystej.
→ Decyzja administracyjna może też spowodować utratę lub ograniczenie prawa własności nieruchomości w trybie wywłaszczenia na cele publiczne ( organ właściwy- starosta). [ samoistnie wywołują skutki]
5. Prawa podmiotowe względne i bezwzględne.
→ Kryterium rozróżnienia jest zakres skuteczności prawa wobec osób trzecich
1. Prawa bezwzględne
- skuteczne wobec wszystkich (erga omnes)
- uprawniony może domagać się od wszystkich nieingerencji w sferę jego prawa podmiotowego i od każdej osoby, która nie wypełni tego obowiązku może domagać się przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania dalszych naruszeń.
- zasada zamkniętej (ustawowo) listy praw bezwzględnych - art. 23 k.c.
2. Prawa względne
- skuteczne tylko wobec niektórych indywidualnie określonych podmiotów; między stronami stosunku ( inter partes)
- wierzytelności będące elementem stosunków zobowiązaniowych
6. Co to jest roszczenie?
→ Jest postacią uprawnienia (prawo podmiotowe) polegającą na tym, że uprawniony (wierzyciel) może żądać od oznaczonej osoby ( dłużnika ) określonego zachowania (świadczenia) wyznaczonego przez treść stosunku prawnego.
→ Roszczenia są elementami praw względnych- będących elementami stosunków zobowiązaniowych, powstających w szczególności z umów obligacyjnych np. sprzedaży
→ może być majątkowe i niemajątkowe
7. Pierwotne i pochodne nabycie prawa podmiotowego.
→ Kryterium rozróżnienia jest zajście lub nie następstwa prawnego
1. Pochodne- nabycie od podmiotu w formie następstwa; relacja poprzednik-następca; występuje forma dziedziczenia; umowy
-zasada nemo plus iuris potest transfere quam ipse habet
2. Pierwotne- nabycie bez następstwa; z mocy postanowienia ustawy np. w drodze zasiedzenia, wywłaszczenia, zawłaszczenia rzeczy niczyjej
8. Zasada nemo plus iuris in alium transfere potest quam ipse habet.
→ Następca nie może nabyć więcej praw, aniżeli miał poprzednik
→ Wyjątki:
- np. sąd stwierdził, że osoba jest spadkobiercą, a okazuje się, że nie jest spadkobiercą, a dana osoba
już zbyła przedmiot, który dostała w spadku (wykład)
- nabywca prawa będący w dobrej wierze nabywa prawo, mimo że takie prawo nie przysługuje
„rozporządzającemu” np. nabycie własności rzeczy ruchomej, utraconej przez właściciela wbrew
jego woli (np. skradzionej) od osoby, która rzeczą faktycznie włada i wydaje ją nabywcy będącemu
w dobrej wierze.
9. Nadużycie prawa podmiotowego.
→ Działanie lub zaniechanie podmiotu uprawnionego, czyniącego użytek z przysługującego mu prawa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa
- tam gdzie zaczyna się nadużycie kończy się wykonanie
- nie podlega ochronie prawnej
10. Podmioty stosunków cywilnoprawnych.
→ między kim powstają stosunki cywilnoprawne - art.1 k.c.
→ aby być stroną stosunku cywilno prawnego niezbędne jest posiadanie zdolności prawnej ( zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków)
1. Osoby fizyczne
- człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci
- każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną
2. Osoby prawne
3. Ułomne osoby prawne
11. Zdolność prawna - pojęcie, początek, koniec.
→ Zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków.
→ art. 8 k.c.- każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną
→ do chwili śmierci
12. Cywilnoprawny status dziecka poczętego (nasciturus)
→ Od poczęcia do narodzenia.
→ art. 927§2 k.c. - dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe
→ art. 4461 k.c. - z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem
→ art. 75 k.r.o. - możliwość uznania ojcostwa nienarodzonego lecz poczętego dziecka
→ art. 182 k.r.o. - możliwość ustanowienia kuratora dla poczętego lecz nienarodzonego dziecka ( który będzie strzegł jego przyszłych praw majątkowych
13. Śmierć człowieka - skutki w sferze prawa cywilnego.
→ ustaje zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, a przysługujące danej osobie prawa i ciążące na niej obowiązki albo wygasają, albo przechodzą na inne osoby zgodnie z zasadami ustalonymi w prawie spadkowym lub właściwych przepisach szczegółowych
→ istotne znaczenie ma ustalenie faktu i momentu śmierci - wyłącznym dowodem jest akt zgonu sporządzany przez urząd stanu cywilnego na podstawie karty zgonu wystawianej przez lekarza stwierdzającego zgon osoby fizycznej ( gdy niema karty zgonu to sąd sporządza akt zgonu na podstawie orzeczenia sądowego stwierdzającego zgon lub uznanie za zmarłego)
14. Sądowe stwierdzenie zgonu, a uznanie za zmarłego.
1. Sądowe stwierdzenie zgonu.
- przesłanki postępowania:
a) śmierć danej osoby jest niewątpliwa - np. osoba utonęła, ciała nie znaleziono, a zdarzenie ktoś widział
b) nie został sporządzony akt zgonu osoby fizycznej- bo nie było karty zgonu wystawionej przez lekarza bo nie było zwłok
- w postępowaniu sąd powinien oznaczyć ściśle chwilę śmierci, a gdy to nie jest możliwe to sąd
powinien przyjąć jako chwilę śmierci chwile najbardziej prawdopodobną
- orzeczenie ma charakter deklaratywny- stwierdza pewien już istniejący stan rzeczy
2. Uznanie za zmarłego
-Przesłanki:
a) zawsze fakt zaginięcia osoby fizycznej ( zaginiony- osoba, o której nie wiadomo czy zmarła, czy żyje)
b) upływ czasu - jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości dana osoba jeszcze żyła - ulega skróceniu do lat 5, gdy w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył by lat 70 - niemożliwe jest uznanie za zmarłą osoby zaginionej przed końcem roku kalendarzowego w, którym osoba taka skończyła by lat 23
- termin ulega skróceniu w sytuacjach, gdy zaginięcie nastąpiło w szczególnych warunkach np. zatonięcie statku, wojna
- domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili uznaniu go za zmarłego
15. Zdolność do czynności prawnych.
→ Zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw poprzez swoje działania.
→ Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się wraz z ukończeniem 18 lat (pełnoletność); w razie zawarcia małżeństwa małoletni uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych (kobieta 16 letnia za pozwoleniem sądu)
→ pełna zdolność do czynności prawnych może być ograniczona lub utracona np. przez ubezwłasnowolnienie
→ ograniczona zdolność do czynności prawnych od ukończenia 13 roku życia
16. Ograniczona zdolność do czynności prawnych.
→ osoby fizyczne które ukończyły lat 13
→ osoby ubezwłasnowolnione częściowo
1. Są czynności, które mogą wykonywać samodzielnie:
- czynności przysparzające np. darowizna
- zawieranie umowy o pracę
- rozporządzanie swoim zarobkiem
- dotyczących przedmiotów majątkowych oddanych do jej swobodnego użytku przez przedstawiciela
- czynności dnia codziennego, jeżeli nie pociągają za sobą rażącego pokrzywdzenia
2. Czynności, które ta osoba może wykonywać, ale za zgoda ustawowego przedstawiciela:
- art. 17 k.c.
- czynności rozporządzające i zobowiązujące
- umowa zawarta przez osobę częściowo ubezwłasnowolnioną bez zgody przedstawiciela ma
charakter czynności prawnej kulejącej.
3. Czynności, których wcale nie może wykonywać:
- nie może sporządzić testamentu
17. Ubezwłasnowolnienie i jego skutki.
→Może być orzeczone tylko i wyłącznie w interesie i dla dobra osoby, której wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy
1. Całkowite
→ Przesłanki:
- osoba ukończyła lat 13
- z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swym postępowaniem
→ gdy sąd wyda stosowne orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu osoba fizyczna traci zdolność do czynności prawnych
→ Ustanawia się opiekuna
2. Częściowe
- osoba ukończyła 18 lat
- z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii potrzebuje pomocy do prowadzenia spraw
→ Ustanawia się kuratelę
18. Jakich czynności prawnych może dokonać samodzielnie osoba ograniczona w zdolność do czynności prawnych?
→ Czynności, które mogą wykonywać samodzielnie:
19. Miejsce zamieszkania według prawa cywilnego.
→ art. 25-28 k.c.
- Miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
- Miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania jego rodziców
-...
gosicka