Instytucje i źródła prawa UE - EGZAMIN.doc

1.          Charakter prawny Wspólnot Europejskich

2.          Instytucja wzmocnionej współpracy

3.          Obywatelstwo Unii Europejskiej

4.          Rada Europejska

5.          Rada Unii Europejskiej

6.          System głosowania w ramach Rady UE

7.          Prezydencja

8.          COREPER

9.          Komisja Europejska

10.      Procedura powołania i odwołania Komisji Europejskiej oraz poszczególnych komisarzy

11.      Parlament Europejski

12.      Komitet Ekonomiczno - Społeczny

13.      Trybunał obrachunkowy

14.      Komitet Regionów

15.      Sąd I Instancji

16.      Europejski Trybunał Sprawiedliwości

17.      Proces legislacyjny w Unii Europejskiej

18.      Procedura konsultacji i zgody

19.      Budżet UE

20.      Kompetencje wspólnot do zawierania umów międzynarodowych

21.      Cechy i charakter prawa wspólnotowego

22.      Traktaty jako źródło prawa wspólnotowego

23.      Traktaty akcesyjne jako źródło prawa wspólnotowego

24.      Zasady ogólne jako źródło prawa wspólnotowego.

25.      Dyrektywa jako źródło prawa wspólnotowego.

26.      Umowa międzynarodowa jako źródło prawa wspólnotowego

27.      Rozporządzenie jako źródło prawa wspólnotowego

28.      Implementacja dyrektywy

29.      Decyzje jako źródło prawa wspólnotowego

30.      Zalecenia i opinie jako źródło prawa wspólnotowego

31.      Skarga odszkodowawcza przeciwko Wspólnocie

32.      Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności aktu prawa wspólnotowego

33.      Podstawy nieważności

34.      Podmioty uprzywilejowane w postępowaniu przed sądami wspólnotowymi

35.      Podmioty nieuprzywilejowane w postępowaniu przed sądami

        wspólnotowymi

36.      Skarga na bezczynność – podstawy skargi i podmioty legitymowane do jej

wniesienia

37.      Unia Gospodarcza i Walutowa – charakterystyka ogólna

38.      Główne etapy i idee integracji europejskiej

39.      System instytucjonalny

40.      Komitet ekonomiczno – społeczny

41.      Prawo Unii Europejskiej – prawo pierwotne i wtórne                                                                

42.      Zasady prawa wspólnotowego

43.  Koncepcje integracji   

44. Kryteria podziału instytucji UE

Instytucje i źródła prawa UE

1.      Charakter prawny Wspólnot Europejskich

Wspólnota Europejska i Euratom wchodzą w skład I filaru UE(do 22 lipca 2002 istniała jeszcze trzecia Wspólnota-EWWiS).Charakter prawny wspólnot nie budzi żadnych kontrowersji. Wspólnoty są dwiema niezależnymi organizacjami międzynarodowymi o charakterze ponadnarodowym, wyposażonymi w osobowość prawną, wspólne instytucje i określone kompetencje. Wspólnoty posiadają zarówno osobowość prawnomiędzynarodową, jak i prawnokrajową. Do uprawnień wynikających z podmiotowości prawnomiędzynarodowej zaliczamy:

·         prawo do zawierania umów międzynarodowych

·         prawo do utrzymywania stosunków umownych i dyplomatycznych z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi

·         ponoszą odpowiedzialność prawnomiędzynarodową

Na osobowość prawnokrajową składają się:

·         zdolność prawna zarówno w zakresie prawa prywatnego jak i publicznego

·         zdolność do czynności prawnych

·         zdolność sądowa i procesowa w systemach prawnych państw członkowskich i państw trzecich

Cechą szczególną Wspólnoty jest to, że ich państwa członkowskie przekazały na ich rzecz część swych suwerennych uprawnień, zwłaszcza sferze prawodawczej . Wspólnoty więc tworza więc prawo, które obowiązuję i jest skuteczne bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich oraz ma pierwszeństwo stosowania wobec prawa krajowego.

2. Instytucja wzmocnionej współpracy

Traktat Amsterdamski wprowadził procedurę wzmocnionej współpracy(ang. enhanced cooperation), a Traktat Nicejski zezwolił na jej zastosowanie w ramach WPZiB. Wzmocniona współpraca w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, powinna służyć wartościom i interesom Unii Europejskiej jako całości, respektować fundamentalne zasady, cele, wskazówki i spójność WPZiB, siłę Wspólnoty Europejskiej oraz spójność polityki Unii i jej działań zewnętrznych. Taka wzmocniona współpraca może dotyczyć tylko implementacji wspólnych działań i wspólnych stanowisk, jednak nie może odnosić się do działań militarnych lub obronnych. Kraje chcące ustanowić wzmocnioną współpracę powinny wystosować wniosek do Rady, która po zasięgnięciu opinii Komisji i poinformowaniu Parlamentu, może ów wniosek zatwierdzić kwalifikowaną większością głosów. Jednakże Artykuł 23 Traktatu stanowi iż każdy kraj członkowski może zażądać aby sprawę skierowano do Rady Europejskiej dla podjęcia jednomyślnej decyzji.

3. Obywatelstwo Unii Europejskiej

Zostało ustanowione przez Traktat z Maastricht w celu umocnienia ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich. Art.17 TWE mówi ze obywatelem UE jest każda osoba mająca przynależność do państwa członkowskiego. Obywatelstwo UE nie nakłada żadnych obowiązków na jednostkę. Katalog uprawnień:

·         prawo do swobodnego poruszania się pobytu

·         prawo wyborcze

·         prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej

·         prawo do petycji do PE

·         prawo do zwracania się do Ombudsmana

·         prawo do zwracania się do każdej instytucji lub organu wspólnotowego

4. Rada Europejska

O RE stanowi atr.4 TUE jest to jedyny organ Unii Europejskiej. Spotkania RE odbywają się w Brukseli co najmniej 2 razy w roku pod przewodnictwem szefa państwa lub rządu państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie. Spotkania przygotowują:

·         organy krajowe państwa przewodniczącego

·         Rada UE

·         COREPER

·         KE

·         Sekretariat Rady

·         Komitet Polityczny

RE obraduje w dwóch gremiach:

1.      w składzie szefów państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego KE

2.      w składzie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich i członka KE

Dodatkowo w obradach RE biorą udział: Sekretarz Generalny Rady, urzędnicy Sekretariatu Rady, sekretarz Generalny KE, przedstawiciele państw członkowskich akredytowani przy siedzibie wspólnot, przedstawiciele krajowych ministerstw  spraw zagranicznych, gospodarki i finansów.

              Pod koniec obrad RE spotyka się na posiedzeniu plenarnym, na którym się przyjmuje konkluzje dotyczące dalszego rozwoju i współpracy europejskiej i różnego rodzaju deklaracje. Następnie przedstawia to do publicznej wiadomości na konferencji prasowej. Po każdym spotkaniu RE musi zdać sprawozdanie PE. Rada także składa roczne sprawozdanie o postępach dokonanych przez UE.

              Przedmiotem obrad są kwestie, które wykraczają po za zakres I filaru i obejmują II i III filar. Decyzje RE mają charakter ogólnych decyzji politycznych. Nie zabrania się działać RE w charakterze RUE. Zawierać też może umowy międzynarodowe jako gremium międzynarodowe.

              RE jest najważniejszym organem decyzyjnym UE, wyznacza podstawowe kierunki działalności UE i jej rozwoju. Kompetencje RE wynikają z TWE i TUE (art.4). Do uprawnień RE zaliczamy między innymi:

·         określenie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB

·         decyduje o wspólnych strategiach w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają ważne interesy

·         decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej

·         podejmowanie na wniosek członków RUE decyzji w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy

·         prowadzenie dyskusji nad ogólnymi kierunkami polityk gospodarczych państw członkowskich i Wspólnoty oraz nad stanem zatrudnienia we Wspólnocie i przyjmowanie konkluzji w tych dziedzinach

·         przyjmowanie rocznych sprawozdań EBC  z działalności ESBC i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący

·         rozstrzyganie kwestii spornych

·         podejmowanie politycznych decyzji w sprawie rozszerzenia  UE

·         inicjowanie zwołania konferencji międzyrządowej, mającej na celu rewizję traktatów

5. Rada Unii Europejskiej

RUE składa się z przedstawiciel państw członkowskich szczebla ministerialnego upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu, po jednym z każdego państwa. W posiedzeniach RUE bierze także udział przedstawiciel KE. Skład Rady nie jest stały i zmienia się w zależności od rodzaju spraw będących przedmiotem obrad. Zdarza się że jeżeli sprawa jest wysokiej wagi to w RUE zasiadają szefowie państw lub rządów państw członkowskich. Niejednolity skład Rady daje jej możliwość obradowania w tym samym czasie w różnych miejscach i w różnych gremiach.

              Skład Rady więc może być bardzo różnorodny, wyróżnia się Radę Ogólną i Spraw Zagranicznych oraz następujące rady techniczne:

·         Finansów i Gospodarki (Ecofin)

·         Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości

·         Zatrudnienia, Polityki Socjalnej, Zdrowia i Konsumentów

·         Konkurencji

·         Transportu, Telekomunikacji i Energii

·         Rolnictwa i Rybołówstwa

·         Środowiska

·         Edukacji, Młodzieży i Kultury

              Siedzibą RUE jest Bruksela(kwiecień, czerwiec ,październik- Luksemburg). Obrady RUE są z reguły  tajne. W posiedzeniach  RUE oprócz jej członków, biorą udział także przedstawiciele KE i w określonych przypadkach EBC. Regulamin pozwala żeby podczas nieobecności jednego z członków RUE uczestniczył jego zastępca , który jednak nie może wziąć udziału w głosowaniu. Za nieobecnego może głosować może głosować inny upoważniony do tego członek RUE. Kompetencje RUE mają szeroki zasięg, można je podzielić następująco:

1. kompetencje prawodawcze

·         wydawanie aktów prawnych wymienionych w art.. 249 TWE oraz różnego rodzaju aktów nienazwanych

·         wzywanie KE do podjęcia określonych działań oraz do wykonywania prawa inicjatywy prawodawczej

·         delegacja uprawnień na rzecz KE

·         zmiana postanowień traktatów założycielskich

·         podejmowanie decyzji w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy

2. kompetencje w zakresie ustalania i realizacji polityki wspólnotowej

·         sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego we Wspólnotach

·         uchwalanie budżetu

·         zawieranie umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

      3.kompetencje kreacyjne

·         zmiana liczby członków KE

·         przyjmowanie, sporządzonych zgodnie z propozycjami państw członkowskich. List członków Komitetu Ekonomicznego i Społecznego, Komitetu Regionów i Trybunału Obrachunkowego

4.kompetencje kontrolne

·         wnoszenie skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego

·         wnoszenie skargi na bezczynność innych instytucji wspólnotowych

·         stwierdzenie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwa członkowskie zasad na jakich ustanowiona jest UE oraz stwierdzaniu poważnego i stałego naruszenia przez państwa członkowskie tych zasad

6. System głosowania w ramach Rady UE

·         większość członków przy podejmowaniu decyzji mniejszej wagi

·         większość kwalifikowana – przyznanie każdemu państwu odpowiedniej liczny głosów ważonych. Rozkład głosów w Radzie UE jest nierównomierny i stanowi pewien wyjątek od zasady równości państw członkowskich(Polska ma 27 głosów)

a.)    uchwały Rady UE podejmowane na wniosek KE wymagają do ich przyjęcia co najmniej 232 głosów „za” z ogólnej liczby 321 głosów, oddanych przez większość państw członkowskich

b.)   uchwały Rady podejmowane bez udziału KE , większość kwalifikowana wynosi 232 głosy jeżeli za  przyjęciem uchwały opowie się co najmniej 2/3 państw członkowskich

Podjęcie decyzji większością kwalifikowaną zależy od spełnienia trzech warunków:

- uzyskanie wymaganej większości głosów ważonych

- zgody ponad 50% państw

- reprezentacji co najmniej 62% ogółu ludności UE( członek RUE może żądać sprawdzenia)

·         jednomyślność- wszyscy członkowie RUE muszą wziąć udział w posiedzeniu, wstrzymanie się od głosu nie stanowi przeszkody w podjęciu uchwały

7. Prez...