SCALONE W OSTATECZNE.doc

PROCEDURA BUDŻETU SKARBU PAŃSTWA

USTAWA z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Dz. U 2009 Nr 157 poz. 1240

1.            Jakie są poszczególne etapy procedury budżetowej?

Procedura budżetowa obejmuje:
a) opracowanie projektu budżetu (planowanie budżetowe),
b) uchwalanie budżetu,
c) wykonywanie budżetu,
d) kontrolę wykonania budżetu

Ad a)  Formalnym początkiem prac planistycznych jest wydanie przez ministra finansów tzw. „noty budżetowej „ – rozporządzenia określającego szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowania materiałów do projektu ustawy.
Następnie są opracowywane założenia do projektu budżetu państwa oparte na pracach analitycznych dotyczących prognoz makroekonomicznych, aktualnej i przyszłej sytuacji społeczno – gospodarczej.

Materiały do projektu budżetu opracowują dysponenci poszczególnych części budżetowych. Minister finansów dokonuje weryfikacji zgodności przedstawionych projektów z przepisami prawa oraz limitami określonymi w nocie.

Kiedy projekt i jego uzasadnienie są gotowe, muszą zostać zatwierdzony przez Radę Ministrów. Jest on także opiniowany przez NBP.
Następnie trafia do Sejmu w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, w wyjątkowych przypadkach jest możliwe późniejsze przedłożenie projektu.

Ad b) Ustawa uchwalana jest w specyficznym trybie:
- pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu,

- potem następują prace w komisjach i podkomisjach sejmowych
Najważniejszą z nich jest Komisja Finansów Publicznych.

- drugie czytanie na posiedzeniu Sejmu, na którym po złożeniu sprawozdania przez
  KFP odbywa się debata i zgłaszanie poprawek,

- analiza poprawek zgłoszonych przez KFP,
- trzecie czytanie i głosowanie nad poprawkami i nad całością projektu ustawy
  budżetowej,

- wniesienie ewentualnych poprawek przez Senat,

- głosowanie nad poprawkami Senatu i ostateczne uchwalenie ustawy.

Procedurę kończy podpisanie ustawy przez Prezydenta RP (w ciągu 7 dni po
przedstawieniu jej przez Marszałka Sejmu). Może ustawę skierować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z konstytucją. TK jest zobowiązany do wydania orzeczenia w tej sprawie w ciągu 2 miesięcy.

Ostatecznie jest ona opublikowana w Dzienniku Ustaw.
 

Ad c) Budżet jest wykonywany przez wiele organów.
Szczególne zadania przypisano w tym zakresie Radzie Ministrów, ministrowi finansów oraz dysponentom części budżetowych.

RM wydaje rozporządzenia w celu wprowadzenia szczegółowych zasad postępowania, dysponuje kwotą rezerwy celowej, rezerwy na wynagrodzenia i nowych zdań w jednostkach budżetowych. Sporządza również wykaz wydatków, które nie wygasają z końcu roku budżetowego.
Minister finansów sprawuje ogólną kontrolę nad wykonaniem dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetu państwa, a także nad poziomem deficytu budżetowego. Kontroluje też wykorzystanie środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Posiada też kompetencję do dokonywania zmian w budżecie w trakcie jego wykonywania.

Dysponenci części budżetowych to ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie a także kierownicy innych organów. Należą do nich Prezesi:
TK, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, NIK.

Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka oraz inne organy.
To oni sprawują nadzór i kontrolę nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek organizacyjnych.
Dysponenci części budżetowych, w terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej, przekazują jednostkom podległym informacje o kwotach dochodów i wydatków, w tym wynagrodzeń. Jednostki sporządzają plany finansowe celem zapewnienia ich zgodności z ustawa budżetowa.
Ad d) Kontrolę wykonania budżetu przeprowadza Najwyższa Izba Kontroli oraz Sejm. Rada Ministrów ma obowiązek złożenia sejmowi sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej w ciągu pięciu miesięcy od zakończenia roku budżetowego. NIK, na mocy Konstytucji RP, została zobowiązana do przeprowadzenia analizy wykonania budżetu państwa oraz założeń polityki pieniężnej a następnie przedstawienia jej Sejmowi wraz z opinią w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów. Sprawozdanie wraz z opinią NIK powinno zostać rozpatrzone w ciągu 90 dni. NIK jest też zobowiązany do kontroli organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych  i innych państwowych jednostek organizacyjnych i jest przeprowadzana na podstawie 4 kategorii: legalność, gospodarność, celowość i rzetelność.
Kolejną formą kontroli jest audyt wewnętrzny. Jest to niezależna, obiektywna i systematyczna działalność oceniająca systemy zarządzania i kontroli w jednostce organizacyjnej. Ocenia jej efektywność i skuteczność oraz działalność doradczą prowadzoną w celu funkcjonowania tej jednostki.
Standardy jego wykonania oraz kierunki rozwoju tej instytucji określa minister finansów.

Wewnętrzna kontrola finansowa jest przeprowadzona w jednostkach sektora finansów publicznych i dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowania mieniem. Standardy kontroli ustala kierownik jednostki a koordynacją jej minister finansów. Wstępną kontrolę nad zgodnością operacji gospodarczych i finansowych należy do głównego księgowego.

2.            Jaką rolę spełnia Minister Finansów w relacji z Radą Ministrów na etapie przygotowywania ustawy budżetowej?

         Minister Finansów w planowaniu budżetu pełni rolę koordynującą.

Od strony formalnej inicjuje on prace budżetowe poprzez opublikowanie rozporządzenia, popularnie zwanego notą budżetową. Proces planowania rozpoczyna opracowanie przez Ministra Finansów wstępnej prognozy makroproporcji budżetowych oraz założeń do projektów resortowych i innych części budżetu.
Wraz z założeniami Minister Finansów przedstawia wykaz jednostek sektora
finansów publicznych, w tym tzw. gospodarki pozabudżetowej, których plany finansowe obejmować będzie ustawa budżetowa. Otrzymuje też od opracowania budżetowe od dysponentów części budżetowej. Uwzględnia też równocześnie propozycje tzw. jednostek pozarządowych, które samodzielnie przygotowują swe części budżetowe, zwykle proponując wysoki poziom swoich wydatków, bez możliwości ich weryfikacji przez Ministra Finansów lub Radę Ministrów i włącza je niejako automatycznie do przygotowanego projektu. Bierze pod uwagę również wyniki konsultacji dotyczące wysokości przeciętnego wynagrodzenia i międzydziałowych proporcji wynagrodzeń sfery budżetowej. Na tej podstawie Minister Finansów opracowuje projekt budżetu państwa, który przedkłada Radzie Ministrów.
           Rada Ministrów uprawniona jest do przedłożenia projektu ustawy budżetowej (lub projektu o prowizorium budżetowym) i nie może być w tym zakresie zastąpiona przez żaden inny podmiot o uprawnieniach ustawodawczych. Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, w wyjątkowych przypadkach jest możliwe późniejsze przedłożenie projektu.

3.            Czyje planowane dochody i wydatki przedstawia Minister Finansów Radzie Ministrów?

          Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki:

           - Kancelarii Sejmu,

           - Kancelarii Senatu,

           - Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

           - Trybunału Konstytucyjnego,

           - Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego,

           - Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami
              administracyjnymi,

           - Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego,

           - Rzecznika Praw Obywatelskich,

           - Rzecznika Praw Dziecka,

           - Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

           - Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,

           - Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
             Narodowi Polskiemu,

           - Krajowego Biura Wyborczego

             - Państwowej Inspekcji Pracy.

4.            Co należy rozumieć pod pojęciem projekt ustawy budżetowej, a co projekt ustawy o prowizorium budżetowym?

         Projekt ustawy budżetowej - to akt prawny zawierający normy prawne dotyczące
         gospodarki budżetowej na dany rok budżetowy. Podmiotem jej regulacji są dochody i
        wydatki, przychody i rozchody dotyczące sektora publicznego.
        

Projekt prowizorium budżetowego to budżet uchwalony tymczasowo, na pewien czas przed budżetem rocznym, a także budżet roczny w formie ogólnych jego założeń.
Jest uchwalany, gdy kiedy tok prac nad projektem budżetu jest zakłócany. Konstytucja przewiduje, że w wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa mogą być ustalane na krócej niż rok. To tryb awaryjny, który powinien być stosowany wtedy, gdy z różnych powodów brak jest możliwości przygotowania projektu ustawy budżetowej lub dojścia tej ustawy do skutku. Do projektu ustawy o prowizorium budżetowym stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych Rada Ministrów uchwala taki projekt i wraz z uzasadnieniem przedstawia ją Sejmowi do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. Nadto jest zobowiązana przedstawić Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium. Tryb prac nad projektem ustawy o prowizorium jest taki sam jak w przypadku projektu ustawy budżetowej.

5.            W jakim terminie ustawowym Rada Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej, a jakim projekt ustawy o prowizorium budżetowym?

         Rada Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej na rok następny nie
         później niż na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego (tj. do dnia 30
         września).
        W przypadku projektu prowizorium ustawy budżetowej to również 30 września.

6.            Co się dzieje w sytuacji, gdy przed dniem 1 stycznia nowego roku budżetowego ani ustawa budżetowa, ani ustawa o prowizorium budżetowym nie zostanie uchwalona?

    W sytuacji, gdy opracowanie budżetu nie jest możliwe w ustalonych terminach, to

           prowadzenie gospodarki budżetowej powinno zostać przeprowadzone na podstawie
           projektu ustawy budżetu lub projektu ustawy o prowizorium budżetowym.
           Stosuje się to wtedy, gdy ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym
           nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego.

7.            Proszę wskazać co ustala ustawa budżetowa.

          Ustawa budżetowa ustala:

1.             dochody budżetu państwa,

2.             łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa;

3.             kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia;

4.             limity zatrudnienia administracji rządowej

5.             plany dochodów i wydatków państwowych funduszy celowych

6.             łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich;

7.             łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich;

8.             zestawienie dotacji dla poszczególnych agencji i fundacji z udziałem Skarbu Państwa

9.             zakres i kwoty dotacji przedmiotowych;

10.         wykaz jednostek otrzymujących dotacje przedmiotowe i wysokość tych dotacji;

11.         limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych.

8.            Jak skonstruowane są plany finansowe podmiotów sektora budżetowego?

Plany finansowe instytucji gospodarki budżetowej, ujmuje się odrębnie dla każdej
         jednostki, z wyodrębnieniem:

1.             stanu początkowego i końcowego środków obrotowych

2.             stanu środków pieniężnych,

3.             należności i zobowiązań,

4.             przychodów własnych,

5.             dotacji z budżetu państwa

6.             kosztów realizacji zadań

Plany finansowe agencji wykonawczych ujmuje się oddzielnie dla każdej agencji, z
         wyodrębnieniem:

1.             przychodów, w tym dotacji z budżetu państwa;

2.             kosztów w podziale na koszty:

a.    funkcjonowania agencji wykonawczej,

b.    realizacji zadań ustawowych

- w tym wynagrodzeń i składek naliczanych od wynagrodzeń;

3.             wyniku finansowego.

9.            Czy w ustawie budżetowej ujmowane są plany finansowe państwowych funduszy celowych, jeśli tak to w jaki sposób?

         Tak, są ujmowane.( Art. 122)

         ...