WYKŁAD III.docx

WYKŁAD III

Zasada demokratycznego państwa prawnego, pojęcie źródła funkcje

Państwo prawne- państwo w którym ramy działań podmiotów określa prawo a władza publiczna działa na podstawie i w granicach prawa. Organy władzy publicznej mogą czynić tylko to na co im prawo zezwala czyli to co prawo przewidziało. Państwo prawne to państwo realizujące zasady: podziału władzy zwierzchnictwa Konstytucji, szczególnej roli ustawy w systemie źródeł prawa niezawisłość sądów sądowej kontroli władzy wykonawczej. To państwo sprawiedliwości gwarantujące poszanowanie fundamentalnych wartości – demokracji, wolności, praw człowieka.

·         Regulowane przez ustawę tylko - podatki, budżet, ograniczenie praw i wolności, obowiązki ustalane przez ustawy.

·         Niezawisłość  -

·         Kontrola – Trybunał kontroluje władzę wykonawczą, NSA – skarga na akt prawa miejscowego

Państwo demokratyczne- państwo które dopuszcza funkcjonowanie wszelkich form kontroli obywatelskiej nad władza publiczną, władza jest legitymizowana przez różne przejawy demokracji pośredniej i bezpośredniej prawo gwarantuje poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela, pluralizm polityczny zapewnia możliwość wyrażania interesów różnych grup społecznych i ich wpływu na wybór i sprawowanie władzy

·         Powszechnie przyjmuje się że demokratyczne państwa prawne to państwa realizujące co najmniej zasady wyrażone w : Powszechnie Deklaracji Praw Człowieka itp.

·         Jako pewien postulat

·         Jako normę prawną Powinność ukształtowania instytucji ustrojowych oraz porządku publicznego

FUNKCJE

·         Wyznaczenie granic i treści dla ustawodawcy

·         Uzasadnia obowiązywanie innych zasad prawa z niej wynikających

·         Wzorzec kontroli konstytucyjności – trybunał ma za zadanie sprawdzanie zgodności aktów

·         Znaczenie dla interpretacji prawa- nie każdy przepis jest oczywisty do zastosowania, organ czasem przeprowadza wykładnię ( ustalenie treści normy prawnej )

·         Znaczenie dla stosowania prawa

Dotyczą:

·         Treści zasady państwa prawa

·         Procedury państwa prawa

·         Formy tworzenia prawa ( ustawy , rozporządzenia itp.)

Treść zasady demokratycznego państwa prawnego :

·         Zasada ochrony godności człowieka

·         Prawo do życia

·         Prawo do prywatności

·         Prawo do wolności

Formalne komponenty demokratycznego państwa prawnego

·         Zasada hierarchicznego systemu prawa

·         Zasada nadrzędności Konstytucji

·         Zasada prymatu ustawy w porządku prawnym

·         Zasada zupełności ustawy

Zasada przyzwoitej legislacji

·         Zasada przyzwoitej legislacji obejmują m.in. wymaganie należytej określoności przepisów które winny być formułowane w sposób precyzyjny poprawny i jasny. Ponadto zasady przyzwoitej legislacji powinny być przestrzegane szczególnie gdy chodzi o przepisy ograniczające wolności i prawa człowieka i obywatela.

Zasada określoności przepisów prawnych:

·         zasada określoności przepisów prawnych nakazuje z dużo ostrożnością posługiwać się wszelkiego rodzaju zwrotami niedookreślonymi. (interes społeczny, nieposzlakowana opinia )

·         zasada określoności nabiera szczególnego znaczenia w obszarze szeroko rozumianego prawa karnego gdzie tradycyjnie przyjmuje  się że zakaz lub nakaz obwarowany sankcją karną powinien być sformułowany w sposób precyzyjny i ścisły

Zasada poszanowania praw nabytych

·         zasada poszanowania praw nabytych jest jedną z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawnego. Nabyte uprawnienie

- nie można go bezpodstawnie pozbawić

- tylko gdy decyzja zagraża bezpieczeństwu i zdrowiu to minister może wygasić taką decyzję

Biorąc pod uwagę przedmiot materii której prawa podmiotowe dotyczą, wyróżniamy:

·         prawo wolnościowe ( prawo zrzeszania się zgromadzeń)

·         prawo polityczne ( prawo wyboru prezydenta , sejmu, senatu )

·         prawo do świadczeń państwa ( prawo bezrobotnego odo zasiłku i żądani rejestracji urodzonego dziecka )

·         instytucja powołania do ochrony to Rzecznik Praw Obywatelskich

Zasada lex letro non agit – prawo nie działa wstecz

·         lex retro non agit – jedna z zasad prawa rzymskiego , określona również jako zasada nieretroakcyjności prawa ( wsteczna moc obowiązywania akty normatywnego) Ustawodawca nie może ustanawiać przepisów prawa które wiązałyby skutki prawne ze zdarzeniami prawnymi mającymi miejsce w przeszłości. Prawo musi być przewidywalne i budzić zaufanie a podmiot prawa musi mieć pewność że w dawniej sytuacji postępuje zgodnie lub niezgodnie z obowiązującym prawem

Zasada pewności prawa

·         jedną z cech państwa prawa jest ochrona praw słusznie nabytych. Wynika ona pośrednio z zasady pewności prawa i stanowi konsekwencję tej pewności po szczególnym znaczeniu prawnym oraz praktycznym

·         zasada pewności prawa i zaufania do prawa wymaga uznania praw usypanych w ten sposób jako praw „ słusznie nabytych” których uzyskanie przez dany podmiot być ex post kwestionowane.

·         Zasada pewności prawa stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego który maga w szczególności by uregulowanie było jasne i precyzyjne tak by podlegające mu podmioty mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w związku z tym odpowiednie kroki

Zasada hierarchiczności prawa

·         Normy prawne systemu prawa musza  być ułożone wg pewnej hierarchii: normy wyższego, niższego rzędu

·         Jest konsekwencją przyjęcia pewnych kryteriów :

- podmiotowe – postulat żeby określony organ tworzy określony akt prawny . kto jest zobowiązany do wydania aktu

Przedmiotowe – określenie sprawy czy obszaru regulacji prawnej odnosza się do określonych szczebli hierarchii aktów prawnych

Reguły kolizyjne –usuwanie sprzeczności

·         I stopnia usuwanie prostych sprzeczności

·         Hierarchiczności – wybieranie norm wyższego rzędu przy usuwaniu sprzeczności

·         Merytoryczna(szczegółowości)  – wybór normy szczególnej nad ogólną

·         Temporalna (czasowości ) – wybór normy późniejszej niż wcześniejszą

·         II stopnia

Zasada nadrzędności konstytucji :

·         Art. 8. Konstytucja jest najwyższym prawem RP

·         Konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii prawnej w systemie ustawa ustawowego. Przepisy Konstytucji RP stosuje się bezpośrednio chyba że sama konstytucja stanowi inaczej

·         Akt nadrzędny w hierarchii prawa w sensie materialnym i formalnym. W sensie materialnym ponieważ normuje podstawowe zasady

Zasada zupełności ustawy

·         Zakłada że w konkretnej ustawie nie powinno być luk tzw. sytuacji których nie moglibyśmy znaleźć właściwego przepisu dla konkretnej sytuacji prawnej. Ustawa powinna być dopełniona merytorycznie

Zasada racjonalnego tworzenia prawa

·         Działalność oparta na argumentach rozumowych nie wiedzy regułach rozumu Prawodawca powinien działać przy tworzeniu prawa wykorzystując jak największą ilość wiedzy prawnej ( podporządkowanej zrozumiałości aktu)

·         Racjonalny prawodawca – idee:

- racjonalność instrumentalna – przyjęte środki są adekwatne do osiągnięcia zamierzonego celu

- racjonalność komunikacyjna – chodzi o to by użyte środki powodowały zrozumienie aktu normatywnego w taki sposób by przekonać audytorów ( że mamy słuszność )

Racjonalność argumentacyjna – uzyskanie aprobaty dla danego aktu

Racjonalne tworzenie prawa:

·         Określenie celu

·         Katalogowanie środków ( w tym pozaprawnych)

·         Wybór formy projektowanego aktu

·         Wartościowanie ( jakie elementy są istotne )

·         Decyzja – co do wydania aktu

·         Zaprojektowanie aktu prawodawczego ( technika prawodawcza)

·         Podejmowanie dyskusji co do tego aktu

Bezprawne legislacyjne

·         To sprzeczność zachowania władzy ustawodawczej a także władzy wykonawczej w zakresie wydawania przepisów wykonawczych do ustaw ( rozporządzeń) z szeroko rozumianym porządkiem prawnym najczęściej z normami konstytucyjnymi. Może polegać na czynieniu ,na wprowadzeniu normy prawnej sprzecznej z normą wyższego rzędu tj. z porządkiem konst. lub prawem wspólnotowym) lub może przybrać postać zaniechania związanego z niewydaniem mimo istniejącego aktu …

WŁAŚCIWOŚCI TEKSTU PRAWNEGO

·         Właściwości komunikacyjne – komunikaty to znaczy zrozumiały Chodzi tu o adekwatność rozumienia tekstu łatwość rozmienia tekstu i powszechność rozumienia tekstu

·         Skrótowość tekstu – pozwalająca łatwiej wyrazić kilka zdań poszczególnymi wariantami

·         Precyzyjność tekstu – precyzja ze względu na sposób posługiwania się j. na tyle precyzyjnie aby wyrazić myśli

·         Elastyczność tekstu
 

Pojęcie i funkcje dyrektyw techniki prawodawczej

·         Dyrektywy ( wskazania) techniki prawodawczej są rezultatem nadzwyczaj długich doświadczeń w sporządzaniu tekstów prawnych Ich konsekwentne stosowanie….

·         Współczesne dyrektywy ujmuje się oficjalnie urzędowe zbiory

Funkcje dyrektyw

·         Pomocne dla redaktora tekstu

·         Kryterium oceny poprawności aktów

·         Współkształtują reguły wykładni prawa

DYREKTYWY:

·         Nakaz zachowania spójność regulacji wewnętrznej i zewnętrznej

·         Zakaz zamieszczenia postanowień zawartych w innych aktach normatywnych

·         Nakaz zwięzłego redagowania tekstu prawnego

·         Nakaz zachowania komunikatywności , zrozumiałość tekstu

·         Nakaz redagowania wg reguł j. powszechnego

·         Nakaz posługiwania się pojęciami powszechnym przyjętym znaczeniu

·         Nakaz konsekwencji redakcyjnej w posługiwaniu się terminami i pojęciami

·         Zakaz umieszczania wypowiedzi które nie służą wyrażeniem norm prawnych

·         Nakaz uzasadnienia decyzji