Początki państwa polskiego
podręcznik, str. 196-200
1. Plemiona polskie:
a. osadnictwo Słowian na ziemiach polskich od VI w. ( wspólnoty plemienne zasiedliły tereny nad rzekami)
b. rozmieszczenie plemion polskich: wg „Geografa Bawarskiego”: podręcznik, str. 191 i 196
- plemiona śląskie: Dziadoszanie, Ślężanie, Opolanie, Bobrzanie, Golęszyce
- Lędzianie- nad środkową Wisłą,
- Mazowszanie,
- plemiona pomorskie: Pomorzanie, Pyrzyczanie, Wolinianie
- Wielkopolska- Polanie, Goplanie,
- Małopolska- państwo Wiślan, podbite przez państwo Wielkomorawskie, następnie zależne od czeskich Przemyślidów
c. sąsiedzi plemion polskich:
- od wschodu: państwo kijowskie,
- północny wschód- Mazury: Prusowie
- południe: państwo wielkomorawskie i czeskie
- od zachodu: Rzesza Niemiecka, Związek Wielecki
2. Rozwój państwa Polan:
a. korzystne położenie nad środkową Wartą
b. główne grody: Gniezno, Giecz, Ostrów Lednicki, Poznań,
c. pierwsi władcy Polan: Siemowit, Lestek, Siemomysł, Mieszko
d. podboje Polan: Kujawy, Mazowsze, część Pomorza
3. Państwo patrymonialne Mieszka I: około 960-992
a. obszar państwa Mieszka I- 250 tys, km 2 i 1 milion mieszkańców ( Wielkopolska, Kujawy, część Pomorza, Mazowsze, około roku 990 Śląsk i Małopolska)
b. monarchia patrymonialna- do władcy należy państwo jako ojcowizna ( od patrimonium- własność), możne on samodzielnie decydować o podziale ziemi, bogactw kraju
c. społeczeństwo państwa Mieszka I:
- książę- państwo jego własnością ( monarchia patrymonialna), nakładał daniny, prowadził samodzielną politykę, najwyższy sędzia, przysługiwały mu tzw, regalia- uprawnienia zastrzeżone dla władcy- bicie monety ( srebrne denary Mieszka I), dysponowanie ziemią, wydobywanie surowców, łowy na dziką zwierzynę)
- drużyna książęca- stała armia zawodowa na utrzymaniu księcia, broniła granic, nadzorowała przestrzeganie prawa,
- duchowieństwo- najlepiej wykształcona grupa społeczna, prowadzili kancelarię władcy, doradcy księcia, prowadzili akcję chrystianizacyjną
- kmiecie- wolni chłopi, płacili stałą daninę na rzecz dworu, pilnowali grodów strażniczych, pomagali przy budowie warowni
- ludność służebna- zamieszkiwała tzw. osady służebne, zwolniona z danin, wykonywała na rzecz dworu określone usługi, towary ( stąd nazwy miejscowości: Grotniki,
Strzelniki, Psary, Kobylniki)
- ludność niewolna, zwykle jeńcy wojenni
d. dwór książęcy:
- wojewoda- palatyn- zarządzał dworem , dowódca wojsk w zastępstwie księcia,
- komesowie- urzędnicy na dworze księcia
- kanclerz- kancelaria księcia
- kasztelan- zarządca grodu obronnego - ich liczbę szacuje się na około 90, podstawowa jednostka podziału terytorialnego, obsadzona przez wojów, zarządzana przez kasztelana ( kontrola okręgu, pobierał daniny, dowodził załogę, na wiecach ogłaszał rozporządzenia księcia)
e. drużyna wojów Mieszka I- tzw. drużynniczy- stały oddział zbrojny, gwardia przyboczna księcia, strzegł najważniejszych grodów państwa, na utrzymaniu i wyposażeniu władcy
- zwycięstwo pod Cedynią w roku 972 nad wojskami margrabiego Hodona
- uzbrojenie drużynników ( pieszych tarczowników i konnych pancernych) Mieszka I: str. 197
* kolczuga- wykonana z tysięcy żelaznych kółek, naszytych na skórzany kaftan, ważyła 15 kg !
* przeszywanica- zakładany pod kolczugę, gruby kaftan wypchany wełną
* szyszak- rodzaj hełmu, często ozdabiany pióropuszem z końskiego włosia,
* włócznia- najważniejszy rodzaj broni , miecz, nóż, tarcza- zwykle w kształcie koła, drewniana pokryta skórą,
4. Chrzest Polski- 966
a. przyjęcie chrześcijaństwa w obrządku łacińskim za pośrednictwem Czech
b. ślub Mieszka I i księżniczki czeskiej Dobrawy - 965
c. przyjęcie chrztu przez Mieszka I i jego otoczenie w roku 966
d. utworzenie pierwszego biskupstwa w Poznaniu 968- biskup Jordan
e. znaczenie chrztu Polski;
- Polska w orbicie wpływów kultury łacińskiej,
- rola duchowieństwa w administracji państwa,
- wzrost pozycji księcia jako władcy chrześcijańskiego
5. Dagome iudex- najstarsze polskie źródło pisane:
a. oddanie w roku 991 państwa pod opiekę papiestwa
b. nazwa dokumentu: Dagome- to zniekształcone imię Mieszko, iudex to rządca, władca
c. dokument rodzajem testamentu Mieszka I, próba zapewnienia władzy synom z drugiego małżeństwa z księżniczką Odą, z pominięciem pierworodnego, syna Dobrawy Bolesława
chrupacz