12_Sobkowiak_J_i_inni_Awarie_budowlane_opowiedziane_historia_Rzeki_Warty.pdf

XXIV

awariebudowlane

Dr inŜ. J ERZY S OBKOWIAK , menos.js@wp.pl

Mgr inŜ. B ARBARA F ILIPOWICZ , barbara.filipowicz@wp.pl

Zakład Geotechniki i Geologii InŜynierskiej, Politechnika Poznańska

AWARIE BUDOWLANE OPOWIEDZIANE HISTORI Ą RZEKI WARTY

BUILDING FAILURES ACCORDING TO RIVER WARTA’S HISTORY

Streszczenie Awarie budowlane opowiedziane w tym artykule moŜna jednoznacznie powiązać z rzeką Wartą.

Sięgając do historii poznajemy, w jaki sposób kształtowało się obecne połoŜenie koryta Warty, oraz w jaki

sposób przebiegała urbanizacja terenu w rejonie koryta Warty, na którym to w obecnym czasie obserwujemy

szereg uszkodzonych obiektów budowlanych. W ramach szczegółowej analizy uszkodzeń budynków przyjrzymy

się awarii budynku Wielkopolskiego Centrum Edukacji Medycznej w Poznaniu. Budynek WCEM powstał

w 1936 roku i przez okres ok. 35 lat nie wykazywał oznak jakichkolwiek uszkodzeń. Pierwsze pęknięcia

pojawiły się dopiero ok. 1968÷1970 roku i postępują do dnia dzisiejszego.

Abstract Construction Failures in this article can be clearly connected with the River Warta. To know how the

current position of the Warta's bed was forming, and how to proceed urbanization range of the Warta's bed, we

can use Warta's history. Nowadays on that range we see many damaged buildings. Within the limits of detailed

analysis of damage buildings we will look at the damage done to WCEM (Wielkopolskie Centrum Edukacji

Medycznej) building in Poznan. WCEM building was built in 1936 and throughout 35 years showed no signs

of any damage. The first fissures appeared circa 1968÷1970 year and are still progressing.

1. Wst ę p

Awarie budowlane opowiedziane w tym artykule nie powstały od razu. Część z nich

powstała dopiero po wielu (ponad 35) latach uŜytkowania obiektów. Najczęściej na początku

były to niewielkie spękania, które z czasem powiększały się, a dodatkowo powstawały nowe.

Obiekty budowlane, które uległy uszkodzeniom w pewien sposób łączy ze sobą historia rzeki

Warty. Rzeki, której połoŜenie odegrało tutaj znaczącą rolę.

Uszkodzonych obiektów budowlanych na rozpatrywanym obszarze jest wiele, jednak w tym

referacie szczególną uwagę poświęcimy awarii Wielkopolskiego Centrum Edukacji Medycznej.

Chcąc dokładnie zbadać przyczyny awarii tegoŜ obiektu naleŜy sięgnąć do historii, a dokładnie

cofnąć się do roku 1936, w którym rozpoczęto jego budowę. My jednak cofniemy się jeszcze

dalej, sięgając do historii dzielnicy Chwaliszewa.

XXIVKonferencjaNaukowoTechniczna

SzczecinMiędzyzdroje,2629maja2009

Geotechnika

2. Historia Warty

Rzeka Warta od początku istnienia miasta decydowała o jego obliczu. Historia Poznania

zaczęła się na powstałej między Wartą i Cybiną wyspie, zwanej dziś Ostrowem Tumskim.

Tam właśnie wybudowano w połowie IX wieku niewielki gród.

W 1253 roku lokowano na prawym brzegu rzeki miasto Poznań. Korzyści z połoŜenia

miasta nad rzeką, gdzie ze szlakiem wodnym krzyŜowały się lądowe drogi handlowe okazały

się waŜniejsze niŜ ryzyko powodzi.

Rys. 1. Kształtowanie się koryta głównego i odnóg Warty na przełomie lat w porównaniu z aktualnym stanem,

przedstawione na mapie współczesnego Poznania (A), oraz połoŜenie WCEM w miejscu dawnej odnogi Warty,

zwanej Zgniłą Wartą (B)

Ówczesne koryta główne i odnogi Warty, oraz jej dopływy, płynęły przez obszary, które

dzisiaj nie przejawiają Ŝadnych śladów ich obecności. Do tych terenów naleŜy między innymi

ulica Mostowa, na której znajduje się WCEM (rys. 1). To właśnie tam przepływała niegdyś

odnoga Warty zwana Zgniłą Wartą. Dawne koryto zachodnie, opływało od zachodu wyspę

Groblę pomiędzy Piaskami i Garbarami a Groblą. Przy wysokim stanie wód Warty, część

wody przepływała przez Zgniłą Wartę wzdłuŜ Grobli. Zgniła Warta łączyła się z głównym

korytem przy Moście Chwaliszewskim. Na południowo-wschodnim krańcu Zgniłej Warty

usytuowana była Śluza Grobelna.

W 1794 r. Poznań został zaanektowany przez Prusaków, pojawiła się koncepcja jego

rozbudowy w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. Tam właśnie leŜały tereny

wysokie, którym nie groziła powódź.

Po wielkim poŜarze Poznania, w 1803 roku, który zniszczył prawie połowę miasta

zburzono mury obronne przy ulicy Garbary, oraz zasypano fosę. Odnogę Warty, zwaną

później leniwą lub Zgniłą Wartą, opływającą od Zachodu wyspę Groblę uregulowano poprzez

wyrównanie brzegów.

306

Sobkowiak J. i inni: Awarie budowlane opowiedziane histori ą Rzeki Warty

W 1817 roku zapadła decyzja o przekształceniu Poznania w twierdzę. Od 1828 roku

rozpoczęto prace fortyfikacyjne, które ukończone zostały w latach siedemdziesiątych. Miasto

na powrót wtłoczone zostało w zamknięty pierścień murów obronnych i fos.

Po wielkiej powodzi w 1888 r. wybudowano w Poznaniu nową sieć kanalizacyjną, która

objęła tereny znajdujące się wewnątrz murów fortecznych. Okazały się zbędne takie cieki jak:

Dolny bieg Bogdanki, Zgniła Warta, Struga Karmelicka i Struga Rybacka, pełniące dotych-

czas funkcje odbiorników ścieków miejskich i podmiejskich. Wszystkie te cieki zasklepiono

bądź zasypano, zmieniając obraz topograficzny miasta. Koryto zachodnie, czyli Zgniła Warta

została zasypana prawdopodobnie w roku 1896 lub 1898. Osuszone tereny zaczęto zagospo-

darowywać. Na początku XX wieku pojawiły się pierwsze kamienice. W tym czasie rozpoczę-

to równieŜ budowę przy ulicy Mostowej numer sześć.

3. Awarie budowlane – Chwaliszewo

PołoŜenie obiektów w obrębie starego koryta Warty skutkuje obecnie w postaci wielu uszko-

dzeń obiektów. Na poniŜszym planie zaznaczone zostały uszkodzone budynki w tym rejonie.

Rys. 2. Uszkodzone obiekty na obszarze Chwaliszewa z zaznaczonym starym korytem Warty

Rys. 3. Popękany budynek przy ulicy Grobla 25

307

Geotechnika

Analizując miejsca awarii budynków moŜna przypisać je wprost strefie zasypanego koryta

Zgniłej Warty.

Rys. 4. Uszkodzone budynki przy ulicy Grobla 27 i Mostowa 6

4. Wielkopolskie Centrum Edukacji Medycznej przy ulicy Mostowej 6

4.1. Historia budynku

Przed rozpoczęciem budowy (przed rokiem 1932) właścicielem gruntu, przy ulicy Mosto-

wej 6 był Zarząd Miejski, który to ofiarował go na cele społeczne. Dnia 15 stycznia 1935 roku

budynek został oddany do uŜytku jako Miejski Dom Starców.

JuŜ w 1926 roku Komitet do zwalczania Ŝebractwa przystąpił do realizowania swojego

planu rozbudowy domu dla starców przy ulicy Grobli 26. Dobudowę nowego skrzydła

w ogrodzie ukończono w 1927 roku. Budynek stoi na terenie starej odnogi Warty, stąd teŜ

posadowienie zrealizowano na palach Straussa [1]. W 1930 roku podjęto decyzję o wybudo-

waniu dalszego skrzydła przy ul. Mostowej 6 w połączeniu z istniejącym budynkiem przy

Grobli 26. W 1935 roku został oddany do uŜytku Miejski Dom Starców przy ul. Mostowej 6.

W 1968 roku budynek ten przejęło Wielkopolskie Centrum Edukacji Medycznej. Wtedy

teŜ od strony podwórza wybudowano „bunkier”, magazyn składowania opału, który przebudo-

wany został w roku 1996. Poza obrysem magazynu składowania opału teren wybetonowano.

W 1968 roku nabudowano piąte piętro od strony ulicy Mostowej, natomiast od strony

podwórza pozostała pierwotna drewniana konstrukcja stropodachu.

4.2. Poło Ŝ enie i krótka charakterystyka

Otoczenie WCEM stanowi zwarta zabudowa miejska z początku wieku. Od strony

zachodnio-południowej znajduje się ulica dwu pasmowa, jedno kierunkowa o nawierzchni

asfaltowej. Od strony północnej budynek sąsiaduje z działką, na której znajduje się Zakład

opiekuńczo–leczniczy, dawniej dom dla starców (ul. Grobla 26). W podwórzu mieści się

podziemny magazyn opału połączony łącznikiem z budynkiem głównym (obiekt mocno

zdeformowany wyłączony z uŜytkowania).

Budynek studium wykonany został w technologii tradycyjnej z cegły ceramicznej pełnej

o gr. 71 do 41 cm na zaprawie cementowo-wapiennej. Stropy masywne typu Kleina. Dach

308

Sobkowiak J. i inni: Awarie budowlane opowiedziane histori ą Rzeki Warty

drewniany pokryty papą na deskowaniu, w części frontowej dwuspadowy, nad oficyną jedno-

spadowy. Schody masywne Ŝelbetowe. Budynek posadowiony został na tzw. wannie Ŝelbeto-

wej o gr. 20 cm wypełnionej betonem do poziomu posadzek piwnic.

W trakcie uŜytkowania obiektu wykonano szereg zmian konstrukcyjnych. NajwaŜniejsze

z nich to dobudowanie w 1968 roku piątego piętra od strony ulicy, natomiast od strony

podwórza pozostała drewniana konstrukcja stropodachu. W tym samym roku dobudowano

równieŜ magazyn składowania opału od strony podwórza połączony z budynkiem za pomocą

korytarza. Magazyn opału wykonano z betonu na mokro.

4.3. Opis uszkodze ń

W czasie uŜytkowania obiekt ulegał częstym podtopieniom piwnic i magazynu na opał.

Od przełomu lat 1968÷1970 ulegał równieŜ systematycznemu pękaniu (ściany, nadproŜa

i stropy) zwłaszcza w ścianie od dziedzińca wewnętrznego. Obecnie pęknięcia występują

wewnątrz budynku na wszystkich kondygnacjach (rys. 5), oraz na ścianach zewnętrznych

elewacji północnej (rys. 6). Szerokość pęknięć na ścianach zewnętrznych od 3 do 15 mm przy

długości od 50 do 400 cm.

Rys. 5. Spękania ścian wewnętrznych

Rys. 6. Spękania na ścianach zewnętrznych

309

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: