Postępowanie administracyjne – dr Agnieszka Skóra

rok akademicki 2009/2010

W razie sprzeczności ważniejszy jest wykład od książki

26 X 2009

Postępowanie administracyjne dzieli się na:

I Cześć wstępną (wszczęcia postępowania) – wyraźnie się ją zaznacza, zawsze poprzedza postępowanie

II Postępowanie wyjaśniające (dowodowe)

III Faza orzekania (decyzyjna)

Na egzamin:

Sposób wszczęcia postępowania

Data wszczęcia postępowania

Skutki wszczęcia postępowania

Podania !!!!!!! – jej ulubiony dział, będzie sporo pytań:

-   pojęcie podania

-   elementy („minima”)lne podania

-   sposoby wnoszenia podań

-   język podania

-   braki formalne podania

-   wniesienie podania do organu niewłaściwego

Uczestnicy postępowania (organ, strona i inni)

Sposób wszczęcia postępowania, są tylko 2 – art. 61 para 1

- Wszczęte z urzędu – gdy chodzi o cofnięcie uprawnienia, obciążenie obowiązkiem; wniosek strony wszczynane, postępowanie wnioskowe

- Na wniosek strony – staramy się o uzyskanie uprawnienia

art. 61 par 2 – rzadko stosowany

data wszczęcia postępowania na żądanie strony – art. 61 par 3 – jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej

Dzień wszczęcia postępowania z urzędu – z dniem pierwszej czynności urzędowej o której powiadomiono (a nie zawiadomiono!!) stronę – wynika to z orzecznictwa, w kodeksie o tym nic nie ma. Musi to być czynność urzędowa np. zawiadomienia albo wezwania – wydrukowanie ich i ich podpisanie.

Zawiadomienie o wszczęciu postępowania i wezwanie do wniesienia wyjaśnień – najczęściej wysłane jest to jednocześnie.

Czasami datą wszczęcia postępowania jest dzień wręczenia postępowania.

W niektórych postępowaniach wydaje się postanowienie o wszczęciu dla jasności działania

Skutki wszczęcia postępowania (problematyka elektroniczna – lubi to):

a)      rozpoczyna bieg terminu załatwienia sprawy – art. 35

zasada szybkości postępowania – art. 12 – powinno się postępowanie prowadzić w sposób szybki, przejawem tej zasady są terminy

terminy załatwiania spraw dla organu I instancji:

termin jednego miesiąca (termin podstawowy)

terminy szczególne to:

- termin niezwłocznego załatwienia sprawy – czyli bez zbędnej zwłoki, czyli mniej niż miesiąc

- 2 miesiące – dla rozstrzygnięcia sprawy szczególnie skomplikowanej, kodeks tego nie wyjaśnia, orzecznictwo mówi że jest to sprawa gdzie są strony o sprzecznych interesach

- termin przewidziany przez przepisy szczególne – np. w prawie budowlanym pozwolenie na budowę wynosi 65 dni

b)     powstaje tzw. stan zawisłości sprawy –

c)      uaktualniają się (powstają) uprawnienia i obowiązki zarówno strony jak i organu – są takie uprawnienia i obowiązki które ujawniają się przed wszczęciem postępowania ale stanowią zdecydowaną mniejszość

art. 35 par 5 – na pamięć umieć i wyjaśnij sobie całość tego przepisu!!!!! – konstrukcja która pozwala przedłużyć termin do załatwienia sprawy np. wniosek o post.

Np. Wpłynął ale jest dotknięty brakami formalnymi, wzywana jest strona w terminie 7 dni na uzupełnienie braków, czyli termin się wydłuży: 1msc + 7 dni – na przykładzie art. 64 par 2

Okresy zawieszenia postępowania (nie biegną terminy procesowe i czynności nie są podejmowane ze względu na jakąś przeszkodę)

9 XI 2009

Milczenie – nie obowiązuje

Bezczynność – sytuacja kiedy minął termin do załatwienia sprawy a sprawa nie została załatwiona (organ w ogóle nie podjął żadnej czynności np. nie zawiadomił pozostałych stron o wszczęciu postępowania). Może polegać na tym że zrobiono bardzo dużo, ale nie wydano decyzji (czyli kwestia wydrukowania i podpisania). Po wydaniu decyzji kończy się bezczynność. Nie jest bezczynnością sytuacja kiedy organ podjął decyzję inną niż strona się spodziewała.

Art. 36 – instrument obronny przez bezczynnością przysługujący organowi – zawiadomienie o nie załatwieniu sprawy w terminie – organ uchyla się dzięki temu od odpowiedzialności z racji bezczynności – trzeba obligatoryjnie wskazać przyczynę zwłoki i nowy termin do załatwienia sprawy

Przyczyna zwłoki – nie opisujemy tu co jeszcze chce zrobić; podajemy tylko te przeszkody które powstały i uniemożliwiły załatwienie sprawy w terminie, przyczyny powinny zostać podane konkretnie.

Bezczynność zawiniona i niezawiniona

Wyznaczenie nowego terminu do załatwienia sprawy – np. poprzez wyznaczenie nowej konkretnej daty lub np. sprawa zostanie załatwiona w terminie 14 dni od dnia doręczenia

Art. 37 - instrument obronny przez bezczynnością przysługujący stronie – zażalenie od nie załatwienia sprawy w terminie do organu wyższego stopnia – środek wnoszony w trybie pośrednim (czyli do organu tego który pozostaje w bezczynności)

Zażalenie na czynność faktyczną – zażalenie na nie załatwienie sprawy terminie!!!

Zażalenia są na postanowienia przede wszystkim. Powyższe zdanie to jeden z wyjątków!!!

Organ po otrzymaniu zażalenia liczy termin. Jeśli przyznaje słuszność stronie to wydaje postanowienie w którym wyznacza dodatkowy termin do załatwienia sprawy. W organach samorządowych na tym etapie sprawa się kończy. Zarządzenie wyjaśnienia przyczyn i ustalenie osób winnych odbywa się w organach administracji rządowej. Jeśli organ nie znajdzie bezczynności to wydaje postanowienie o oddaleniu zażalenia.

PODANIA

Art. 64, 65, 66

Art. 64 – wezwanie do usunięcia .....

Art. 65 – konstrukcja przekazania podania organowi właściwemu przez organ niewłaściwy

Art. 66 - konstrukcja zwrotu podania

Podania – są to oświadczenia (woli, wiedzy) stron i innych uczestników kierowane do organów administracji publicznej, które zawierają w swej treści minimum elementów określonych przez prawo. Braki muszą być uzupełnione (sanacja/konwalidacja – uzupełnienie, naprawienie, uzdrowienie braków).

Podania (quasi definicja z art. 63 par 1) to m.in. żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia. Również inne oświadczenia woli bądź wiedzy będą podaniami.

-   Żądania – wniosek o dokonanie czynności procesowej, szeregu czynności bądź jednej; np. żądanie wszczęcia postępowania, wyłączenia pracownika itd.

-   Wyjaśnienia – strona bądź inny uczestnik informuje organ o czymś ustnie albo pisemnie, zwyczajny środek prawny od decyzji

-   Odwołania – zwyczajny środek prawny od ....

-   zażalenie – zwyczajny środek prawny od postanowień

-   wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy z art. 127 par 3 – środek który służy w sytuacji kiedy nie można wnieść odwołania bądź zażalenia

-   prośba o przywrócenie terminu z art. 58

-   sprzeciw prokuratora art. 184

Elementy minimalne podania – art. 63 par 2, 3!!!

-   oznaczenie wnioskodawcy (nie strony!!!) – w zależności czy wnioskodawca jest osobą fizyczną- tutaj wystarczy imię i nazwisko, czy prawną – tutaj wystarczy wskazać nazwę

-   oznaczenie adresu wnioskodawcy (nie strony!!!) – miejsce zamieszkania (przy osobach fizycznych); siedziba (osoby prawne)

-   żądanie – które określa czego się domagamy np. żądamy wyłączenie pracownika i dlaczego

-   podpis – który powoduje że nasze oświadczenie jest już skuteczne

Jeśli jest przepis szczególny to trzeba dodać inne elementy.

Osoba wnosi wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego, napisała go ręcznie aczkolwiek zawierała wszystkie elementy które wymagał nawet przepis szczególny. Dodatek przyznano ale niższy niż osoba sobie życzyła po własnym przeliczeniu. Osoba złożyła odwołanie.
I instancja utrzymała decyzje urzędu, II instancja także. NSA uchyliła postanowienia orzeczenia obu sądów I i II instancji ze względu na wniesienie pierwotnego podania na zwykłej kartce papieru a nie na formularzu.

Kazus dot. elementów minimalnych:

2 studentów na tym samym roku, kierunku, o tym samym imieniu i nazwisku. Kowalski 1 jest dobry studentem, Kowalski 2 który jest słaby. Egzystował dzięki znajomością z panią w dziekanacie. Która mu doradzała np. żeby wnosił wnioski o przedłużenie sesji itp. Przygotowywała mu nawet wnioski które miał tylko podpisać. Inaczej mógłby zostać skreślony z listy studentów. Pani w dziekanacie awansowała i poszła gdzie indziej. Przyszła nowa pani, która mu nic nie powiedziała żeby pisał wnioski. Kowalski 2 znowu był zagrożony. Jednak nowa pani nie wiedziała że jest dwóch kowalskich i skreśliła kowalskiego 1 (bo nie sprawdziła wszystkich szczegółów). Skutecznie doręczono decyzję Kowalskiemu 1. Załamał się bo był ciotą, odwołanie napisała za niego mama. Na odwołaniu mama oznacza Kowalskiego 1, adres, załączyła kilka stron indeksu, napisała datę np. 10 II i mama się podpisała. Sprawa trafiła do rektora. Rektor wzywa Kowalskiego 1, aby sam podpisał się na odowałaniu, albo sporządził pełnomocnictwo dla mama. Kowalski 1 sporządził pełnomocnictwo. Doręczyła w terminie 15 II. Rektor nie dopuszcza odwołania, bo nie ma dopuszczalności strony. W chwili kiedy wniesione było odwołanie mama nie miała jeszcze pełnomocnictwa. Niezadowolona mama, już mając pełnomocnictwo syna do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Data na podaniu jest niewymagalna – na takim podaniu nie trzeba daty wskazywać, na obu dokumentach nie była ona potrzebna. Rektor zrobił sztuczny problem. Jeśli jest wezwanie na uzupełnienie braków formalnych to oczywiste jest że uzupełnienie będzie z datą późniejszą.

13 XI 2009 (odrabianie wykładu)

Zasada odformalizowania (niesformalizowana):

Polega na tym, że podanie w postęp. Administracyjnym można wnieść do organu administracji nawet z wadami, oraz wniesione może być nawet do organu niewłaściwego. Wynika z tego, że organ w takich przypadkach musi pomóc wyjaśnić te braki stronie (udzielić wyjaśnień i wskazówek oraz ma obowiązek przesłania podania do organu właściwego bądź zwrotu podania, albo zareaguje zgodnie z art. 66).

Post. Administracyjne jest postępowaniem dnia codziennego, dla każdego (starej babci jak i dla głupców) także dlatego jest odformalizowane.

Odformalizowanie na przykładzie żądania: zasada odformalizowania polega tu że nie nazwa podania decyduje że jest to żądanie (podania), ale jego treść. Ponadto nawet jeśli podania są zredagowane niejasno, niezręcznie, mało zrozumiale to organ musi po udzieleniu stronie wyjaśnień i wskazówek wezwać stronę do uzupełnienia/poprawy podania.

Kazus 1:

- decyzja o ustaleniu warunków zabudowy

- nieruchomość A i B, posiadające dwóch właścicieli, mają wspólną granicę

- właściciele A i B są stronami postępowania o ustalenie warunków zabudowy

* A otrzymuje pozwolenie na rozbudowę nieruchomości

* B nie jest zawiadamiany o postępowaniu

* B prosi o „doręczenie decyzji”, już po rozpoczęciu robót na działce A, po upływie 2 lat od wydania decyzji

* organ „doręcza” decyzję faksem [nie można doręczyć faksem, tylko do rąk własnych]

* B po „otrzymaniu” decyzji pisze odwołanie

* organ odwoławczy przyjmuje odwołanie i powołuje się na art. 134 kpa

Art. 134. Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.

* B wnosi skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego

* sąd uchyla postanowienie o uchybieniu terminu

sąd stwierdził, że złamano zasadę odformalizowania, ponieważ „odwołanie” B nie było odwołaniem (było odwołaniem tylko z nazwy), lecz wnioskiem o wznowienie postępowania. Organ powinien zastosować art. 64 par. 2 kpa.

Kazus 2:

Przed 89 rokiem starsi ludzi przekazywali nieruchomości na skarb państwa w zamian za emeryturę zachowując możliwość „używania” tej ziemi do czasu swojej śmierci. Po 1990 prawo się zmieniło i osoby takie mogły zażądać zwrotu ziemi – zwrot był nieodpłatny. Zwrot nie może nastąpić jeśli.

-   nieruchomości nie należy już do skarbu państwa, oraz

-   jeśli zwrot nie narusza praw osób trzecich.

Kobieta która była następcą prawnym byłych właściciel podała podanie o zwrot ziemi. Otrzymała odmowę, bo ziemia została sprzedana osobom trzecim już 12 lat temu. Strona napisała we wniosku, że prosi o zwrot nieruchomości  o numerze ewidencyjnym 44/2 która kiedyś była własnością rodziców... i dołączyła dowody, że ziemia była rodziców i że jest następcą prawnym. Napisała też że chciałaby się dowiedzieć co się dzieje z nieruchomością 44/3? Organ II inst. utrzymał w mocy postanowienie organu I inst. (bo przecież ziemia nie jest już własnością Skarbu Państwa i zwrot naruszałby prawa osób trzecich).

Organ nie może stwierdzić że pewna część wniosku jest bezsensowne - że chciałaby się dowiedzieć co się dzieje z nieruchomością 44/3 – trzeba było wezwać stronę i zapytać się o co jej chodziło. Decyzje obu instancji zostały uchylone ze względu na niezastosowanie zasady odformalizowania. Jeśli instancja I, bądź druga ustosunkowałaby się jakoś do tego pytania to wszystko byłoby ok. (wystarczyło że któraś z instancji odpowiedziała na to pytanie w sposób, że np. do tego pytania zostałoby uruchomione oddzielne postępowanie administracyjne).

Art. 64 KPA – pozwala zrealizować zasadę odformalizowania, wskazuje że jeśli w podaniu są braki to organ wzywa wnoszącego w terminie 7 dni do uzupełnienia tych braków i jednocześnie w tym wezwaniu musi taką osobę pouczyć że jeśli nie uzupełni tych braków w terminie to podanie pozostawi się bez rozpoznania.

Termin 7 dni – to termin ustawowy – wolą stron nie może być przedłużany ani skrócony.

Art. 64 paragraf 1 – zastosowanie do braków nieusuwalnych – jest to brak adresu wnoszącego. Podanie pozostawia się bez rozpatrzenia jeśli organ na podstawie posiadanych przez siebie danych nie jest w stanie ustalić wnoszącego.

Pozostawienie podania bez rozpatrzenia:

czynność materialno-techniczna; Jest to adnotacja – art. 72 (notatka mniej sformalizowana niż protokół a utrwala czynności mające znaczenie dla sprawy lub toku postępowania) /notatka służbowa (sporządza ją się według instrukcji kancelaryjnej) – w treści piszemy że zrobiliśmy wszystko aby ustalić adres

art. 65 par 1 -  ustanawia konstrukcję przekazania podania wedle właściwości; niezwłocznie organ niewłaściwy przekazuje niezwłocznie podanie do organu właściwego – jeśli wie jaki organ jest właściwy

art. 66 par 3 – zwrot podania wnoszącemu; jeśli organ stwierdza że jest niewłaściwy i nie wie jaki organ jest właściwy (bo musiałby przewertować cały system prawny co byłoby poradą prawą a nie poinformowanie); postanowienie jest zaskarżalne w drodze zażalenia (postanowienie trzeba uzasadnić)

art. 66 par 1 – bezsensowna konstrukcja wg Skóry;

16.11.2009 – od Bożego

Postępowanie wyjaśniające

1. Ustalenie normy, jaka obowiązuje, i jej treści (wykładnia)

2. Ustalenie stanu faktycznego sprawy w zakresie, jaki jest wymagany przez normę

3. Postępowanie ma wyjaśnić sprawę w aspekcie zarówno prawnym, jaki i faktycznym

1. Ramy czasowe

- postępowanie zaczyna się w momencie załatwienia wszystkich formalności związanych z rozpoczęciem (przede wszystkim powiadomienie stron)

- postępowanie kończy się wraz z przejściem organu do tzw. czynności kończących (formułowanie decyzji)

2. Podział PW na etapy

- postępowanie dowodowe

o dowód = źródło informacji

o dowody trzeba zgromadzić, przeprowadzić, i wyciągnąć z nich wnioski

- postępowanie związane  z ustalaniem stanu prawnego

o zasada praworządności [organ działa w granicach prawa i zgodnie z prawem]

o postępowanie to nie jest sformalizowane

3. Forma postępowania wyjaśniającego

A. Postępowanie gabinetowe (dawniej kameralne)

- urzędnik/organ kolegialny na posiedzeniu niejawnym przeprowadza postępowanie; strony nie są przy tym osobiście obecne

* nie ma koncentracji dowodów, świadków w jednym miejscu i czasie

* obowiązuje zasada pisemności

B. Rozprawa administracyjna [na zasadzie wyjątku]

- rozprawa polega na koncentracji w jednym miejscu i czasie wszystkich materiałów sprawy, wszystkich uczestników postępowania, po to, by organ administracji wraz z uczestnikami ustnie i bezpośrednio dokonał poszczególnych czynności procesowych, przede wszystkim dowodowych

Art. 89. § 1. Organ administracji publicznej przeprowadzi w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.

§ 2. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

* osiągnięcie celu wychowawczego – jest to cel głównie postępowania karnego; w przypadku postępowania administracyjnego chodzi o oddziaływanie na strony [Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8)]

* wymaga tego przepis prawa – np. postępowanie wywłaszczeniowe

* zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron- realizacja zasady ugodowego rozstrzygania spraw administracyjnych (art. 13)

* wyjaśnienie sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin – realizacja zasady czynnego udziału stron, zasady wysłuchania stron (art. 10)

Rozprawa może się toczyć w I, jak i II instancji

- faza przygotowawcza rozprawy

* art. 90 – wezwanie stron, zebranie dowodów

- właściwa rozprawa

* art. 94 par. 1

Art. 94. § 1. „Nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia” o ile strona była w prawidłowy sposób wezwane

§ 2. „Kierujący rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.”

* art. 95             

Art. 95. § 1. Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się co do wyników postępowania dowodowego.

4. Treść postępowania wyjaśniającego

A. Organ uwzględnia stan prawny obowiązujący do momentu wydania decyzji

- wykładnia językowa

* norma jednoznaczna językowo nie wymaga interpretacji

B. Ustalenie stanu faktycznego i prawnego

- Art. 77. § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

- fakty, na których opiera się organ, muszą być udowodnione; w drodze wyjątku może organ się opierać na faktach, które są „powszechnie znane” lub są one „uprawdopodobnione”

- dowody

* Art....