18.10.2010.doc

Prawo urzędnicze, 18.10.2010

NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY W SŁUŻBIE CYWILNEJ

W art. 35, ust. 1 ustawy o służbie cywilnej została zawarta ogólna reguła zgodnie z którą stosunek pracy pracownika służby cywilnej nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony.

Umowa o pracę na czas nieokreślony może być zawarta z pracownikiem służby cywilnej, który otrzymał pozytywną pierwszą ocenę w służbie cywilnej, bądź był zatrudniony w służbie cywilnej na podstawie umowy na czas nieokreślony lub na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dn. 16.09.1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.

Z kolei umowa o pracę na czas określony zawiera się z osobą, która podejmuje pracę po raz pierwszy w służbie cywilnej. Umowę taką zawiera się na czas określony w wymiarze 12 miesięcy z możliwością wcześniejszego rozwiązania takiej umowy za 2-tygodniowym wypowiedzeniem.

SŁUŻBA PRZYGOTOWAWCZA

Ustawa stanowi, że osoby podejmujący po praz pierwszy pracę w służbie cywilnej co to zasady odbywają obligatoryjną służbę przygotowawczą. Celem instytucji służby przygotowawczej jest teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika podejmującego po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej do należytego wykonywania obowiązków służbowych.

Wyjątki:

1.       Art. 36 ust. 6 ustawy o służbie cywilnej à Absolwenci krajowej szkoły administracji publicznej są zwolnieni z mocy prawa z odbywania służby przygotowawczej.

2.       Art. 36, ust. 7 ustawy o służbie cywilnej. Zwolnienie indywidualne à na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, gdzie dany pracownik jest zatrudniony, dyrektor generalny ma prawo zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Zwolnienie z obowiązku odbyciu służby przygotowawczej nie jest równe obowiązkowego zdania egzaminu.

Służba przygotowawcza trwa nie dłużej niż 4 miesiące i kończy się egzaminem.

PIERWSZA OCENA W SŁUŻBIE CYWILNEJ

Zgodnie z ogólną regułą w art. 37, ust. 7, osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, podlega pierwszej ocenie w służbie cywilnej. Pierwsza ocena w służbie cywilnej jest dokonywana nie wcześniej niż po upływie 8 miesięcy od nawiązania stosunku pracy i nie później niż miesiąc przed upływem okresu na który została zawarta umowa o pracę ocenianego. Podmiotem upoważnionym do dokonania pierwszej oceny jest bezpośredni przełożony oceniającego w porozumieniu z osobą kierującą komórką organizacyjną w której dany pracownik jest zatrudniony.

AKT MIANOWANIA W SŁUŻBIE CYWILNEJ

Mianowanie jest jedną z podstaw zawarcia stosunku pracy. W przeciwieństwie do zwykłej umowy o  pracę akt mianowania charakteryzuje się większym stopniem dyspozycyjności pracownika mianowanego oraz szerszym zakresem odpowiedzialności a także większą ochroną jego pracy. W art. 40 ustawodawca określił enumeratywnie warunki jakie musi łącznie spełnić osoba ubiegająca się o mianowanie w służbie cywilnej. Ustawa o służbie cywilnej przewiduje dwa tryby mianowania:

Kwalifikacyjny à określony w art. 42, ust. 1 ustawy, zgodnie z którym pracownik służby cywilnej kieruje do szefa służby cywilnej zgłoszenie do postępowania kwalifikacyjnego. Ten tryb kwalifikacyjny nie ma zastosowania w stosunku do absolwentów krajowej szkoły administracji publicznej. Absolwenci tej szkoły składają do szefa służby cywilnej wniosek o mianowanie w służbie cywilnej. Wnioski składa się od 1 stycznia do 1 maja. Na dyrektora ustawa naniosła obowiązek rozpatrzenia pisemnego, absolwenta składającego wniosek, według warunków określonych w art. 4, podpunkt 1-3. Podmiotem prowadzącym postępowanie kwalifikacyjne na pracowników służby cywilnej ubiegających się o mianowanie jest krajowa szkoła administracji publicznej. W celu przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego obligatoryjnie jest powoływany zespół sprawdzający. Nadzór nad postępowaniem sprawuje szef służby cywilnej. Szef służby cywilnej jest upoważniony do dokonywania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej mianowania pracownika służby cywilnej, który ukończył w danym roku postępowanie kwalifikacyjne z wynikiem pozytywnym i z miejscem uprawniającym do mianowania lub ukończył krajową szkołę administracji publicznej. Z dniem mianowania dotychczasowy stosunek pracy przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania. Akt mianowania powinien być sporządzony w formie pisemnej i powinien zawierać imię i nazwisko urzędnika oraz datę mianowania.

ZMIANA I USTANIE PRACY W SŁUŻBIE CYWILNEJ

Przeniesienie służbowe à W doktrynie zaznacza się, że instytucja przeniesienia może wiązać się ze zmianą treści stosunku pracy i może przybrać dwie formy. Pierwsza forma przeniesienia ma charakter wewnątrzurzędowy. Zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej jeżeli jest to uzasadnione potrzebami urzędu, dyrektor generalny może w każdym czasie przenieść urzędnika służby cywilnej na inne stanowisko w tym samym urzędzie, w tej samej miejscowości uwzględniając jego przygotowanie zawodowe. Drugą formą zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy, w świetle którego przemawia za tym interes służby cywilnej, szef służby cywilnej ma prawo przenieść służby cywilnej do innego urzędu w tej samej miejscowości. Ponadto  w ustawie unormowana została instytucja przeniesienia członka korpusu służby cywilnej. Instytucja ta unormowana jest w art. 64 ustawy, gdzie przeniesienie członka korpusu cywilnej do innego urzędu, także w innej miejscowości, na jego wniosek lub za jego zgodą, może nastąpić w każdym czasie. Przeniesienia takiego dokonuje dyrektor generalny urzędu w którym członek korpusu służby cywilnej ma być zatrudniony w porozumieniu z dyrektorem generalnym urzędu w który dotychczas jest zatrudniony. Zmiana pracodawcy może nastąpić bez konieczności wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy.

ZAWIESZENIE STOSUNKU PRACY

Ustawa o służbie cywilnej przewiduje możliwość obligatoryjnego i fakultatywnego zawieszenia stosunku pracy członka korpusu służby cywilnej. Obligatoryjne zawieszenie stosunku pracy jest unormowane w art. 68, ust. 1. Zgodnie z którym stosunek pracy członka korpusu służby cywilnej tymczasowo aresztowanego ulega z mocy prawa zawieszeniu. Z kolei fakultatywne zawieszenie stosunku pracy reguluje art. 69 ustawy w świetle którego dyrektor generalny urzędu ma prawo zawiesić członka korpusu służby cywilnej w pełnieniu obowiązku jeżeli zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne lub karne.

WYGAŚNIĘCIE STOSUNKU PRACY URZĘDNIKA SŁUŻBY CYWILNEJ

W przeciwieństwie do rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem, wygaśnięcie stosunku pracy następuje w wyniku zajścia zdarzenia określonego prawem z którym przepisy łączą skutek w postaci ustania zatrudnienia. Katalog przyczyn, które powodują wygaśnięcie stosunku pracy urzędnika służby cywilnej określa art. 70 ustawy.

ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY Z URZĘDNIKIEM SŁUŻBY CYWILNEJ

Obligatoryjne przypadku rozwiązania stosunku pracy unormowane są w art. 71, ust. 1 ustawy w myśl którego rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem służby cywilnej następuje z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia w razie dwukrotnej następującej po sobie negatywnej ocenie okresowej, stwierdzenia przez lekarza orzecznika ZUS trwałej niezdolności do pracy uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków urzędnika służby cywilnej, utrata nieposzlakowanej opinii, a także w przypadku likwidacji  urzędu jeżeli nie jest możliwe przeniesienie urzędnika w trybie art. 66. Z kolei fakultatywne rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem służby cywilnej zostało unormowane w art. 71 ust. 2, 6. W świetle powołanych przepisów rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem służby cywilnej może nastąpić z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia w razie osiągnięcia wieku 65 lat jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury lub odmowy poddania się badaniu przez lekarza orzecznika ZUS. Ponadto rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem służby cywilnej może nastąpić w drodze porozumienia stron lub za 3-miesięcznym wypowiedzeniem na skutek rezygnacji urzędnika służby cywilnej.

OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA CZŁONKA KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ

Obowiązki członka korpusu służby cywilnej unormowane są przede wszystkim w rozdziale 6 ustawy o służbie cywilnej. Podstawowy zaś zbiór tych obowiązków zawiera artykuł 76.  Obowiązki członków służby cywilnej wynikają także z kodeksu pracy stosowanego na mocy art. 9 ustawy o służbie cywilnej. Zgodnie z art., 100 §2 kodeksu pracy w związku z art. 9 ustawy o służbie cywilnej członek korpusu służby cywilnej ma obowiązek przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy a także przepisów przeciwpożarowych oraz chronić mienie zakładu pracy. Ponadto obowiązki korpusu służby cywilnej wynikają z szeregu innych aktów normatywnych np. ustawa o ochronie informacji niejawnych, ustawa o dostępie do informacji publicznej, ustawa o ochronie danych osobowych, ustawa o finansach publicznych, ustawa Prawo Zamówień Publicznych. Na mocy art. 77 ustawy o służbie cywilnej członek korpusu służby cywilnej ma obowiązek co do zasady wykonywać polecenia służbowe przełożonych. Wyjątki są ustanowione w art. 77, ust 2 i 3. W przypadku gdy członek korpusu służby cywilnej jest przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki, jest on obowiązany poinformować o tym przełożonego w formie pisemnej. Jeżeli przełożony potwierdzi na piśmie treść polecenia wówczas członek korpusu służby cywilnej ma on obowiązek je wykonać. Nie mniej jednak członek korpusu służby cywilnej nie wykonuje polecenia jeżeli prowadziłoby to do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia o czym niezwłocznie informuje dyrektora generalnego urzędu. Kolejne obowiązki korpusu służby cywilnej określa art. 78 ustawy o służbie cywilnej. W myśl art. 80 ust.1 ustawy o służbie cywilnej członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu, ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Natomiast urzędnik służby cywilnej nie może podejmować bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu innych zajęć zarobkowych.

UPRAWNIENIA CZŁONKA KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ

Uprawnienia związane z składnikami wynagrodzenia à Wynagrodzenie pracownika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla zajmowanego stanowiska pracy oraz dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej. Kwestie dodatku reguluje art. 90, ust. 1 ustawy o służbie cywilnej w świetle którego członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

CZAS PRACY CZŁONKÓW KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ

Czas pracy członków korpusu służby cywilnej nie może przekraczać co do zasady 8h na dobę i 40h tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 8 tygodni. Członek korpusu służby cywilnej na wniosek swojego przełożonego może pracować w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest bezpłatna.

1