AKADEMIA MEDYCZNA
we Wrocławiu
im. Piastów Śląskich
Wydział Zdrowia Publicznego
Temat: Fizjoterapia w schorzeniach narządu ruchu u dorosłych
II rok
Fizjoterapia
1. Wstęp.............................................................................................3
1.1. Wiadomości
1.2. Etiologia choroby
1.3. Patologia
1.4. Występowanie
1.5. Objawy kliniczne
2. Cel pracy.......................................................................................7
3. Ogólne wiadomości o wybranych jednostkach
chorobowych z zakresu chorób zwyrodnieniowych..................8
3.2. Zwyrodnienia stawu kolanowego
4. Fizjoterapia w schorzeniach narządu ruchu
u dorosłych..................................................................................11
4.1. Fizjoterapia w zmianach zwyrodnieniowo-zniekształcających
stawu biodrowego..........................................................................................11
4.1.1. Kinezyterapia
4.1.2. Fizykoterapia
4.1.3. Masaż
4.2. Fizjoterapia w zmianach zwyrodnieniowych stawu kolanowego...........15
4.2.1. Kinezyterapia
4.2.2. Fizykoterapia
4.2.3. Masaż
4.3. Fizjoterapia w zmianach zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa.......19
4.3.1. Kinezyterapia
4.3.2. Fizykoterapia
4.3.3. Masaż
5. Podsumowanie............................................................................24
6. Piśmiennictwo .............................................................................25
1.1. Wiadomości ogólne
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest to skojarzenie procesu niszczenia chrząstek stawowych i wtórnych zmian w nasadach kostnych, które prowadzi do uszkodzenia anatomicznego stawu, upośledzenia jego czynności ruchowej i objawów bólowych. Zmianom może towarzyszyć wtórnie proces zapalny w błonie maziowej.
Czynniki wywołujące zmiany zwyrodnieniowe w stawach są liczne i mogą oddziaływać na różne elementy budowy stawów: kolagen, proteoglikany, chondrocyty, podchrzęstną warstwę kości i błonę maziową. Rozróżnia się zwykle chorobę zwyrodnieniową pierwotną (osteoarthrosis primaria) o niejasnej etiologii oraz wtórną (ost. seckundaria), która rozwija się w następstwie zmian wrodzonych, urazowych, zapalnych i nowotworowych, zaburzeń metabolicznych, hormonalnych, przeciążeń, itp.
Spośród czynników genetycznych należy wymienić defekt w obrębie genu kodującego syntezę kolagenu typu II, związany z rodzinnym występowaniem choroby zwyrodnieniowej, wykryty w ostatnim czasie.
Wiek związany jest z występowaniem choroby zwyrodnieniowej poprzez wiele czynników. Wykazano, że po 60 r. ż. ponad 60% osób badanych spośród ogólnej populacji ma zmiany zwyrodnieniowe w stawach.
Czynnikiem sprzyjającym chorobie zwyrodnieniowej są złogi różnych substancji w obrębie chrząstki. Złogi powodują uszkodzenie substancji pozakomórkowej chrząstki bezpośrednio lub poprzez działanie na chondrocyty.
Czynnikiem uszkadzającym chrząstkę stawową może być uraz fizyczny ostry lub często powtarzalny, np. związany z wykonywanym zawodem albo uprawianym sportem. Nadmierne obciążenie stawu może być spowodowane także jego nieprawidłową budową. Największe obciążenie stawu wynika nie z ciężaru, ale z napięcia związanych z nim mięśni.
Zaburzenia regulacji metabolizmu chondrocytów mogą decydować o powstaniu zmian zwyrodnieniowych w chrząstce. Są to procesy bardzo złożone, zależne od wielu mediatorów. Należą do nich, np. prostaglandyny, somatomedyna, insulina i in.
Choroby zapalne stawów przyczyniają się do powstania zmian zwyrodnieniowych głównie poprzez działanie enzymów lizosomalnych i cytokin, które hamują syntezę proteoglikanów i przyśpieszają ich rozpad. Równoczesne ograniczenie ruchu w stawach powoduje słabsze odżywianie chrząstki.
Otyłość sprzyja zmianom zwyrodnieniowym w stawach w związku z nadmiernym i nieprawidłowym ich obciążeniem (zmiana biomechaniki stawów).
Istotą zmian toczących się w stawach w przebiegu choroby zwyrodnieniowej jest stopniowa utrata masy chrząstki stawowej, spowodowana postępującym spadkiem zawartości w niej proteoglikanów. Proces katabolizmu proteoglikanów przeważa nad ich syntezą. Tworzenie agregatów jest coraz słabsze, układ i wielkość włókien kolagenowych ulega zmianie, wzrasta zawartość wody w tkance chrzęstnej. Do wystąpienia tych zaburzeń przyczynia się działanie enzymów (stromelizyny, kolagenazy i żelatynazy) produkowanych przez chondrocyty, a także plazminy i ketapsyny. Obronę tkanki chrzęstnej stanowią tkankowe inhibitory metaloproteinaz (TIMP) i inhibitator aktywatora plazminogenu (PAI-I). Uszkodzeniu chrząstki przeciwdziałają również czynniki wzrostu IGF-1, TGF-b i FGF, które mogą prowadzić do gojenia lub stabilizacji zmian. Zachodzi stała równowaga między aktywacją proenzymów a hamowaniem ich przez inhibitatory.
Podczas gdy chondrocyty dorosłego człowieka nie ulegają podziałom, komórki te w przebiegu choroby zwyrodnieniowej zaczynają aktywnie się dzielić. Nowo powstałe chondrocyty wytwarzają duże ilości kolagenu, proteoglikanów oraz kwasu hialuronowego – produkty te jednak są niepełnowartościowe, nie tworzą prawidłowych agregatów i nie stabilizują dostatecznie substancji pozakomórkowej chrząstki.
Uszkodzenie powierzchni chrząstki powoduje częściowe odsłonięcie włókien kolagenowych. Drobne ubytki początkowo maskowane są przez płyn stawowy. Z czasem dochodzi do coraz większych uszkodzeń, które obejmują obie powierzchnie stawowe. Powoduje to urazy podczas ruchu, pęknięcia chrząstki i przechodzenie jej fragmentów do płynu stawowego. Równocześnie dochodzi do zmian w warstwie podchrzęstnej kości oraz powstania narośli kostnych (osteofitów) na krawędziach powierzcni. stawowych, w miejscach najbardziej obciążonych podczas ruchu. Coraz głębsze uszkodzenie warstwy korowej nasady kości prowadzi do odsłonięcia kości gąbczastej, do której zaczyna wnikać płyn stawowy. Ciśnienie wywierane przez płyn stawowy podczas obciążenia stawu powoduje stopniowe niszczenie beleczek. Powstają jamki kostne zawierające płyn i fragmenty beleczek. Dochodzi do powstania odczynu zapalnego. W otaczającej kości powstają tzw. torbiele zwyrodnieniowe.
W momencie połączenia jamy stawu z kością gąbczastą w stawie dochodzi do dużych zmian morfologicznych.
Z biegiem czasu proces zwyrodnieniowy postępuje nadal, powierzchnie stawowe coraz bardziej zniekształcają się, następuje włóknienie i szkliwienie torebki stawowej.
Choroba występuje najczęściej po 50 rż. Wśród chorych przeważają kobiety. Postać wtórna choroby może pojawić się w młodszym wieku.
- Choroba rozpoczyna się wolno i niepostrzeżenie.
- Ból początkowo wysiłkowy, a następnie spoczynkowy.
- Ograniczenie ruchomości stawu.
- Trzaski podczas ruchów w stawie.
- Miejscowo pogrubienie i zniekształcenie obrysów stawu.
- Niekiedy odczyn zapalny, wysięk, obrzęk, cieplejsza skóra nad stawem.
- Zesztywnienie stawu.
- Przykurcze mięśniowe.
2. Cel pracy
Celem pracy jest przedstawienie postępowania fizykoterapeutycznego w zakresie kinezyterapii, fizykoterapii i masażu w schorzeniach narządu ruchu u dorosłych.
3. Ogólne wiadomości o wybranych jednostkach chorobowych z zakresu chorób zwyrodnieniowych
Około 80% przypadków zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym stanowi następstwo wady rozwojowej stawu, przeważnie jego wrodzone podwichnięcia. Staw biodrowy fizjologicznie jest bardzo obciążony, co wiąże się z jego budową. Szyjka kości udowej spełnia mianowicie rolę dźwigni, w związku z czym siła działająca podczas obciążania zostaje zwielokrotniona (u osoby o masie 60 kg obciążenie stawu biodrowego podczas stania na jednej nodze wynosi 270 kg). W stawie o nieprawidłowej budowie rozłożenie tego obciążenia może być nierównomierne, co z kolei bywa przyczyną uszkodzenia chrząstki.
Ból w chorobie zwyrodnieniowej st. biodrowego jest odczuwany w okolicy pachwiny i pośladków, może promieniować również w stronę uda i kolana. Narasta on stopniowo w miarę rozwoju zmian w stawie. Początkowo może być odczuwany tylko podczas ruchu przeprostu i rotacji. Stopniowo dochodzi do ograniczenia zakresu ruchów – najczęściej rotacji wewnętrznej, następnie przeprostu, odwodzenia i zginania. U ok. 85% chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi stwierdza się również ograniczenie przywodzenia i rotacji zewnętrznej. Przebieg choroby jest powolny i może prowadzić do ciężkiego kalectwa, spowodowanego przykurczem i bolesnością podczas obciążenia, uniemożliwiającą chodzenie.
Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych w 75% występuje u kobiet, rozpoczyna się zwykle między 40 a 60 rż. Jej wystąpieniu sprzyja nieprawidłowości budowy stóp (płaskostopie), nadmierna masa ciała oraz praca stojąca.
Rozróżnia się dwie postacie zmian:
1. Najczęściej zmiany rozpoczynają się od procesu zwyrodnieniow-wytwórczego na tylnej powierzchni rzepki, która podczas zginania stawu kolanowego jest narażona na silny ucisk. Bóle w tej postaci pojawiają się często w czasie wchodzenia po schodach.
2. Rzadziej zmiany zwyrodnieniowe rozpoczynają się od uszkodzenia łąkotek na nasadzie bliższej kości piszczelowej. Szpara stawowa zwęża się, na brzegach powierzchni stawowych tworzą się osteofity. Ból pojawia się podczas stania i chodzenia. Obie opisane postacie mogą występować jednocześnie.
W stawach kolanowych w przebiegu choroby często dołącza się wtórny proces zapalny z nawracającym wysiękiem. W miarę rozwoju choroby dochodzi również do przykurczów i zniekształceń (koślawość lub szpotawość).
...
dianeczka291